Tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm Joe Biden và con trai Hunter (Ảnh: AFP).
Ngày 1/12, hơn 1 tháng trước khi rời Nhà Trắng, Tổng thống Biden đã đi ngược lại những lời hứa trước đó khi bất ngờ tuyên bố ân xá cho con trai Hunter. "Hôm nay, tôi đã ký lệnh ân xá cho con trai mình là Hunter Biden", Tổng thống Mỹ đương nhiệm cho biết trong một tuyên bố. Theo một bản sao của lệnh ân xá hành pháp, đây là "lệnh ân xá hoàn toàn và vô điều kiện".
Lệnh ân xá này đồng nghĩa với việc ông Hunter sẽ được miễn bản án tù có thể phải đối mặt vì các tội danh liên bang liên quan đến súng và thuế. Nhưng quyết định này đã đảo ngược lời hứa trước đây của Tổng thống Biden rằng "sẽ không sử dụng các quyền hạn đặc biệt của tổng thống vì lợi ích gia đình".
Động thái trên diễn ra vài tuần trước khi ông Hunter chuẩn bị nhận hình phạt sau khi bị kết án tại phiên tòa xét xử về vụ án liên quan đến súng và nhận tội về các cáo buộc về thuế, và cũng chưa đầy 2 tháng trước khi Tổng thống đắc cử Donald Trump chuẩn bị trở lại Nhà Trắng.
Có một thời điểm, cách đây không lâu, khi Tổng thống Biden mường tượng ra viễn cảnh bản thân mình sẽ khắc ghi tên vào lịch sử với tư cách là nhà lãnh đạo có công "chấm dứt giai đoạn hỗn loạn của người tiền nhiệm Donald Trump", thông qua dự luật biểu tượng "Build Back Better" (Xây dựng lại tốt đẹp hơn - 3B) để chuyển đổi đất nước và tái lập vị thế của nước Mỹ trên thế giới.
Giờ đây, trong những ngày cuối cùng còn lại của nhiệm kỳ, Tổng thống Biden lại cảm thấy mình bị xa lánh, ngay cả với một số người trung thành ở đảng Dân chủ, bởi ông đã tuyên bố rút khỏi cuộc đua bầu cử quá muộn, mở đường rộng lớn cho ông Trump trở lại nắm quyền. Và trong một động thái cuối cùng như "đổ thêm dầu vào lửa", ông Biden mới đây đã bỏ qua mọi lời hứa của bản thân để ra lệnh ân xá cho con trai Hunter sau khi ông này bị kết án trọng tội.
Sự thất vọng, bực bội và vỡ mộng bùng lên nhanh chóng trong những người ủng hộ ông Biden.
Có thể khó dự đoán ông Biden sẽ được thế hệ sau nhớ đến như thế nào vào thời điểm này, song những quyết định trong vài tuần qua đã khiến hình ảnh Tổng thống Biden bị ảnh hưởng, và không giúp để lại những di sản như ông từng hình dung.
Tỷ lệ ủng hộ giảm mạnh
Lệnh ân xá được đưa ra khi uy tín chính trị của Tổng thống Biden đã xuống mức thấp sau thất bại trong cuộc bầu cử vừa qua, trong đó hầu hết những người ủng hộ đổ lỗi cho ông nhiều hơn là cho ứng viên đã lên thay thế sau khi ông rút lui quá muộn, Phó Tổng thống Kamala Harris.
Quyết định của ông Biden nhằm bảo vệ người trong gia đình đã khiến những người từng ngưỡng mộ ông, những người thông cảm với hoàn cảnh khó khăn của ông với tư cách là một người cha, càng thêm giận dữ khi ông phá vỡ lời hứa tôn trọng phán quyết của tòa án.
"Tôi không ngần ngại khi nói rằng, thực sự đất nước chúng ta sẽ tốt đẹp hơn khi Tổng thống Biden quyết định không tái tranh cử", Thượng nghị sĩ Michael Bennet ở Colorado cho biết, phản ánh quan điểm mà những người Dân chủ khác thường nói kể từ khi ông Trump giành chiến thắng vang dội trong bầu cử.
"Cho dù người được đề cử là phó tổng thống hay ai khác, chúng ta sẽ có nhiều cơ hội tốt hơn để đánh bại ông Trump", nghị sĩ này nói thêm.
Ông Bennet, một nghị sĩ kín tiếng thường không công khai chỉ trích lãnh đạo đảng của mình, nói thêm rằng: "Quyết định ân xá cho con trai mình, bất kể tình yêu của ông vô điều kiện đến đâu, cũng giống như một ví dụ khác về việc đặt lợi ích cá nhân lên trên trách nhiệm của mình đối với đất nước". Theo ông, điều này làm xói mòn niềm tin của người Mỹ về một "hệ thống tư pháp là công bằng và bình đẳng cho tất cả mọi người".
