Chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao trong năm 2024 và đề xuất giải pháp cho năm 2025[1]

Tóm tắt

Tuy đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với việc triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, kịp thời, quyết liệt, hiệu quả, kết thúc năm 2024, chúng ta đã đạt được kết quả tích cực. Kinh tế phục hồi mạnh mẽ và đạt tốc độ tăng trưởng cao, ước cả năm khoảng 7%, vượt mục tiêu đề ra (6-6,5%). Tuy nhiên, bước vào năm 2025 là năm vẫn còn nhiều yếu tố bất định, nên để tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu quả điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, từ đó góp phần thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng kinh tế trong năm nay, rất cần đề xuất và tổ chức triển khai đồng bộ, hiệu quả nhiều nhiệm vụ, giải pháp ngay từ những tuần, tháng đầu của năm 2025 này.

Từ khóa: kinh tế 2024 tăng trưởng cao, chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, kinh tế vĩ mô, lạm phát, 2025 phấn đấu tăng trưởng kinh tế 8%

GIỚI THIỆU

Năm 2024 là năm tăng tốc, bứt phá, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025. Nước ta bước vào thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến nhanh, mạnh, phức tạp, khó lường, nhiều yếu tố rủi ro mới xuất hiện; thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức đan xen.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng với quyết tâm và sự nỗ lực lớn của cả hệ thống chính trị và nhân dân, cùng cộng đồng doanh nghiệp, với các biện pháp đồng bộ, kịp thời, quyết liệt, chúng ta đã đạt được kết quả tích cực. Kinh tế phục hồi mạnh mẽ và đạt tốc độ tăng trưởng cao, ước cả năm khoảng 7%, vượt mục tiêu đề ra (6-6,5%), tạo đà quan trọng cho năm cuối thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế của kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025. Các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm, an ninh lương thực được giữ vững, xã hội ổn định, niềm tin của nhà đầu tư, doanh nghiệp và người dân được củng cố. Kinh tế vĩ mô duy trì ổn định, lạm phát được kiểm soát, CPI bình quân cả năm 2024 ước tăng dưới 4%. Thu ngân sách nhà nước vượt dự toán, bảo đảm các khoản chi. Xuất nhập khẩu tăng trưởng cao, cán cân thương mại xuất siêu. Giải ngân vốn đầu tư đạt khá trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất định và lạm phát cao.

Tuy nhiên, năm 2025 là năm vẫn còn nhiều yếu tố bất định. Do đó, để tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu quả điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa tăng trưởng, phấn đấu năm 2025 đạt tăng trưởng kinh tế từ 8% trở lên, cần thiết đưa ra và tổ chức triển khai đồng bộ, hiệu quả nhiều nhiệm vụ, giải pháp.

TRIỂN KHAI ĐỒNG BỘ CÁC GIẢI PHÁP CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA, TIỀN TỆ VÀ CÁC CHÍNH SÁCH VĨ MÔ KHÁC GÓP PHẦN THÚC ĐẨY TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ CAO TRONG NĂM 2024

Chính sách tài khóa được điều hành linh hoạt, ứng phó hiệu quả, kịp thời với biến động phức tạp của tình hình trong nước và ngoài nước

Chính sách tài khóa được điều hành đảm bảo cân đối nguồn lực cho hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Điều này thể hiện trên các khía cạnh như sau:

Thu ngân sách nhà nước năm 2024 đạt cao so với dự toán. Theo đó, ước đạt 2.025,4 nghìn tỷ đồng, bằng 119% dự toán, tăng 15,5% so với năm 2023. Tỷ lệ động viên vào ngân sách nhà nước đạt 17,8% GDP.

Tiếp tục thực hiện miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất trong năm 2014, với quy mô hỗ trợ lớn, phạm vi rộng (khoảng 191 nghìn tỷ đồng, trong đó gồm: miễn, giảm thuế, phí, lệ phí khoảng 96 nghìn tỷ đồng; gia hạn thời gian nộp thuế và tiền thuê đất khoảng 95 nghìn tỷ đồng). Điều này đã phát huy hiệu quả tích cực, kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong sản xuất, kinh doanh.

