Ngày 2-4, sau nhiều ngày xét xử, TAND TP HCM đã đưa ra phán quyết đối với 44 bị cáo trong vụ án khai thác cát trái phép quy mô lớn tại tỉnh An Giang.
Ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dânTAND TP HCM đã tuyên phạt bị cáo Lê Quang Bình, cựu Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư Trung Hậu 68 (gọi tắt là Công ty Trung Hậu 68), 30 năm tù về 3 tội: "Đưa hối lộ", "Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên" và "Rửa tiền".
HĐXX nhận định Bình là chủ mưu, cầm đầu đường dây phạm tội này. Dưới danh nghĩa khai thác cát phục vụ các công trình trọng điểm như đường cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ và tuyến tránh TP Long Xuyên, từ tháng 12-2021 đến tháng 7-2023, Bình đã chỉ đạo khai thác vượt phép hơn 3,7 triệu m³ cát trên sông Tiền, thu lợi bất chính gần 294 tỉ đồng.
Số cát này được bán ra thị trường qua các công ty trung gian do Bình kiểm soát, gây thiệt hại tương ứng cho ngân sách nhà nước. HĐXX đánh giá hành vi của Lê Quang Bình không chỉ vi phạm pháp luật nghiêm trọng mà còn tạo tiền lệ xấu trong quản lý tài nguyên, làm biến đổi dòng chảy sông Tiền, gây sạt lở và ảnh hưởng nặng nề đến đời sống người dân.
Cùng nhóm bị cáo tại Công ty Trung Hậu 68, Hoàng Hải Thụy (cựu Phó Tổng Giám đốc Công ty Trung Hậu 68) bị phạt 6 năm 6 tháng tù về các tội: "Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên" và "Rửa tiền". Các bị cáo khác như Lê Trọng Hải, Nguyễn Tấn Lịnh và Võ Truyền Thống nhận mức án từ 8 đến 9 năm tù vì tham gia khai thác cát lậu và đưa hối lộ.
Các bị cáo tại phiên tòa
HĐXX nhận định Lê Quang Bình không thể một mình thao túng tài nguyên quốc gia nếu thiếu sự "bảo kê" từ các quan chức tỉnh An Giang. Trong đó, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thanh Bình, cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Anh Thư và cựu Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Việt Trí đã bị truy tố vì tiếp tay cho sai phạm của Công ty Trung Hậu 68.
Trong đó, bị cáo Nguyễn Thanh Bình bị tuyên phạt 8 năm 6 tháng tù về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ". Với vai trò người đứng đầu tỉnh, ông Nguyễn Thanh Bình đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để cấp phép sai quy định và làm ngơ trước hành vi khai thác cát trái phép. Ông này đã nhận 300.000 USD "quà cảm ơn" từ Lê Quang Bình. Dù có nhân thân tốt và thành tích công tác, HĐXX nhấn mạnh mức độ vi phạm nghiêm trọng của bị cáo Nguyễn Thanh Bình đòi hỏi hình phạt tương xứng.
Bị cáo Trần Anh Thư bị tuyên phạt 8 năm tù về tội "Nhận hối lộ". Bị cáo Thư đã nhận hơn 961 triệu đồng, bao gồm tiền sửa nhà cho vợ, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp trục lợi. Hành vi của bị cáo được đánh giá không chỉ vi phạm pháp luật mà còn làm suy giảm uy tín của bộ máy quản lý nhà nước. Cùng tội danh này, bị cáo Nguyễn Việt Trí đã bị tuyên phạt 9 năm tù. Bị cáo Trí được xác định đã nhận hơn 3 tỉ đồng, giúp Công ty Trung Hậu 68 nâng công suất khai thác và che giấu sai phạm.
Các bị cáo khác trong vụ án - gồm những người liên quan hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước và vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên - đã nhận mức phạt từ phạt tiền (từ 500 triệu đồng đến 2 tỉ đồng) đến phạt tù (từ 5 năm tù giam), tùy theo mức độ vi phạm.
Trong suốt quá trình xét xử từ ngày 24-3 đến 2-4 tại TAND TP HCM, các bị cáo đã có những lời khai và thái độ khác nhau trước HĐXX. Lê Quang Bình, dù bị xác định là chủ mưu, vẫn cho rằng hành vi đưa tiền cho quan chức chỉ là "quà cảm ơn" theo thói quen kinh doanh, không ý thức được đó là hối lộ. Bình cũng xin HĐXX xem xét giảm nhẹ hình phạt cho các cấp dưới, khẳng định họ chỉ làm theo chỉ đạo. Tuy nhiên, HĐXX đã bác bỏ lập luận này, nhấn mạnh tính chất có tổ chức và quy mô lớn của đường dây do Bình cầm đầu.
Trong khi đó, bị cáo Nguyễn Thanh Bình thừa nhận sai phạm nhưng viện dẫn hoàn cảnh và quá trình cống hiến lâu năm để xin khoan hồng. Bị cáo Bình cho biết số tiền 300.000 USD nhận từ Lê Quang Bình đã được gia đình nộp lại toàn bộ để khắc phục hậu quả. Tương tự, Trần Anh Thư và Nguyễn Việt Trí cũng gửi lời xin lỗi đến nhân dân và cơ quan nhà nước, mong được giảm nhẹ hình phạt vì đã hợp tác trong quá trình điều tra. Dù vậy, HĐXX đã đánh giá mức độ vi phạm của các bị cáo này quá nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của bộ máy quản lý nên không thể xem xét giảm nhẹ hình phạt.
Truy thu tài sản, mở rộng điều tra
Về trách nhiệm dân sự, TAND TP HCM đã buộc bị cáo Lê Quang Bình phải nộp gần 294 tỉ đồng do hành vi khai thác cát trái phép và 817 triệu đồng tiền thuế thiệt hại vào ngân sách nhà nước.
Hiện tại, cơ quan chức năng đang tiếp tục làm rõ trách nhiệm của các cá nhân và tổ chức liên quan khác, đặc biệt là những "cò cát" và các công ty trung gian tham gia việc tiêu thụ cát lậu. Các tài sản đã bị kê biên, bao gồm 40 bất động sản và hàng chục phương tiện, sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật để bồi thường thiệt hại cho nhà nước.
