Mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế số: Trường hợp tại TP. Thủ Dầu Một

Dương Quang Hải

Học viên cao học Trường Đại học Thủ Dầu Một

Email: 2418340101006@student.tdmu.edu.vn

Tóm tắt

Bài viết được thực hiện nhằm đề xuất mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế số tại TP. Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Theo đó, mô hình nghiên cứu được xây dựng với 1 biến phụ thuộc là Phát triển kinh tế số tại TP. Thủ Dầu Một; 6 biến độc lập gồm: Lãnh đạo, Hội nhập kinh tế quốc tế, Thị trường, Năng lực doanh nghiệp, Nhu cầu tiêu dùng và An toàn thông tin.

Từ khóa: kinh tế số, phát triển, Thủ Dầu Một

Summary

The article is conducted with the aim of proposing a research model on Factors affecting digital economic development in Thu Dau Mot city, Binh Duong province. Accordingly, the research model is proposed with 1 dependent variable: Digital economic development in Thu Dau Mot city; 6 independent variables including: Leadership, International economic integration, Market, Business capacity, Consumer demand and Information security.

Keywords: digital economy, development, Thu Dau Mot

GIỚI THIỆU

TP. Thủ Dầu Một hiện là đô thị loại I, là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục, chính trị của tỉnh Bình Dương và một trong những trung tâm kinh tế của vùng Đông Nam Bộ, nằm trong vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam. Thành phố có 14 phường trực thuộc: Chánh Mỹ, Chánh Nghĩa, Định Hòa, Hiệp An, Hiệp Thành, Hòa Phú, Phú Cường, Phú Hòa, Phú Lợi, Phú Mỹ, Phú Tân, Phú Thọ, Tân An, Tương Bình Hiệp (Bình Minh, 2023). Với vi trí quan trọng, TP. Thủ Dầu Một đóng vai trò hạt nhân trong việc thúc đẩy liên kết và phát triển kinh tế - xã hội với các đô thị vệ tinh. Để tận dụng tối đa tiềm năng, thế mạnh của địa phương, thì việc phát triển kinh tế số là là rất quan trọng. Chính vì vậy, việc đề xuất mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế số tại TP. Thủ Dầu Một là cần thiết để làm cơ sở khoa học đề xuất các kiến nghị chính sách phát triển kinh tế số trên địa bàn.

CƠ SỞ LÝ THUYẾT

Elvira Karieva và cộng sự (2021) nhấn mạnh, trình độ kỹ năng lực số, hiệu quả của các hoạt động nghiên cứu và đổi mới, trình độ phát triển của cơ sở hạ tầng thông tin và truyền thông là các điều kiện tiên quyết cần thiết để đẩy nhanh tốc độ số hóa nền kinh tế Nga.

Sagituly Gaziz và cộng sự (2020) đánh giá, thể chế, nhân sự là điều kiện để phát triển thành công nền kinh tế số. Trong khi đó, Kateryna Andriushchenko và cộng sự (2020) kết luận rằng, với việc cải thiện chất lượng chuyển đổi số, hiệu quả hoạt động của bất kỳ hoạt động sản xuất nào cũng tăng lên, tức là chất lượng tăng lên nhờ chuyển đổi số gấp n lần đi kèm với hiệu quả sản xuất tăng ít nhất n lần. Điều này cho phép giảm thiểu rủi ro và dự đoán hoạt động của doanh nghiệp có tính đến vectơ phát triển của chuyển đổi số.

Phan Huy Thành (2024) xác định 7 nhân tố tác động đến kinh tế số các tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng (gồm: Hội nhập kinh tế quốc tế; Thị trường; Năng lực của doanh nghiệp; Nguồn nhân lực; Nhu cầu của người tiêu dùng; Chính sách của Chính phủ; Cơ sở hạ tầng và công nghệ thông tin, truyền thông) và nhân tố điều tiết (Các ngành kinh tế khác; Nhân tố xã hội). Theo kết quả nghiên cứu, để phát triển nhanh hơn, mạnh hơn, bền vững hơn nền kinh tế số, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cần phải chú ý đến các hành động, chính sách thúc đẩy tác động của cả 7 nhân tố ảnh hưởng nêu trên. Đồng thời, cần chú trọng đến các chính sách thúc đẩy 2 nhân tố điều tiết, vì các nhân tố này cũng có tác động dương đến sự ảnh hưởng của các nhân tố đến kinh tế số.