Chi ngân sách nhà nước được quản lý chặt chẽ, tiết kiệm, đảm bảo nguồn lực hỗ trợ phục hồi kinh tế. Kiểm soát chặt chẽ bội chi ngân sách nhà nước và nợ công trong phạm vi Quốc hội cho phép. Năm 2024, cắt giảm, tiết kiệm 5% chi ngân sách nhà nước ngay từ đầu năm so với dự toán được giao, để tăng đầu tư cho hạ tầng chiến lược, y tế, giáo dục, biến đổi khí hậu và an sinh xã hội. Chi ngân sách nhà nước ước đạt 1.830,8 nghìn tỷ đồng, bằng 86,4% dự toán, đảm bảo các nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý nhà nước, thanh toán các khoản nợ đến hạn và khôi phục sản xuất vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh.

Cân đối ngân sách trung ương và ngân sách các cấp địa phương được đảm bảo. Ngân quỹ nhà nước được sử dụng hiệu quả thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ; đã thực hiện phát hành được 330,4 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, với kỳ hạn bình quân 11,12 năm, lãi suất bình quân 2,52%/năm.

Giá cả và thị trường được điều hành linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, góp phần kiểm soát lạm phát, giảm chi phí cho doanh nghiệp và người dân. Giá cả, lạm phát, nhất là giá xăng, dầu chịu sức ép lớn từ biến động của thị trường thế giới, nhưng vẫn được kiểm soát theo mục tiêu đề ra. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) ước cả năm 2024 bình quân tăng dưới 4% so với năm 2023, góp phần kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra.

Các thị trường tài chính tiếp tục được hỗ trợ, tạo thuận lợi cho sự phát triển lành mạnh và bền vững. Trong đó, cơ quan quản lý quyết liệt triển khai các giải pháp, để sớm nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp và thị trường bảo hiểm. Tính đến hết năm 2024, mức vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt gần 7,2 triệu tỷ đồng, tăng 21,2% so với cuối năm 2023, tương đương 70,4% GDP ước tính năm 2023.

Chính sách tiền tệ được điều hành chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả

Chính sách tiền tệ được điều hành có sự phối hợp đồng bộ, hài hòa, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao, ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát.

Nghiệp vụ thị trường mở được điều hành linh hoạt, phù hợp với diễn biến thị trường, để điều tiết tiền tệ, góp phần ổn định thị trường tiền tệ và thực hiện mục tiêu chính sách tiền tệ. Ngân hàng Nhà nước duy trì chào mua giấy tờ có giá trên nghiệp vụ thị trường mở hàng ngày với khối lượng, kỳ hạn phù hợp, nhằm sẵn sàng hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tín dụng, ổn định thị trường tiền tệ.

Lãi suất được điều hành ổn định, nhằm tạo điều kiện cho tổ chức tín dụng tiếp cận nguồn vốn từ Ngân hàng Nhà nước với chi phí thấp, để góp phần hỗ trợ nền kinh tế. Các tổ chức tín dụng chủ động tiết giảm chi phí hoạt động, nhằm giảm lãi suất cho vay. Yêu cầu các tổ chức tín dụng công khai lãi suất cho vay bình quân, chênh lệch lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân, cũng như thông tin về lãi suất cho vay các gói, chương trình tín dụng, sản phẩm (nếu có) trên trang thông tin điện tử của ngân hàng.

Tỷ giá được điều hành linh hoạt, phù hợp, để thích ứng trước những khó khăn, thách thức, diễn biến khó lường và áp lực lớn của thị trường quốc tế. Mức mất giá của VND phù hợp với xu hướng chung của các đồng tiền trong khu vực và trên thế giới. Thị trường ngoại tệ duy trì ổn định, tâm lý thị trường được bình ổn, thanh khoản ngoại tệ thông suốt, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp, hợp lệ của nền kinh tế được đáp ứng đầy đủ.

Lạm phát cơ bản được kiểm soát tốt. Thực tế phản ánh biến động giá tiêu dùng chủ yếu do giá lương thực, thực phẩm, điện sinh hoạt, dịch vụ giáo dục, dịch vụ y tế tăng, không phải do yếu tố tiền tệ và áp lực lạm phát trong tầm kiểm soát.

