Quản lý báo chí địa phương tại TP. Hà Nội theo mô hình một cơ quan quản lý

ThS. Đào Thanh Hoàn

Báo Kinh tế và Đô thị

Email: hoandt@gmail.com

Tóm tắt

Nghiên cứu phân tích thực trạng tổ chức quản lý báo chí địa phương tại TP. Hà Nội và chỉ ra những hạn chế, tồn tại trong tổ chức hoạt động và quản lý; đồng thời cho rằng, với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đòi hỏi phải tái cấu trúc cơ quan báo chí địa phương theo hướng tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Từ đó, nghiên cứu đề xuất mô hình “tổ hợp báo chí truyền thông đa phương tiện” thống nhất tại TP. Hà Nội theo hướng hợp nhất các cơ quan báo in, đài phát thanh - truyền hình và tạp chí địa phương thành một cơ quan báo chí chủ lực trực thuộc một cơ quan chủ quản duy nhất là Thành ủy Hà Nội. Mô hình mới áp dụng tòa soạn hội tụ, xuất bản đa nền tảng, có cơ chế quản lý hiện đại, nhân lực chất lượng cao, và hạ tầng công nghệ tiên tiến. Lộ trình chuyển đổi được xây dựng theo 2 giai đoạn: (1) Chuẩn bị và sáp nhập bước đầu; (2) Vận hành và hoàn thiện mô hình mới. Thông qua phân tích SWOT, nghiên cứu đánh giá những cơ hội cũng như thách thức khi thực hiện tái cấu trúc lại cơ quan báo chí địa phương; đồng thời đưa ra 4 nhóm giải pháp đảm bảo quá trình chuyển đổi thành công.

Từ khóa: Báo chí địa phương, mô hình tòa soạn hội tụ, báo chí đa nền tảng, cơ quan chủ quản báo chí, chính quyền địa phương 2 cấp, TP. Hà Nội

Summary

The study analyzes the current organizational management of local press agencies in Ha Noi and identifies existing limitations in their structure and operations. It argues that under the two-tier local government model, it is necessary to restructure local press organizations toward a more streamlined, strong, efficient, and effective system. Accordingly, the study proposes a unified “multimedia press conglomerate” model for Ha Noi, merging local print media, radio-television stations, and magazines into a single key press agency under the sole management of the Ha Noi Party Committee. The proposed model applies a convergent newsroom approach, multi-platform publishing, modern governance mechanisms, high-quality human resources, and advanced technological infrastructure. The transition roadmap consists of two phases: (1) Preparation and initial merger; (2) Operation and model consolidation. Through SWOT analysis, the study evaluates both opportunities and challenges in restructuring local press agencies and proposes four solution groups to ensure a successful transformation.

Keywords: Local press, convergent newsroom model, multi-platform journalism, press governing body, two-tier local government, Ha Noi

ĐẶT VẤN ĐỀ

Báo chí địa phương tại TP. Hà Nội những năm gần đây đã có bước chuyển mình cả về nội dung và hình thức, ứng dụng công nghệ, phát triển các loại hình báo chí đa dạng, từng bước hình thành tòa soạn hội tụ, nâng cao chất lượng đội ngũ người làm báo. Những đổi mới này giúp báo chí địa phương tại TP. Hà Nội khẳng định vị trí, uy tín, trở thành kênh thông tin hiệu quả truyền tải chính sách, góp phần khơi dậy khát vọng phát triển. Tuy nhiên, trước yêu cầu mới, mô hình tổ chức và quản lý báo chí địa phương tại TP. Hà Nội hiện đang bộc lộ rất nhiều bất cập. Các cơ quan báo chí này tổ chức phân tán, gồm nhiều đầu mối do các cơ quan chủ quản khác nhau quản lý (Thành ủy, UBND Thành phố, các sở, ban, ngành, đoàn thể). Sự trùng lặp chức năng, đầu tư dàn trải dẫn tới lãng phí nguồn lực và hạn chế hiệu quả tuyên truyền (Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, 2025; Phạm Tuấn, 2024). Công tác quản lý nhà nước về báo chí còn chưa theo kịp đòi hỏi phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số; khung pháp lý chưa đồng bộ; phối hợp giữa các cơ quan quản lý chưa chặt chẽ; kiểm tra giám sát chủ yếu dừng ở việc tuân thủ pháp luật, chưa chú trọng chất lượng nội dung chuyên môn (Hải Hà, 2025). Nguồn nhân lực báo chí địa phương tuy đông đảo nhưng chưa phát huy hết tiềm năng do thiếu chiến lược phát triển và cơ chế tạo động lực; chênh lệch thu nhập giữa các cơ quan báo chí và truyền thông dẫn đến tình trạng nhân lực giỏi dịch chuyển sang nơi có điều kiện tốt hơn (Vũ Phương, 2025). Việc chuyển đổi số báo chí đòi hỏi đội ngũ phóng viên, biên tập viên phải có kỹ năng số cao, nhưng trên thực tế, nhiều người làm báo lớn tuổi đang gặp khó khăn trong tác nghiệp đa phương tiện; thiếu các vị trí chuyên trách về báo chí số, phân tích dữ liệu, dẫn tới năng lực sản xuất nội dung số còn hạn chế (Hoàng Quỳnh, 2025; Phạm Tuấn, 2025).

