Tổng thống Mỹ Donald Trump (Ảnh: Reuters).
Theo thông cáo ngày 2/4 của Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rằng hoạt động thương mại và kinh tế đối ngoại đã gây ra tình trạng khẩn cấp quốc gia và sắc lệnh thuế quan đối ứng của ông là nhằm củng cố vị thế kinh tế và bảo vệ người lao động Mỹ.
Chủ nhân Nhà Trắng cho rằng thâm hụt thương mại hàng hóa hàng năm lớn và dai dẳng đã làm suy yếu cơ sở sản xuất của Mỹ, dẫn đến việc thiếu động lực cải thiện năng lực sản xuất trong nước, làm suy yếu chuỗi cung ứng quan trọng và khiến cơ sở công nghiệp quốc phòng của Mỹ phụ thuộc vào các đối thủ nước ngoài.
Do đó, ông viện dẫn Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA) để giải quyết tình trạng khẩn cấp quốc gia do thâm hụt thương mại.
Trên cơ sở này, chính quyền của ông quyết định áp thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ mọi quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới bắt đầu từ ngày 5/4. Ngoài ra, Tổng thống Trump áp thuế đối ứng cao hơn đối với các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ. Mức thuế này sẽ bằng một nửa mức thuế mà các quốc gia đó đang áp với Mỹ. Quyết định có hiệu lực từ ngày 9/4.
Các mức thuế quan này vẫn có hiệu lực cho đến khi Tổng thống Trump xác định rằng mối đe dọa do thâm hụt thương mại hay đối xử không công bằng đã được giảm thiểu hoặc giải quyết.
IEEPA cho phép Tổng thống Trump tăng thuế quan nếu các đối tác thương mại trả đũa hoặc giảm thuế quan nếu các đối tác thương mại thực hiện các bước quan trọng để khắc phục các thỏa thuận thương mại không có đi có lại với Mỹ về các vấn đề kinh tế và an ninh quốc gia.
Một số hàng hóa sẽ không áp dụng thuế đối ứng, trong đó có nhôm, thép, đồng, ô tô, phụ tùng ô tô, dược phẩm, chất bán dẫn, gỗ xẻ, vàng thỏi, năng lượng và một số khoáng sản nhất định khác không có sẵn tại Mỹ.
Đối với Canada và Mexico, các lệnh IEEPA hiện hành về fentanyl và người nhập cư vẫn có hiệu lực và không bị ảnh hưởng bởi lệnh này.
Nghĩa là hàng hóa theo Hiệp định thương mại Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) sẽ tiếp tục được áp dụng mức thuế 0%, hàng hóa không theo USMCA sẽ bị áp thuế 25% và năng lượng và kali không theo USMCA sẽ chịu thuế 10%.
Trong trường hợp các lệnh IEEPA về fentanyl/di cư hiện tại bị chấm dứt, hàng hóa thuộc diện USMCA sẽ tiếp tục được hưởng chế độ ưu đãi, trong khi hàng hóa không theo USMCA sẽ chịu thuế đối ứng 12%.
Năm 2024, thâm hụt thương mại của Mỹ là 1.200 tỷ USD. Tuy nhiên, các nhà kinh tế phần lớn đồng ý rằng thâm hụt thương mại hàng hóa không phản ánh toàn bộ câu chuyện về tương tác kinh tế của Mỹ với các đối tác thương mại.
