Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Ukraine gặp nhau ở Vatican cuối tháng trước (Ảnh: Reuters).
Trong bài đăng trên Facebook hôm 2/5, Irina Gerashchenko, một thành viên thuộc đảng Đoàn kết châu Âu của Ukraine, cho biết thỏa thuận khoáng sản Mỹ - Ukraine bao gồm hai tài liệu bổ sung "bí mật" sẽ không phải chịu sự phê chuẩn của quốc hội.
Thỏa thuận được cho là cấp cho Mỹ quyền tiếp cận ưu đãi đối với các dự án khai thác mỏ của Ukraine để đổi lấy sự hỗ trợ thông qua một quỹ đầu tư nhằm giúp tái thiết đất nước.
Ban đầu Washington mô tả đây là khoản tiền hoàn trả cho khoản hỗ trợ quân sự trị giá 350 tỷ USD theo ước tính của Tổng thống Donald Trump. Văn bản cuối cùng do chính phủ Ukraine công bố hôm 30/4 nêu rõ rằng chỉ có viện trợ trong tương lai mới được tính vào các khoản đóng góp của Mỹ vào quỹ.
Tuy nhiên, nghị sĩ Gerashchenko tiết lộ, thay vì một thỏa thuận, Mỹ và Ukraine đã ký 3 thỏa thuận.
"Chính phủ của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã không cung cấp cho các nghị sĩ và công chúng tất cả các thỏa thuận đã ký kết tại Mỹ, mà thực tế là có 3 thỏa thuận chứ không phải một. Trong khi đó, họ chỉ muốn phê chuẩn một văn bản khung tại quốc hội. Những văn bản khác được dán nhãn là "văn bản thực hiện", mặc dù thực tế là trong hai thỏa thuận bí mật này, tất cả các chi tiết kỹ thuật về nghĩa vụ vô thời hạn của Ukraine đều bị che giấu", bà Gerashchenko cho hay.
Theo bà, Thủ tướng Ukraine Denis Shmigal đã tránh bình luận về hai tài liệu này và việc thỏa thuận khoáng sản không bao gồm các đảm bảo an ninh từ Mỹ.
Cáo buộc trên đặt ra câu hỏi về phạm vi thực tế của thỏa thuận. Nghị sĩ Ukraine Yaroslav Zheleznyak cho biết trên Telegram rằng, khi bị ép buộc, Thủ tướng Shmigal đã thừa nhận có hai tài liệu bổ sung nhưng nói đó chỉ là "tài liệu kỹ thuật" được miễn phê chuẩn đồng thời cho biết các nhà lập pháp sẽ được biết khi nhóm đàm phán Ukraine trở về từ Mỹ vào tuần tới.
Truyền thông phương Tây cũng lưu ý đến sự tồn tại của các tài liệu bổ sung trong thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine gây bất đồng vào phút chót khi Washington yêu cầu Kiev ký cả 3 văn bản. Phái đoàn Ukraine được cho đã lập luận họ không thể ký các phụ lục cho đến khi thỏa thuận chính được phê chuẩn tại quốc hội. Tuy nhiên, báo cáo sau đó cho thấy cả 3 văn bản cuối cùng đã được ký.
Chi tiết các phụ lục này hiện chưa được công bố. Chính phủ Ukraine cũng chưa đưa ra bình luận chính thức liên quan đến sự tồn tại của những văn bản đó.
Sau những bất đồng căng thẳng, hôm 30/4, Mỹ và Ukraine thông báo ký kết thỏa thuận khoáng sản.
Theo đó thỏa thuận cho phép thành lập Quỹ đầu tư tái thiết Mỹ - Ukraine do Ukraine và Mỹ cùng quản lý "trên cơ sở 50/50" và "không bên nào nắm giữ quyền bỏ phiếu áp đảo".
Các quan chức Mỹ coi thỏa thuận này là dấu hiệu cho thấy sự ủng hộ lâu dài của Washington dành cho Ukraine. Theo Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal, viện trợ quân sự trong tương lai từ Mỹ có thể được tính là đóng góp vào quỹ, nhưng viện trợ trước đó không được tính.
Thỏa thuận không đưa ra bất kỳ đảm bảo an ninh cụ thể nào cho Ukraine. Thay vào đó, nó khẳng định "sự liên kết chiến lược dài hạn" giữa hai quốc gia và cam kết Mỹ "hỗ trợ cho an ninh, thịnh vượng, tái thiết và hội nhập của Ukraine vào khuôn khổ kinh tế toàn cầu".