Bên cạnh đó, Chiến lược Chuyển đổi số Báo chí Quốc gia (Thủ tướng Chính phủ, 2023) đặt ra mục tiêu cụ thể, yêu cầu 100% cơ quan báo chí phải hoạt động, vận hành mô hình Tòa soạn hội tụ và tối ưu hóa nguồn thu; đồng thời 90% cơ quan báo chí ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu để tối ưu hóa hoạt động đến năm 2030. Sau 6 năm thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, yêu cầu TP. Hà Nội phải thực hiện đánh giá kết quả và tiếp tục sắp xếp hệ thống báo chí theo tinh thần tinh gọn, hiệu quả (Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội, 2025; Thủ tướng Chính phủ, 2023). Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, cơ quan định hướng chiến lược về báo chí đã chỉ rõ nhiệm vụ cấp thiết là các địa phương phải xây dựng phương án sắp xếp hệ thống báo chí bảo đảm tinh - gọn - mạnh, nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng thông tin (Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội, 2025).

Yếu tố mang tính quyết định và là chất xúc tác mạnh mẽ nhất cho việc tái cấu trúc là sự thay đổi mô hình quản trị hành chính. Từ tháng 7/2025, TP. Hà Nội chính thức chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp Thành phố và cấp xã/phường) theo Nghị quyết của Quốc hội, với 126 đơn vị hành chính cấp xã/phường (Báo , 2025). Đây là sự thay đổi mang tính hệ thống nhằm tinh gọn bộ máy và tập trung quyền lực điều hành về cấp Thành phố. Bối cảnh này đặt ra yêu cầu báo chí địa phương tại TP. Hà Nội phải được tái tổ chức để đồng bộ với mô hình quản trị mới. Công văn chỉ đạo triển khai Nghị quyết số 18-NQ/TW đối với báo chí tỉnh, thành phố của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chỉ rõ: “Báo chí phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Việc sắp xếp tổ chức bộ máy cơ quan Báo Đảng và Đài phát thanh, truyền hình địa phương cần khắc phục tình trạng chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ; tinh gọn về tổ chức bộ máy; tập trung nguồn lực đầu tư bảo đảm mục tiêu cơ quan báo chí sau sáp nhập, hợp nhất phải hoạt động tốt hơn, thực hiện có hiệu quả hơn nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền của địa phương”.

Xuất phát từ đòi hỏi thực tiễn, mô hình tổ chức quản lý mới được đề xuất cho báo chí địa phương tại TP. Hà Nội là xây dựng một cơ quan báo chí chủ lực, đa phương tiện, hoạt động thống nhất dưới sự lãnh đạo của một cơ quan quản lý là Thành ủy. Mô hình quản lý mới không chỉ nhằm thực hiện đúng chủ trương quy hoạch báo chí quốc gia mà còn phát huy vai trò của báo chí trong giai đoạn phát triển mới của Thành phố.

