Tổng thống Donald Trump công bố mức thuế mới với các nước hôm 2/4 (Ảnh: Reuters).
Vào ngày 2/4, thời điểm mà Tổng thống Donald Trump gọi là "Ngày Giải phóng", ông chủ Nhà Trắng đã công bố mức thuế ít nhất 10% đối với hầu hết mọi hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, cộng thêm mức thuế thậm chí còn cao hơn đối với hàng chục quốc gia có thâm hụt thương mại lớn nhất với Mỹ.
Ông Trump đã giơ biểu đồ cho thấy mức thuế cao hơn đối với một số đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, bao gồm 34% đối với Trung Quốc và 20% đối với Liên minh châu Âu. Mức thuế 25% đối với ô tô và phụ tùng ô tô đã được xác nhận trước đó.
Một nhóm khoảng 60 quốc gia sẽ bị đánh thuế bằng một nửa mức thuế mà họ đánh vào Mỹ. Các mức thuế quan đối ứng này sẽ có hiệu lực từ ngày 9/4.
Ông Trump tuyên bố mức thuế này sẽ trả lại năng lực sản xuất có tầm quan trọng chiến lược cho Mỹ.
Đòn thuế quan thương mại mới nhất của Mỹ được cho là sẽ làm suy yếu thêm sức mạnh của nền kinh tế thế giới vừa mới phục hồi sau đợt tăng lạm phát hậu đại dịch Covid-19, bị đè nặng bởi khoản nợ kỷ lục và bị xáo trộn bởi xung đột địa chính trị.
"Thuế quan của ông Trump có nguy cơ phá hủy trật tự thương mại tự do toàn cầu mà chính Mỹ đã tiên phong kể từ Thế chiến II", Takahide Kiuchi, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Nomura, nhận định.
Trong những tháng tới, các bên sẽ chứng kiến tác động đơn giản và rõ ràng của việc tăng giá, từ đó làm giảm nhu cầu, do các khoản thuế mới áp dụng đối với hàng nghìn mặt hàng được người tiêu dùng và doanh nghiệp trên khắp thế giới mua và bán phổ biến.
"Tôi coi đó là sự dịch chuyển của nền kinh tế Mỹ và toàn cầu theo hướng hoạt động kém hơn, bất ổn hơn và có thể hướng tới điều mà chúng ta có thể gọi là suy thoái toàn cầu", Antonio Fatas, nhà kinh tế vĩ mô tại trường kinh doanh INSEAD ở Pháp, cho biết.
"Đây là một bước ngoặt, không chỉ đối với nền kinh tế Mỹ, mà còn đối với nền kinh tế toàn cầu. Nhiều quốc gia có khả năng sẽ rơi vào suy thoái", Olu Sonola, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu kinh tế Mỹ tại tổ chức xếp hạng tín dụng quốc tế Fitch Ratings, nhận định.
Trước khi Tổng thống Trump công bố mức thuế mới, trong cuộc phỏng vấn vào ngày 31/3, Tổng giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva nói rằng thế giới đang đối mặt với bất ổn và niềm tin sụt giảm do chính sách thuế nhập khẩu của Mỹ. Tuy nhiên, lãnh đạo IMF nói rằng bà "không nhận thấy khả năng suy thoái sớm xảy ra".
Mặc dù vậy, tác động lên nền kinh tế của từng quốc gia sẽ rất khác nhau, do phạm vi thuế quan dao động từ 10% đối với Anh đến 49% đối với Campuchia.
Nếu một cuộc chiến thương mại quy mô rộng lớn hơn nổ ra, điều đó sẽ có tác động lớn hơn nữa đối với các nhà sản xuất như Trung Quốc, quốc gia sẽ phải tìm kiếm các thị trường mới khi đối mặt với nhu cầu tiêu dùng suy yếu trên toàn cầu.
"Các nền kinh tế châu Á sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn hầu hết các nền kinh tế khác do thuế quan đối ứng của Mỹ. Các nền kinh tế châu Á không chỉ phải đối mặt với mức thuế quan cao hơn nhiều nền kinh tế khác, mà còn phụ thuộc nhiều hơn vào nhu cầu hàng hóa của Mỹ", Marcel Thieliant, người phụ trách khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại tổ chức nghiên cứu Capital Economics, cho biết.
Nếu thuế quan đẩy chính nước Mỹ vào suy thoái, điều đó sẽ gây áp lực nặng nề lên các nước đang phát triển vì họ gắn chặt với nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Các hiệu ứng lan tỏa đối với các ngân hàng trung ương và chính phủ có thể sẽ rất lớn.
Tuy vậy, rất ít quốc gia có thể hành động ứng phó, ngoài việc giảm thiểu tác động kinh tế và yêu cầu Washington miễn trừ thuế. Các nhà xuất khẩu ô tô Nhật Bản, bị áp thuế 24% và Hàn Quốc, bị áp thuế 25%, đã lên kế hoạch thực hiện các biện pháp khẩn cấp để hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng.
Mặc dù là đồng minh của Mỹ, cả Hàn Quốc và Nhật Bản đều bị Tổng thống Trump chỉ trích là những nước vi phạm tồi tệ nhất về các hoạt động thương mại không công bằng.
Bộ trưởng Thương mại Nhật Bản cảnh báo rằng các khoản thuế của Mỹ có thể vi phạm các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nhưng chỉ nói rằng Tokyo sẽ xem xét "nhiều lựa chọn khác nhau" về cách ứng phó.
"Với mối quan hệ an ninh quốc gia chặt chẽ với Mỹ, Nhật Bản không có quân bài nào để giành được nhượng bộ", chuyên gia Kiuchi của Nomura nhận định.
Thủ tướng Australia chỉ trích thuế quan không phải là "hành động của một người bạn", nhưng loại trừ các biện pháp trả đũa Mỹ.
Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde đã phát biểu tại một sự kiện ở Ireland vào ngày 2/4 rằng, châu Âu cần phải hành động ngay bây giờ và đẩy nhanh các cải cách kinh tế để cạnh tranh trong "thế giới đảo ngược".
"Mọi người đều được hưởng lợi từ một nước Mỹ cam kết theo đuổi trật tự đa phương, dựa trên luật lệ", bà Lagarde nói về kỷ nguyên hậu Chiến tranh Lạnh với lạm phát thấp và thương mại gia tăng trong một nền kinh tế toàn cầu mở.
"Ngày nay, chúng ta phải đối mặt với sự đóng cửa, phân mảnh và bất ổn", bà Lagarde cảnh báo.