Tín dụng được điều hành phù hợp, đảm bảo cung ứng vốn cho nền kinh tế. Hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh; lĩnh vực ưu tiên. Kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng. Ngay từ đầu năm, Ngân hàng Nhà nước đã giao hết toàn bộ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm 2024 cho các tổ chức tín dụng và thông báo công khai nguyên tắc xác định, để các tổ chức này chủ động thực hiện tăng trưởng tín dụng phù hợp với diễn biến phục hồi tích cực của nền kinh tế. Đến ngày 13/12/2024, tín dụng toàn nền kinh tế tăng khoảng 12,5% so với cuối năm 2023. Cơ cấu tín dụng tiếp tục tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, nhất là các lĩnh vực ưu tiên, hỗ trợ tích cực quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển nông thôn, công nghiệp hỗ trợ; hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp xuất khẩu, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ĐIỀU HÀNH CHÍNH SÁCH TÀI KHÓA, CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ, ĐỂ GÓP PHẦN THÚC ĐẨY MẠNH MẼ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ NĂM 2025

Năm 2025 là năm vẫn còn nhiều yếu tố bất định, trong đó, đặc biệt có sự tác động của các chính sách của chính quyền Trump 2.0 và của các tổ chức, quốc gia lớn khác tới kinh tế, chính trị thế giới. Trong bối cảnh này, để đạt được kết quả cao và vượt các mục tiêu, chỉ tiêu của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, cần rất nhiều sự phấn đấu, nỗ lực. Do đó, để tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu quả điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa tăng trưởng, phấn đấu năm 2025 đạt tăng trưởng kinh tế từ 8% trở lên, định hướng nhiệm vụ, giải pháp của chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ được đề xuất như sau:

Thứ nhất, tiếp tục theo dõi sát diễn biến tình hình quốc tế, khu vực, việc thay đổi và điều chỉnh chính sách tài chính, tiền tệ của các nền kinh tế lớn, để đánh giá, phân tích, có phản ứng chính sách kịp thời, hiệu quả. Điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ, hài hòa với chính sách tài khóa mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm và các chính sách vĩ mô khác, bảo đảm ưu tiên thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn.

Thứ hai, điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý, thực hiện các giải pháp tín dụng phù hợp với diễn biến kinh tế vĩ mô, lạm phát. Khi điều kiện cho phép, phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay của hệ thống ngân hàng để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp có điều kiện phát triển sản xuất, kinh doanh, đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng phù hợp với khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế. Chỉ đạo tổ chức tín dụng hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng kinh tế. Ưu tiên hạn mức tín dụng cho các tổ chức tín dụng hoạt động hiệu quả, nhất là cho nhà ở xã hội, tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn... Kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro. Tập trung thực hiện các giải pháp phù hợp, hiệu quả xử lý nợ xấu của hệ thống tổ chức tín dụng, ngăn ngừa nợ xấu phát sinh và bảo đảm an toàn hoạt động của hệ thống tổ chức tín dụng.

Thứ ba, tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính - ngân sách nhà nước; quản lý chặt chẽ thu ngân sách nhà nước, bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, phấn đấu thu ngân sách nhà nước năm 2025 cao hơn khoảng 5% so với ước thực hiện năm 2024. Triệt để tiết kiệm chi, nhất là chi thường xuyên để dành nguồn lực tăng thêm cho chi đầu tư phát triển hạ tầng chiến lược. Nghiên cứu, đánh giá, để xem xét kéo dài các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất..., nhằm hỗ trợ cho tăng trưởng, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh. Kiểm soát bội chi, nợ công trong giới hạn an toàn, hợp lý, đồng thời nghiên cứu, xem xét tận dụng dư địa về nợ công, nợ chính phủ, bội chi để huy động thêm nguồn lực cho phát triển./.

ThS. Nguyễn Thế Ngân, Vụ trưởng Vụ Tài chính, tiền tệ - Bộ Kế hoạch và Đầu tư

ThS. Lê Thanh Nga, Vụ Tài chính, tiền tệ - Bộ Kế hoạch và Đầu tư

(Theo Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số 01, tháng 01/2025)

[1] Nội dung bài viết thể hiện quan điểm riêng của các tác giả, không phản ánh quan điểm chính thức của Vụ Tài chính, tiền tệ và Bộ Kế hoạch và Đầu tư