THỰC TRẠNG TỔ CHỨC QUẢN LÝ BÁO CHÍ ĐỊA PHƯƠNG TẠI HÀ NỘI

Thực hiện Quyết định số 362/2019/QĐ-TTg và Quyết định số 18/2020/QĐ-UBND, TP. Hà Nội đã sắp xếp tinh gọn, chuyển đổi mô hình và thu hồi giấy phép một số cơ quan báo chí hoạt động kém hiệu quả. Năm 2019, trước khi sắp xếp, TP. Hà Nội có 20 cơ quan báo chí (12 báo, 7 tạp chí, 1 đài phát thanh - truyền hình). Sau sắp xếp, báo chí địa phương tại Hà Nội còn 8 cơ quan (5 báo: Báo Hà Nội Mới, Báo Kinh tế và Đô thị, Báo Tuổi trẻ Thủ đô, Báo Lao động Thủ Đô, Báo Phụ nữ Thủ đô; 2 tạp chí: Tạp chí Người Hà Nội và Tạp chí Khoa học; 1 Đài Phát thanh - Truyền hình: Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội). Thực tế cho thấy, công tác quy hoạch phát triển báo chí địa phương tại TP. Hà Nội chậm so với yêu cầu Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến 2025 (mỗi địa phương chỉ giữ tối đa 1-2 báo, 1 đài (Thủ tướng Chính phủ, 2019).

Cơ quan quản lý

Tại Việt Nam, báo chí chịu sự quản lý, giám sát của nhiều cơ quan cấp Trung ương, địa phương và các hội nghề nghiệp (Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Nhà báo TP. Hà Nội). Các cơ quan quản lý Trung ương gồm: (i) Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về báo chí, phát thanh và truyền hình; giao cho Cục Báo chí, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử thực hiện quản lý chuyên môn sâu; (ii) Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thực hiện công tác định hướng chính trị, tư tưởng trong nội dung báo chí.

Các cơ quan quản lý địa phương bao gồm: (i) Ủy ban Nhân dân (UBND) Thành phố thực hiện quản lý nhà nước về báo chí địa phương; (ii) Sở Văn hóa và Thể thao là cơ quan chuyên môn thuộc UBND TP. Hà Nội, thực hiện chức năng tham mưu, giúp UBND Thành phố thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với các cơ quan báo chí địa phương tại TP. Hà Nội; (iii) Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy thực hiện chỉ đạo và định hướng chính trị tư tưởng.

Các cơ quan chủ quản

Thành ủy, UBND Thành phố và các cơ quan đoàn thể trực tiếp chỉ đạo tờ báo trực thuộc về việc thông tin các vấn đề thuộc lĩnh vực quản lý. Báo Hà Nội mới do Thành ủy Hà Nội quản lý; Báo Kinh tế và Đô thị do UBND TP. Hà Nội quản lý; Báo Phụ nữ Thủ đô do Hội Liên hiệp Phụ nữ Thành phố quản lý; Báo Lao động Thủ đô do Liên đoàn Lao động Thành phố quản lý; Báo Tuổi trẻ Thủ đô do Thành Đoàn Hà Nội quản lý. Tạp chí Người Hà Nội do Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội quản lý; Tạp chí Khoa học do Đại học Thủ đô quản lý. Đài Phát thanh & Truyền hình Hà Nội (HanoiTV) do UBND TP. Hà Nội quản lý.

Thực tế cho thấy, với mô hình tổ chức phân tán, mỗi cơ quan báo chí chịu sự lãnh đạo của một đơn vị chủ quản khác nhau dẫn đến hiệu quả hoạt động chưa tối ưu, sự phối hợp định hướng thông tin chưa chặt chẽ và đồng bộ. Thành phố cũng đã nhận thức được điều này, nên trước mốc chuyển sang chính quyền 2 cấp, đã xây dựng đề án sắp xếp lại các cơ quan báo chí. Theo đề án đã thông qua Thành ủy, bước đầu chuyển các báo đoàn thể (Phụ Nữ Thủ Đô, Lao Động Thủ Đô, Tuổi Trẻ Thủ Đô) về trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Thành phố quản lý. Đây là bước trung gian nhằm tập hợp các cơ quan báo chí nhỏ lẻ về một mối, tạo tiền đề cho hợp nhất các cơ quan báo chí thành một cơ quan quản lý.

