Trong giới showbiz Việt, nghệ sĩ làm kinh doanh không hiếm, và rất nhiều người trong số đó lựa chọn kinh doanh ẩm thực bởi rào cản gia nhập ngành thấp. Tuy nhiên nếu xét về quy mô, có lẽ diễn viên Quốc Trường là trường hợp thành công hơn cả. Chuỗi mì Sasin do anh cùng hai người bạn sáng lập hiện đã phát triển hơn 100 chi nhánh khắp Việt Nam, trong đó 1/4 số cửa hàng là do đội ngũ này tự mở, 3/4 còn lại là nhượng quyền, ngoài ra thương hiệu còn có 20 cửa hàng ở Campuchia. Sasin hiện là ‘top of mind’ của người dùng Việt ở thị trường miền Nam.
Năm 2023, Quốc Trường ra mắt thương hiệu hóa mĩ phẩm cho nam giới FYEO, chủ yếu bán hàng qua các kênh online và đang trong giai đoạn tiếp tục nghiên cứu thị trường nhằm hoàn thiện sản phẩm hơn. Nam diễn viên cho biết, việc anh lựa chọn lĩnh vực hóa mỹ phẩm cho nam giới để khởi nghiệp lần nữa, bởi nhìn thấy có tiềm năng lớn trong tương lai và trên thị trường không có nhiều thương hiệu nội địa nổi bật.
Xả vai soái ca trên màn ảnh để vào vai doanh nhân, sau một thập kỷ lăn lộn kinh doanh, Nhà sáng lập chuỗi mì Sasin Nguyễn Quốc Trường ngày càng thấm thía thực tế ‘thương trường là chiến trường’ - nơi tất cả những những sai lầm đều phải trả giá bằng niềm tin, bằng máu và nước mắt, đương nhiên bằng tiền, rất nhiều tiền.
Không quá lời khi nói Sasin là minh chứng cho câu chuyện khởi nghiệp kiểu ‘nhà nghèo vượt khó’. Cả Quốc Trường lẫn hai Nhà sáng lập còn lại đều không phải con nhà nòi kinh doanh, xuất phát điểm từ gia đình cũng không hề có điều kiện. Họ là những người bạn thân trẻ tuổi, hùn vốn để mở một quán ăn xế, trong đó có món mì cay cho giới trẻ.
Cuối thập niên 2010, với sự cộng hưởng của phong trào Hallyu, ẩm thực phong cách Hàn ngày càng được ưa chuộng tại Việt Nam, cùng cách marketing độc đáo khi tạo ra thử thách ăn cay với menu mì cay 7 cấp độ; khiến món mì cay trở thành trào lưu ẩm thực được ưa chuộng tại Việt Nam. Sasin chính là cái tên khởi xướng làn sóng đó và may mắn là họ đủ bản lĩnh để phát triển bền vững, chứ không bị chôn vùi khi ‘tuần trăng mật’ kết thúc như nhiều người dẫn dắt khác.
Trong suốt quá trình phát triển của Sasin, là ‘Bộ trưởng ngoại giao’ của thương hiệu, Quốc Trường chính là người đứng mũi chịu sào liên kết chuỗi với thế giới bên ngoài. Do thiếu kinh nghiệm, anh đã phạm một vài sai lầm trong giai đoạn đầu tiên. Những bài học từ sai lầm sau đó lại giúp anh vững vàng hơn ở các giai đoạn sau.
“Ngày xưa, tôi rất thiếu thận trọng và hay tin người nên thường tâm sự những dự án lớn cho người thân. Ngoài các founder, tôi còn thoải mái chia sẻ với những người thân nhất của các founder. Vô tình, họ biết những chiến lược, tầm nhìn đó và đi trước mình. Cũng đồng nghĩa với vô tình Sasin đã mất đi cơ hội và tiền bạc từ đó.
Bây giờ, quy tắc là ba Nhà sáng lập phải có sự bảo mật tuyệt đối , không kể cho ai bất kỳ việc gì liên quan đến chiến lược phát triển của Sasin. Ví dụ như mình sẽ đánh thị trường nào, đánh cái gì và khi nào đánh… là tuyệt đối không được kể với ai. Đó là một bài học xương máu mà mình không bao giờ quên. Vì nếu mình tính nhẩm thử, qua vài lần sơ sẩy là mất vài chục triệu đô, lúc đó tôi quá trẻ con, quá tin người và không có sự cẩn trọng cần thiết.