Nguyễn Danh Nam, Uông Thị Ngọc Lan (2022) nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nền kinh tế số tại Việt Nam dựa trên dữ liệu thu thập từ 267 cán bộ quản lý và doanh nghiệp tại 3 thành phố hạt nhân có tốc độ tăng trưởng cao trong nền kinh tế số của nước ta. Kết quả cho thấy, 6 yếu tố trong mô hình nghiên cứu đề xuất gồm: Chính sách của nhà nước, Vốn nhân lực, Nghiên cứu phát triển và đổi mới, Cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, Môi trường kinh doanh và An toàn thông tin có tác động tích cực đáng kể đến sự phát triển nền kinh tế số. Trong đó, sự phát triển nền kinh tế số chịu tác động mạnh nhất bởi Cơ sở hạ tầng kỹ thuật số và tác động yếu nhất từ Môi trường kinh doanh.

Bùi Thị Hường (2023) chỉ ra 7 yếu tố ảnh hưởng đến chuyển đổi số của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương đó là: Chính sách của pháp luật và hỗ trợ của chính phủ; An toàn, bảo mật thông tin của doanh nghiệp; Quy trình số hóa; Chiến lược chuyển đổi số của doanh nghiệp; Các dịch vụ logistics và hỗ trợ của khách hàng; Nhân lực của doanh nghiệp; Cơ cấu tổ chức và quy trình kinh doanh của doanh nghiệp.

Phạm Thị Nguyệt và cộng sự (2023) chỉ ra 5 yếu tố tác động có ý nghĩa thống kê đến năng lực số gồm: Khả năng cơ bản và nâng cao về kỹ thuật số nói chung và tài chính, ngân hàng số trong cuộc sống; Học hỏi về công nghệ, lựa chọn công nghệ phù hợp; Xử lý và quản lý thông tin về kinh tế số, tài chính ngân hàng số; Giao tiếp và hợp tác về kinh tế số, tài chính ngân hàng số; Pháp lý và đạo đức về công nghệ số.

Đặng Thái Bình (2023) kết luận, có 4 yếu tố chính ảnh hưởng đến khả năng áp dụng thương mại điện tử của các doanh nghiệp nhỏ và vừa là: Yếu tố tổ chức, Yếu tố công nghệ, Yếu tố cá nhân và Yếu tố môi trường bên ngoài (như vai trò của chính phủ, quan hệ đối tác kinh doanh, bản chất và đặc trưng của chuỗi giá trị, cơ sở hạ tầng hậu cần và viễn thông, kinh tế và chính trị bất ổn, các vấn đề nhân quyền, văn hóa kinh doanh, các chính sách kinh tế vĩ mô). Các yếu tố này đã tác động và tạo ra một số thách thức đối với việc áp dụng thương mại điện tử trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

ĐỀ XUẤT MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU

Qua lược khảo các nghiên cứu đi trước và nghiên cứu thực tế tại TP. Thủ Dầu Một, tác giả xây dựng mô hình nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến Phát triển kinh tế số tại TP. Thủ Dầu Một, gồm: Lãnh đạo, Hội nhập kinh tế quốc tế, Thị trường, Năng lực doanh nghiệp, Nhu cầu tiêu dùng và An toàn thông tin. Mô hình nghiên cứu được thể hiện tại Hình.

Hình: Mô hình nghiên cứu

Nguồn: Tác giả đề xuất

Các giả thuyết nghiên cứu được đưa ra như sau:

H1: Lãnh đạo có tác động tích cực cùng chiều đến Phát triển kinh tế số.

H2: Hội nhập kinh tế quốc tế có tác động tích cực cùng chiều đến Phát triển kinh tế số.