Về quy mô và nhân lực

Thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí, nguồn nhân lực của các cơ quan báo chí địa phương tại TP. Hà Nội không ngừng được phát triển, củng cố và hoàn thiện. Các cơ quan hiện có hơn 1.085 lao động; trên 50% được cấp Thẻ Nhà báo; 81,5% có trình độ đại học và trên đại học; trên 51% là Đảng viên với 163 người có trình độ trung cấp chính trị, 85 người có trình độ cao cấp lý luận chính trị. Một thực tế cho thấy, cơ cấu nhân lực giữa các cơ quan báo chí đang mất cân đối: cơ quan nào điều kiện tài chính tốt (như báo có nhiều quảng cáo, hoặc đài được hỗ trợ từ ngân sách) thì thu hút được người giỏi, trong khi báo đoàn thể gặp khó khăn giữ chân phóng viên do lương thấp (Vũ Phương, 2025). Việc đào tạo nâng cao trình độ nhân lực báo chí địa phương chưa có kế hoạch tổng thể; nhiều phóng viên địa phương còn thiếu kỹ năng làm báo đa phương tiện, ngoại ngữ hạn chế (Hoàng Quỳnh, 2025; Phạm Tuấn, 2025).

Về hạ tầng và công nghệ

Các báo in lớn như Hà Nội mới, Kinh tế và Đô thị đã bước đầu xây dựng newsroom đa phương tiện (có bộ phận media làm tin video, audio cho báo điện tử); HanoiTV có trường quay hiện đại phục vụ truyền hình số. Tuy nhiên, phần lớn cơ quan báo chí địa phương tại TP. Hà Nội chưa có hệ thống tòa soạn hội tụ đúng nghĩa. Mỗi tòa soạn vẫn hoạt động khá độc lập theo loại hình: nhóm báo in, nhóm báo điện tử, nhóm truyền hình riêng, dẫn tới chưa khai thác hết khả năng phối hợp và chia sẻ nội dung. Việc ứng dụng công nghệ quản lý nội dung (CMS), phân tích dữ liệu người đọc, sản xuất nội dung số (podcast, infographic, AI...) ở báo địa phương còn chậm so với báo trung ương lớn.

Đánh giá chung, thực trạng báo chí địa phương tại TP. Hà Nội phong phú về số lượng nhưng phân tán về tổ chức nên khó đáp ứng xu hướng truyền thông hợp nhất, đa phương tiện. Việc chuyển sang chính quyền địa phương 2 cấp với yêu cầu tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và hiện đại đòi hỏi TP. Hà Nội phải đổi mới toàn diện mô hình tổ chức quản lý báo chí về một cơ quan quản lý để tập trung phản ánh và truyền tải thống nhất từ Thành phố xuống cơ sở và ngược lại, nhằm phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn mới.

TỔ CHỨC BÁO CHÍ ĐỊA PHƯƠNG TẠI HÀ NỘI THEO MÔ HÌNH MỘT CƠ QUAN QUẢN LÝ

Mô hình cơ quan báo chí hợp nhất

Thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp và Chiến lược Quy hoạch báo chí Quốc gia, đòi hỏi phải tái cấu trúc lại cơ quan báo chí địa phương theo hướng tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Cơ quan báo chí địa phương tại TP. Hà Nội sẽ hợp nhất thành một cơ quan báo chí duy nhất, kết hợp báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình trong cùng một tổ chức với tên gọi “Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội”.

Cơ cấu cơ quan báo chí hợp nhất sẽ bao gồm 3 khối chức năng chính: (i) Khối Tòa soạn Hội tụ (The Hub) là trung tâm sản xuất, điều phối nội dung (Newsroom Convergence), trong đó, Ban biên tập hội tụ (Central Newsdesk) chịu trách nhiệm điều phối nội dung đa nền tảng và quản trị hệ thống CMS chung, nhằm đảm bảo cùng một sự kiện, phóng viên có thể sản xuất nội dung dưới nhiều định dạng khác nhau (văn bản, âm thanh, video), thực hiện nguyên tắc "một nội dung - nhiều nền tảng" và đảm bảo định hướng chính trị thống nhất, kịp thời. (ii) Khối Kinh tế - Tài sản công: chuyên trách các hoạt động kinh doanh, dịch vụ, quảng cáo và khai thác tài sản công của Tổ hợp đảm bảo tính tự chủ tài chính và tối ưu hóa việc khai thác tài sản công, đảm bảo nguồn thu ổn định, cải thiện chế độ đãi ngộ, giữ chân nhân tài. (iii) Khối Nghiệp vụ và Hậu cần (Tổ chức - Hành chính): phụ trách tổ chức nhân sự, tài chính - kế hoạch, pháp chế và bản quyền; cùng các Văn phòng Đại diện khu vực.