Bài học thứ hai là phải bản lĩnh và lỳ đòn khi cần thiết. Trong những ngày đầu làm Sasin, tôi tiếp xúc với rất nhiều loại người, doanh nhân thì chưa có – vì lúc đó cái tầm Sasin thì chưa thể gặp được những doanh nhân đúng nghĩa. Tôi từng gặp những người rất là tính toán, thô thiển, giang hồ, chợ búa… Thậm chí có lúc tôi phải đối diện với sống - chết, họ dùng những thứ xấu xí nhất để hãm hại mình, không chỉ bằng lời nói mà bằng hành động.
Có khi trong tích tắc vài phút, nếu không đủ bản lĩnh và khôn khéo, không đủ chân thành, thì có thể tôi đã phải nhập viện hoặc nằm liệt giường. Qua những câu chuyện đó, tôi thấy mình ngày càng bản lĩnh và lì lợm hơn. Bây giờ, tôi nhìn bất cứ thứ gì trong cuộc sống cũng thấy bình thường, không quá ngạc nhiên.
Hồi xưa nghe cái gì, tôi cũng ngạc nhiên, kiểu ‘wow, thiệt hả, ghê vậy’… Còn bây giờ tôi khá bình thản. Chẳng hạn nếu gặp một doanh nghiệp to thiệt to, mong ước một ngày mình trở thành họ cũng dần là chuyện… bình thường. Hay khi xui xẻo gặp ‘đầu gấu’, tôi cũng không thấy sợ hãi lắm.
Vì như đã nói ở trên, sau khi trải qua những nỗi sợ hãi tột cùng và đối mặt với nguy cơ sống - chết, bản thân tôi trở nên không dễ động dung như trước”, Quốc Trường chia sẻ.
Bài học thứ ba mà Quốc Trường đúc rút ra được là buôn có bạn, bán có phường.
Theo anh, khi làm ăn kinh doanh, chúng ta cần hợp tác với nhiều người để tận dụng thế mạnh tổng hợp. Nếu có một mình Quốc Trường, Sasin không thể đi đến được ngày hôm nay, bởi anh không giỏi nấu ăn cũng như quản lý chuỗi, điều mà hai founder còn lại làm rất tốt.
“Với tôi, sự thành công không nằm ở giỏi hay dở mà là may mắn. May mắn tức là có quả tốt, ‘gieo nhân nào gặt quả nấy’. Nhân là phước điển gieo vị tha, từ bi, hy sinh, cho đi… tất cả hình thành nên trí tuệ cảm xúc EQ. Trong lúc làm chung Sasin, chúng tôi cũng có lúc cãi vã - căng thẳng, người nào có phước lớn thì ‘đọc vị’ được đối phương để có thể vị tha và nhường nhịn. Khi bạn nóng lên thì mình sẽ nhường!
Bên cạnh đó, chúng tôi có tình bạn 22 năm nên hiểu nhau và thương nhau, đủ đậm sâu để tiền bạc hay quyền lực không che lấp được. Với chúng tôi, sự thương và quý nhau vẫn lớn hơn những thứ khác. Người có IQ cao rất tốt nhưng tôi còn thích người có EQ cao hơn, vì chỉ người có EQ cao mới có thể ung dung điềm tĩnh từ từ giải quyết vấn đề”, Quốc Trường phân tích.
Một công thức thành công nữa, mà theo Quốc Trường, có thể chỉ đúng khi áp dụng riêng cho bản thân anh chứ không phải cho tất cả mọi người.
“Tôi thích ‘kiềng ba chân’ nên khi lập ra FYEO cũng có ba Nhà sáng lập như Sasin. Tôi chỉ giỏi về con người – tầm nhìn chiến lược – ngoại giao và do là diễn viên, tôi không thể ngồi cả ngày ở công ty để điều hành công việc kinh doanh. FYEO có Nhà sáng lập có nhà máy sản xuất hóa mỹ phẩm lớn tại Việt Nam và đang gia công cho nhiều thương hiệu nổi tiếng trong lẫn ngoài nước. Trong kinh doanh, tôi không ‘muốn nắm đằng lưỡi mà luôn muốn nắm đằng chuôi’”, Quốc Trường chia sẻ thêm.
Khi chạm ngưỡng 100 cửa hàng, bài toán khiến ba Nhà sáng lập Sasin trăn trở nhiều nhất thời gian gần đây là ‘họ sẽ tiếp tục điều hành chuỗi hay thuê CEO khi mở rộng vài trăm cửa hàng trong tương lai?’. Thuê CEO ở ngoài vào thì e ngại ‘không phải con mình không đau’. Trường hợp nếu để các Nhà sáng lập tiếp tục gồng gánh, thì cần kiểm chứng khả năng đảm đương được những việc như ‘quản lý vài trăm cửa hàng hoặc khi nhượng quyền ra nước ngoài’ hay không.