Ông Jason Crow, một đảng viên Dân chủ khác đến từ Colorado, cho biết bản thân hiểu được tình yêu sâu sắc của một người cha dành cho con trai đang vật lộn với chứng nghiện sau một cuộc đời bi kịch. Nhưng ông Crow cho biết, chính Tổng thống Biden đã làm phức tạp thêm vụ việc. "Tôi nghĩ rằng lệnh ân xá là một sai lầm", ông Crow nói trong một cuộc phỏng vấn. "Tôi thất vọng vì quyết định này. Ông ấy đã hứa sẽ không làm như vậy. Tôi nghĩ điều đó sẽ khiến chúng ta khó khăn hơn khi nói về việc duy trì nền dân chủ".
Rủi ro chính trị
Ông Hunter Biden và vợ Melissa rời khỏi tòa án liên bang tại Los Angeles hồi tháng 9 (Ảnh: Reuters).
Theo các chuyên gia, lệnh ân xá đã khép lại một câu chuyện pháp lý kéo dài đối với con trai Tổng thống Biden nhưng lại mở ra những rủi ro chính trị phức tạp khác cho nhà lãnh đạo Mỹ.
Ông Biden đang phải đối mặt với làn sóng chỉ trích gay gắt vì quyết định này, sau thất bại bầu cử của đảng Dân chủ.
Sự thất vọng, bàng hoàng dành cho ông Biden, vốn bùng lên kể từ sau cuộc bầu cử, càng trở nên trầm trọng hơn sau lệnh ân xá. Đối với những người chỉ trích trong đảng, việc ông khăng khăng ra tranh cử khi biết mình sẽ 86 tuổi vào cuối nhiệm kỳ thứ hai và quyết định miễn trừ trách nhiệm cho con trai mình cho thấy vấn đề lợi ích cá nhân.
"Là một người cha, tôi rất hiểu bản năng muốn làm mọi thứ trong khả năng của mình để bảo vệ con cái, đặc biệt là khi xét đến những bi kịch mà gia đình Biden đã phải chịu đựng", ông David Axelrod, cựu chiến lược gia của Tổng thống Barack Obama, cho biết. "Nhưng với tư cách là một người Mỹ, tôi lo ngại quyết định của ông, vi phạm nhiều tháng phủ nhận công khai, sẽ chỉ làm tăng thêm sự hoài nghi về tính toàn vẹn của hệ thống tư pháp".
Một số người cho rằng, với việc Tổng thống đắc cử Trump đe dọa sẽ truy tố ông Hunter sau khi lên nắm quyền, lệnh ân xá được thiết kế cụ thể để bảo vệ con trai của tổng thống khỏi các cuộc điều tra tiếp theo. Ông Trump đã tuyên bố đề cử Pam Bondi, cựu tổng chưởng lý Florida, người đã truy tố ông Hunter Biden, làm Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, và Kash Patel, một cựu trợ lý đã cam kết sẽ "truy đuổi" những kẻ thù của tổng thống đắc cử, điều hành Cục Điều tra liên bang (FBI).
Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, đó chỉ mới là những cảnh báo của ông Trump và chưa rõ thực hư hành động trong tương lai sẽ như thế nào. Nhưng có một điều chắc chắn là ông Biden hiểu được rủi ro chính trị mà bản thân sẽ phải gánh chịu khi ân xá cho con trai mình và cuối cùng đã quyết định rằng điều đó không quá quan trọng đối với ông, bất kể phản ứng dữ dội có thể là gì.
Ông Biden không giải thích gì thêm về quyết định tranh cãi của mình cho đến nay. Khi đến Luanda, thủ đô của Angola, trong chuyến thăm ngắn, chuyến thăm đầu tiên và cũng là chuyến thăm cuối cùng của ông tới vùng cận Sahara châu Phi với tư cách là tổng thống, ông Biden đã không nói chuyện với các phóng viên đi cùng mà thay vào đó để thư ký báo chí Karine Jean-Pierre, chuyển hướng các câu hỏi về quyết định của ông.
Ở trong nước, tỷ lệ ủng hộ Tổng thống sắp mãn nhiệm Biden đã giảm xuống còn 37,7% trong một cuộc thăm dò tổng hợp của trang web FiveThirtyEight, gần mức thấp nhất trong nhiệm kỳ của ông.
Khoảnh khắc chính trị tốt nhất của ông gần đây là làm trung gian cho lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hezbollah ở Li Băng, nhưng hy vọng của ông về việc cuối cùng chấm dứt chiến tranh ở Gaza và đảm bảo việc thả các con tin do Hamas bắt giữ vẫn chưa thành hiện thực.
Ông Biden đã trải qua sự nghiệp chính trị kéo dài nửa thế kỷ với những thăng trầm đầy kịch tính. Bất kể kết quả cuối cùng như thế nào, ông cũng sẽ "sống chung với chúng".