Cơ quan chủ quản thống nhất

Theo quy định mới của Ban Bí thư, Đảng bộ tỉnh/thành phố được phép quản lý cả cơ quan báo và phát thanh - truyền hình; từ kinh nghiệm quy hoạch báo chí của một số địa phương đã thực hiện hợp nhất, phương án đề xuất cơ quan chủ quản của báo chí địa phương tại TP. Hà Nội là Thành ủy Hà Nội. Việc Thành ủy là cơ quan chủ quản sẽ rất thuận lợi vì Thành ủy hiện đang quản lý Báo Hà Nội mới, khi đó, Đảng bộ Hà Nội sẽ có một cơ quan báo chí hợp nhất đa phương tiện là tiếng nói chung của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô. Cơ quan báo chí hợp nhất chịu trách nhiệm thực hiện thông tin tuyên truyền cho cả Thành ủy và UBND Thành phố cũng như các đoàn thể trên địa bàn Thành phố. Việc thống nhất cơ quan chủ quản sẽ đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện và xuyên suốt của Đảng đối với hoạt động báo chí Thủ đô; đồng thời tập trung nguồn lực (tài chính, nhân sự, công nghệ) để tạo ra sức mạnh tổng hợp: uy tín thương hiệu của các báo lớn cộng hưởng lại, đội ngũ nhân sự tài năng được quy tụ, ngân sách đầu tư không bị dàn trải.

Vận hành tòa soạn hội tụ (Newsroom Convergence)

Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội - cơ quan báo chí hợp nhất - phải thực hiện hoạt động theo hướng tòa soạn hội tụ hiện đại. Thay vì các tòa soạn riêng lẻ, sẽ thiết lập một Newsroom trung tâm phục vụ cho tất cả các ấn phẩm và kênh của cơ quan báo chí. Các phóng viên sẽ chia sẻ thông tin, tư liệu để sản xuất các sản phẩm tương ứng cho từng nền tảng, nhờ đó bảo đảm nhanh, đồng bộ, tận dụng tốt nhất chất liệu tin tức. Mô hình hội tụ cho phép phóng viên tác nghiệp đa phương tiện: vừa viết tin bài cho báo in, báo điện tử, vừa biết ghi âm làm tin phát thanh, quay phim cơ bản làm tin truyền hình. Biên tập viên có khả năng biên tập đa nền tảng, sẵn sàng điều phối nội dung trên mạng xã hội, nền tảng số. Vận hành tòa soạn hội tụ, Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Hà Nội sẽ lấy báo điện tử làm trung tâm, tích hợp đa nền tảng để tăng khả năng tương tác và phủ sóng thông tin đến mọi đối tượng công chúng.

Để vận hành tòa soạn hội tụ, cần đổi mới toàn diện phương pháp sản xuất tin, bài, áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR) và các công cụ hỗ trợ để nâng cao hiệu quả và chất lượng nội dung. Đồng thời phải đầu tư hạ tầng kỹ thuật đồng bộ: xây dựng trụ sở tòa soạn; trang bị hệ thống CMS tích hợp chung cho cả báo in, điện tử, phát thanh, truyền hình, cho phép chia sẻ dữ liệu và quy trình biên tập xuyên suốt; thiết lập bàn siêu biên tập (super desk) có màn hình lớn theo dõi dòng tin trên các kênh, tương tự mô hình nhiều hãng thông tấn lớn.

Lộ trình chuyển đổi

Chuyển đổi tổ chức quản lý báo chí địa phương tại TP. Hà Nội theo mô hình một cơ quan quản lý cần thực hiện theo lộ trình khoa học, hạn chế xáo trộn và đảm bảo tính liên tục của hoạt động báo chí. Đề xuất lộ trình theo 2 giai đoạn chính như sau:

Giai đoạn 1 (2025-2026): Chuẩn bị và hợp nhất bước đầu

Trong năm 2025, thành lập Ban Chỉ đạo sắp xếp, phát triển báo chí Hà Nội, xây dựng Đề án hợp nhất cơ quan báo chí Hà Nội.