“Sasin cũng có ý định thuê CEO trong vài năm tới và tôi mong sẽ tìm được người phù hợp. Phù hợp ở đây là phải yêu thương hiệu Sasin, có chung triết lý kinh doanh với các Nhà sáng lập.
Tất nhiên, trong giai đoạn đầu, chúng tôi sẽ đồng hành cùng CEO để cả hai bên hiểu nhau hơn cũng như để CEO mới hiểu rõ về doanh nghiệp và thương hiệu hơn. Sau đó, chúng tôi sẽ lùi phía sau trở thành Ban quản trị cùng làm chiến lược và hỗ trợ cho CEO”, Quốc Trường cho biết.
Hiện tại, sau hơn 4 năm tiến hành tái cấu trúc thương hiệu, từ phân khúc bình dân, Sasin đang chuyển mình lên phân khúc trung cấp, khi các cửa hàng được thiết kế có gu hơn, địa điểm đắc địa hơn, kèm menu đa dạng phong phú hơn, kéo theo phí nhượng quyền cũng đắt đỏ hơn. Trước đây, để nhận nhượng quyền kinh doanh Sasin, đối tác chỉ cần phí nhượng quyền vài trăm triệu nhưng nay cần vài tỷ. Mức chi cao hơn đòi hỏi tư duy làm ăn của đối tác nhận nhượng quyền cũng phải đầu tư dài hơi.
Sau Covid-19, Quốc Trường phải giải quyết việc đáo hạn hợp đồng với hàng loạt đối tác ở khắp các tỉnh thành theo mô hình cũ, đồng thời tìm kiếm đối tác nhận quyền mô hình mới. Nhờ thế, hiện tại quy mô chuỗi của Sasin đã quay lại như trước Covid 19.
“Chúng tôi không thể so sánh chất lượng dịch vụ của Sasin với các thương hiệu quốc tế ở phân khúc cao cấp. Còn nếu chỉ so dịch vụ Sasin với các chuỗi F&B cùng phân khúc hoặc cùng ngành, tôi tự tin cho Sasin 7 đến 8 điểm.
Theo quan điểm của tôi, muốn có một thương hiệu tốt thì nhân viên phải tốt, mà muốn nhân viên tốt thì ông chủ phải tốt trước đã. Tính cách của người chủ sẽ quyết định văn hóa và chất lượng dịch vụ của doanh nghiệp. Để lên chiến lược kinh doanh, đề ra những quy tắc và quy định cho nhân viên cho hành trình mới, cả ba chúng tôi đã lên chùa ở một thời gian. Tôi hay nói vui là văn hóa của Sasin đến từ chùa”, Quốc Trường nêu cụ thể.
Trong lần phỏng vấn năm 2019 với chúng tôi, Quốc Trường từng cho biết: “Tôi muốn mì cay Sasin sẽ trở thành một món ăn quốc dân như phở”. Anh cho biết là mình đã gần đạt tới mục tiêu kể trên, khi Sasin đang nằm trong Top 5 món ăn phổ biến nhất Việt Nam.
“Tôi nghĩ món mì cay đang nằm đâu đó giữa top 4 và top 5 món ăn phổ biến nhất Việt Nam, chỉ sau Phở, bún bò, hủ tiếu và cơm tấm. Việc livestream bán mì gói Sasin cũng là một phần trong chiến lược lan tỏa món ‘mì cay’ ra khắp Việt Nam nhanh hơn nữa”, Founder của Sasin bổ sung.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, trong phân khúc mì cay ở Việt Nam, hiện đang có 3 chuỗi khá ngang tài ngang sức - đều có trên 100 cửa hàng. Chuỗi đầu tiên là Sasin, chuỗi thứ hai có 144 cửa hàng và chuỗi thứ ba có 135 cửa hàng. Sasin và chuỗi có 144 cửa hàng đều phát triển theo chiều rộng ra khắp Việt Nam, nhưng một nửa số cửa hàng của Sasin tập trung tại TP.HCM, còn 2/3 cửa hàng của chuỗi kia thì phủ khắp miền Nam. Chuỗi còn lại với 135 cửa hàng chủ yếu ‘làm mưa làm gió’ ở khu vực miền Tây.
Với tham vọng trở thành thương hiệu quốc dân của người Việt, Sasin là chuỗi đầu tiên ở ngách mì cay ở Việt Nam quyết định không sử dụng từ ‘mì cay’ ở tên thương hiệu, đồng thời định vị chuyển từ phân khúc bình dân bước lên trung cấp và đặt mục tiêu nhân chuỗi lên vài trăm cửa hàng.