H3: Thị trường có tác động tích cực cùng chiều đến Phát triển kinh tế số.

H4: Năng lực doanh nghiệp có tác động tích cực cùng chiều đến Phát triển kinh tế số.

H5: Nhu cầu tiêu dùng có tác động tích cực cùng chiều đến Phát triển kinh tế số.

H6: An toàn thông tin có tác động tích cực cùng chiều đến Phát triển kinh tế số.

Mô hình hồi quy tuyến tính bội được sử dụng để kiểm định tác động của các yếu tố trong mô hình nghiên cứu đối với biến phụ thuộc. Phương trình hồi quy có dạng như sau:

Y=β0+β1X1+β2X2+...+βnXn+εY = β0​+β1​X1​+β2​X2​+...+βn​Xn​+ε

Trong đó:

- Y là biến phụ thuộc (Phát triển kinh tế số).

- X1, X2,…, Xn là biến độc lập (gồm: Lãnh đạo, Hội nhập kinh tế quốc tế, Thị trường, Năng lực doanh nghiệp, Nhu cầu tiêu dùng và An toàn thông tin).

- β0​ là hằng số, β1, β2,..., βn ​ là các hệ số hồi quy thể hiện mức độ tác động của các yếu tố lên biến phụ thuộc.

- ε là sai số của mô hình.

KẾT LUẬN

Dựa vào tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nước, bài viết đã xây dựng được mô hình nghiên cứu bao gồm 6 nhân tố tác động đến Phát triển kinh tế số tại TP. Thủ Dầu Một, bao gồm: Lãnh đạo, Hội nhập kinh tế quốc tế, Thị trường, Năng lực doanh nghiệp, Nhu cầu tiêu dùng và An toàn thông tin.

Trên cơ sở mô hình nghiên cứu được đề xuất, trong các nghiên cứu tiếp theo có thể tiến hành khảo sát để sử dụng dữ liệu cho phân tích định lượng nhằm khám phá mức độ ảnh hưởng cụ thể của các nhân tố đến phát triển kinh tế số tại TP. Thủ Dầu Một./

Tài liệu tham khảo

1. Bình Minh (2023), TP.Thủ Dầu Một: Tập trung nâng cao hiệu quả công tác chuyển đổi số, truy cập từ https://baobinhduong.vn/tp-thu-dau-mot-tap-trung-nang-cao-hieu-qua-cong-tac-chuyen-doi-so-a312877.html.

2. Bùi Thị Hường (2023), Các yếu tố ảnh hưởng đến chuyển đổi số của các doanh nghiệp, Tạp chí Khoa học và Công nghệ - Trường Đại học Bình Dương, 6(2).

3. Đặng Thái Bình (2023), Áp dụng thương mại điện tử: nghiên cứu trường hợp các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, Nxb Đại học Kinh tế Quốc dân.

4. Elvira Karieva et al. (2021), Factors and conditions for the development of the digital economy in Russia, E3S Web of Conferences, 244.

5. Kateryna Andriushchenko et al. (2020), Peculiarities of sustainable development of enterprises in the context of digital transformation, Entrepreneurship and Sustainability Issues, VsI Entrepreneurship and Sustainability Center, 7(3), 2255-2270.

6. Nguyễn Danh Nam, Uông Thị Ngọc Lan (2022), Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế số tại Việt Nam, Tạp chí Khoa học kinh tế, 10(03).

7. Phạm Thị Nguyệt và cộng sự (2023), Các yếu tố quyết định đến năng lực số của người lao động Việt Nam, Tạp chí Khoa học Kỹ thuật Mỏ - Địa chất, 64(4).

8. Phan Huy Thành (2024), Các nhân tố tác động đến kinh tế số các tỉnh vùng Đồng bằng sông Hồng, Luận án tiến sĩ, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân.

9. Sagituly Gaziz, Almagul Oteshova, Natalia Prodanova, Natalia Savina, Dmitry O. Bokov (2020), Digital Economy and Its Role in the Process of Economic Development, Journal of Security and Sustainability, 9(4), 1225-1235.