Trong năm 2026, thực hiện chuyển đổi các cơ quan báo chí nhỏ về đầu mối chung và hợp nhất các cơ quan báo chí chủ lực: hợp nhất Báo Kinh tế & Đô thị vào Báo Hà Nội mới; đồng thời chuẩn bị hợp nhất HanoiTV với báo in.

Thành lập cơ quan báo chí hợp nhất “Báo và Phát thanh - Truyền hình Hà Nội” và đưa vào hoạt động. Xây dựng cơ chế phối hợp chung để các ấn phẩm, kênh phát thanh - truyền hình vẫn hoạt động bình thường, ưu tiên duy trì thông tin thông suốt, không được gián đoạn. Trong giai đoạn này, nhân sự sẽ có xáo trộn nên phải chú trọng làm công tác tư tưởng và minh bạch trong bổ nhiệm, sắp xếp vị trí.

Giai đoạn 2 (2027-2030): Vận hành và hoàn thiện mô hình mới

Chuyển đổi sang tòa soạn hội tụ: Sau khi hợp nhất về mặt pháp lý, trong năm 2027 sẽ tiến hành tái cấu trúc theo mô hình tòa soạn hội tụ. Thành lập Ban biên tập hội tụ (gồm lãnh đạo phụ trách các loại hình); sáp nhập các phòng, ban trùng chức năng; lập các phòng nội dung đa phương tiện theo lĩnh vực. Triển khai đào tạo chuyên môn cho nhân sự về làm báo đa kỹ năng, sử dụng hệ thống CMS tích hợp. Trong thời gian này, hạ tầng kỹ thuật hội tụ cũng từng bước xây dựng: thiết kế newsroom trung tâm, đầu tư thiết bị, phần mềm.

Chính thức ra mắt “Tổ hợp báo chí - truyền thông Thủ đô”. Giới thiệu tên gọi mới, bộ nhận diện thương hiệu, các ấn phẩm/kênh trực thuộc.

Vận hành theo cơ chế mới, đánh giá điều chỉnh: Từ năm 2028 đến năm 2030, cơ quan báo chí hợp nhất hoạt động theo mô hình mới. Trong quá trình này, Thành phố cần hoàn thiện hành lang pháp lý và xây dựng chế độ giám sát, kiểm tra, đánh giá định kỳ.

Báo cáo tổng kết, rút kinh nghiệm: Đến cuối năm 2030, tiến hành tổng kết 5 năm vận hành mô hình báo chí mới. Thành phố cần đánh giá toàn diện những kết quả đạt được (tinh giản bộ máy, tiết kiệm ngân sách, hiệu quả tuyên truyền, sự trưởng thành của đội ngũ nhân lực); chỉ ra những tồn tại, vướng mắc trong quá trình triển khai (cơ chế phối hợp chung, tài chính, nhân sự, khối lượng công việc, …); đưa ra kiến nghị nhằm duy trì, nhân rộng mô hình tổ hợp báo chí địa phương một cơ quan quản lý.

PHÂN TÍCH SWOT TỔ CHỨC QUẢN LÝ BÁO CHÍ ĐỊA PHƯƠNG TẠI HÀ NỘI THEO MÔ HÌNH MỘT CƠ QUAN QUẢN LÝ

Việc tổ chức quản lý báo chí địa phương tại TP. Hà Nội theo mô hình một cơ quan quản lý sẽ mang lại nhiều cơ hội lớn nhưng cũng đối mặt với những thách thức đáng kể, đặc biệt trong bối cảnh cải cách hành chính và chuyển đổi số.

