Đặc phái viên của tổng thống Mỹ, ông Richard Grenell (Ảnh: Reuters).
Vũ khí hạt nhân mà Ukraine từng có trên lãnh thổ của mình và từ bỏ sau khi Liên Xô tan rã vốn thuộc về Moscow, không phải Kiev, đặc phái viên tổng thống Mỹ, ông Richard Grenell, tuyên bố.
"Hãy làm rõ về Bản Ghi nhớ Budapest: Số vũ khí hạt nhân đó là của Nga và là tàn dư còn sót lại (từ thời Liên Xô). Ukraine đã trả lại vũ khí hạt nhân cho Nga. Chúng không phải của Ukraine. Đây là một sự thật không dễ chịu", ông viết trên mạng xã hội X.
Sau khi Liên Xô sụp đổ, khoảng 1.700 đầu đạn hạt nhân đã được để lại trên lãnh thổ Ukraine. Về mặt kỹ thuật, với kho dự trữ này Ukraine đã trở thành một cường quốc hạt nhân lớn thứ 3 thế giới. Tuy nhiên, quyền kiểm soát hoạt động của các vũ khí hạt nhân vẫn thuộc về Nga.
Bản Ghi nhớ Budapest được các nhà lãnh đạo Ukraine, Nga, Anh, Mỹ ký kết vào ngày 5/12/1994. Theo thỏa thuận này, Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình, trong khi Nga, Mỹ và Anh đưa ra các đảm bảo an ninh cho Kiev.
Ukraine nhiều lần cho rằng, bản ghi nhớ này là một sai lầm vì Kiev giờ đây vừa không có cả vũ khí hạt nhân vừa không có an ninh.
Ngày 27/1, trong cuộc phỏng vấn với nhà báo Italia Cecilia Sala của báo Il Foglio, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết việc từ bỏ vũ khí hạt nhân để đổi lấy Bản ghi nhớ Budapest là "hoàn toàn không sáng suốt, phi logic và vô trách nhiệm".
"Nếu tôi được phép trao đổi vũ khí hạt nhân, tôi sẽ đổi chúng lấy thứ gì đó thực sự mạnh mẽ có thể ngăn chặn bất cứ kẻ tấn công nào, dù họ có sức mạnh, lãnh thổ và quân đội to lớn. Đó phải là một quân đội mạnh mẽ và một khối an ninh mạnh mẽ. Bởi vậy, tôi tin rằng việc trao đổi vũ khí hạt nhân trước đây thật kém thông minh, phi logic và rất vô trách nhiệm", ông Zelensky nói.
Trả lời câu hỏi liệu ông đã thảo luận về Bản ghi nhớ Budapest với Tổng thống Mỹ Donald Trump hay chưa, ông Zelensky cho biết: "Chúng tôi đã nói về Bản ghi nhớ với Tổng thống Trump và ông ấy đã lắng nghe quan điểm của tôi".
Theo ông Zelensky, thay vì từ bỏ vũ khí hạt nhân thì Ukraine nên yêu cầu gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
"Trao đổi lấy những đảm bảo an ninh thực sự là điều rất cần thiết và đó chỉ có thể là NATO. Thành thật mà nói, ngày nay sự đảm bảo đó vẫn là NATO", ông Zelensky nhấn mạnh.
Trước đó, ngày 5/1 khi trao đổi với nhà báo Mỹ Lex Fridman, ông Zelensky cũng đã nhắc tới sự nuối tiếc khi Kiev không sở hữu vũ khí hạt nhân để đối phó hiệu quả với Nga.
Về phần mình, Nga cho rằng Ukraine chưa bao giờ có bất kỳ vũ khí hạt nhân nào vì đó là tài sản của Liên Xô, vì vậy, về mặt pháp lý, chúng thuộc về Moscow.
Trong những năm gần đây, Nga đã nhiều lần nói rằng sự can thiệp của phương Tây vào các vấn đề nội bộ của Ukraine đã làm suy yếu hiệp ước Budapest.