Điểm mạnh (Strengths - S)

TP. Hà Nội có nhiều lợi thế nội tại để thực hiện thành công việc tái cơ cấu báo chí. Thứ nhất, là trung tâm chính trị - xã hội, việc sắp xếp báo chí nhận được sự ủng hộ và quyết tâm chính trị rất cao từ Thành ủy và Trung ương. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải quyết các vấn đề pháp lý và hành chính phức tạp. Thứ hai, các cơ quan báo chí chủ lực của Hà Nội (như Báo Hà Nội mới, HanoiTV) có uy tín chính trị và thương hiệu truyền thống lâu năm, tạo nền tảng vững chắc để xây dựng một Tổ hợp truyền thông quy mô lớn. Thứ ba, Hà Nội sở hữu tiềm lực nhân sự báo chí dồi dào về số lượng và tài sản công lớn (trụ sở, đài phát sóng), có khả năng chuyển đổi hoặc khai thác để đầu tư vào hạ tầng Tòa soạn hội tụ hiện đại.

Điểm yếu (Weaknesses - W)

Điểm yếu lớn nhất nằm ở sự trì trệ của mô hình quản lý cũ, nhiều đầu mối dẫn đến sự phân tán và manh mún về văn hóa tổ chức, gây ra xung đột và tâm lý xáo trộn, hoang mang trong đội ngũ cán bộ, phóng viên khi tiến hành sáp nhập. Thêm vào đó, đội ngũ nhân sự báo chí đang bị chi phối bởi tính hành chính hóa nghề nghiệp. Các quy định về ngạch, bậc, biên chế theo cơ chế quản lý công vụ làm hạn chế tính linh hoạt trong tuyển dụng và đãi ngộ, gây khó khăn trong việc giữ chân người giỏi. Mặc dù có nỗ lực chuyển đổi số, kỹ năng số và năng lực làm báo đa phương tiện của nhiều phóng viên (đặc biệt là người lớn tuổi) chưa đồng đều, khiến năng lực sản xuất nội dung số của tổng thể hệ thống còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của Tòa soạn hội tụ đúng nghĩa.

Cơ hội (Opportunities - O)

Cơ hội lớn nhất đến từ sự thay đổi mô hình quản trị. Việc chuyển sang chính quyền địa phương 2 cấp là động lực không thể đảo ngược, tạo cơ chế tập trung và đồng bộ hóa thông tin, buộc hệ thống báo chí phải cải cách. Thêm vào đó, Hà Nội có lợi thế lớn từ việc có thể học hỏi kinh nghiệm thực tiễn từ các địa phương đi trước, đặc biệt là TP. Hồ Chí Minh, vốn đã thí điểm các giải pháp quá độ sáng tạo như mô hình quản trị theo Khối chức năng và cơ chế "cơ quan báo chí trong cơ quan báo chí" để ổn định nhân sự và tài chính. Với vị thế Thủ đô, Hà Nội cũng có khả năng kiến nghị và áp dụng các cơ chế tài chính, ngân sách đặc thù để đầu tư dứt điểm vào hạ tầng kỹ thuật và nhân lực chất lượng cao.

Thách thức (Threats - T)

Thách thức lớn nhất đối với sự thành công của Tổ hợp mới là vấn đề nhân sự và thể chế. Nguy cơ “chảy máu chất xám” là rủi ro số một. Nếu Hà Nội vẫn duy trì cơ chế lương hành chính cứng nhắc, nhân sự giỏi sẽ dịch chuyển sang khu vực tư nhân hoặc các đơn vị truyền thông tự chủ cao, làm suy yếu Tổ hợp. Rào cản pháp lý cũng là vấn đề nghiêm trọng, khi Luật Báo chí 2016 hiện hành chưa hoàn thiện để công nhận mô hình “Tổ hợp/Tập đoàn truyền thông” đa loại hình và đa ấn phẩm trực thuộc, gây vướng mắc cho việc vận hành ngay sau khi sáp nhập. Cuối cùng, sự phức tạp trong xử lý tài sản công và công nợ của các đơn vị sau sáp nhập đòi hỏi phải có sự can thiệp pháp lý.

KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT

Trong những năm qua, báo chí địa phương tại TP. Hà Nội tuy có nhiều đóng góp tích cực nhưng còn manh mún, phân tán. Với việc chuyển sang chính quyền địa phương 2 cấp đòi hỏi phải tổ chức lại cơ quan quản lý báo chí để nâng cao hiệu lực quản lý và hiệu quả hoạt động. Thực hiện tổ chức quản lý báo chí địa phương tại TP. Nội dưới sự quản lý của một cơ quan chủ quản là Thành ủy Hà Nội cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

Một là, hoàn thiện hành lang pháp lý và chính sách đặc thù

Luật Báo chí 2016 quy định, mỗi cơ quan báo chí chỉ được xuất bản một loại hình chính (báo in/tạp chí/đài). Bởi vậy, việc hợp nhất báo và đài cần có cơ sở pháp lý rõ ràng. Cần hoàn thiện khung pháp lý về mô hình Tổ hợp/Tập đoàn truyền thông trong Luật Báo chí sửa đổi. Điều này nhằm hợp pháp hóa mô hình Tổ hợp đa loại hình và đa ấn phẩm trực thuộc, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận hành linh hoạt và hiệu quả.

Hà Nội cần chủ động tham mưu và kiến nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết Luật Báo chí 2016, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến việc quản lý nội dung số, bản quyền, lưu chiểu điện tử, quảng cáo, và cơ chế quản lý các mô hình liên kết, xã hội hóa trên môi trường mạng.

Đồng thời, Hà Nội cần nghiên cứu và kiến nghị Trung ương hoàn thiện khung pháp lý cho mô hình “tổ hợp báo chí truyền thông” và ban hành cơ chế đặc thù về tài chính, nhân sự cho cơ quan báo chí mới như quyền tự chủ cao về biên chế và tài chính, tương tự đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên. Nhà nước đặt hàng nhiệm vụ tuyên truyền, trên cơ sở đó cấp một phần ngân sách; phần còn lại cơ quan báo chí tự khai thác từ quảng cáo, dịch vụ truyền thông. Nếu mô hình tổ hợp được công nhận là doanh nghiệp (hoặc hoạt động như doanh nghiệp công ích) thì cần chính sách thuế ưu đãi.

Hai là, thúc đẩy đầu tư công nghệ và hạ tầng kỹ thuật đồng bộ

Cơ quan báo chí hợp nhất hoạt động theo hướng tòa soạn hội tụ đòi hỏi phải đầu tư công nghệ và hạ tầng kỹ thuật đồng bộ. Điều này đòi hỏi Thành phố phải ưu tiên ngân sách địa phương cho việc xây dựng nền tảng công nghệ quản lý thống nhất (như hệ thống quản lý lưu chiểu điện tử, hệ thống giám sát nội dung số và các giải pháp an ninh mạng) tại Sở Văn hóa và Thể thao.

Ba là, phát triển nguồn nhân lực và cơ chế đãi ngộ

Việc tổ chức lại báo chí phải đi đôi với tái cấu trúc nguồn nhân lực. Vì vậy, vấn đề nhân sự và đãi ngộ là yếu tố sống còn quyết định sự thành công của mô hình mới. Cần đổi mới cơ chế đãi ngộ cạnh tranh bằng cách đề xuất chính sách tài chính đặc thù, cho phép Tổ hợp Báo chí Thủ đô áp dụng cơ chế trả lương, phụ cấp, và thưởng gắn với hiệu suất công việc (KPI) và kết quả kinh doanh, thay vì chỉ dựa vào ngạch, bậc hành chính cứng nhắc. Việc thí điểm khoán quỹ lương và đặt chỉ tiêu KPI định lượng (dựa trên lượng truy cập, tương tác, doanh thu số) cho từng phòng ban sẽ giảm thiểu nguy cơ “chảy máu chất xám” và thu hút nhân tài số.

Về tái cấu trúc đội ngũ, Tổ hợp Báo chí Thủ đô cần thực hiện sàng lọc và bố trí lại nhân sự, kết hợp chế độ nghỉ hưu sớm tự nguyện có hỗ trợ cho cán bộ khó thích ứng với chuyển đổi số. Đồng thời, cần ưu tiên tuyển dụng các vị trí chiến lược mới cần thiết cho Tòa soạn hội tụ hiện đại, như phóng viên dữ liệu (Data Journalist), biên tập viên AI và kỹ sư truyền thông số. Tổ chức các chương trình đào tạo lại (reskilling/upskilling) chuyên sâu về tác nghiệp đa phương tiện và kỹ năng số cho toàn bộ đội ngũ hiện tại.

Cuối cùng, công tác quản lý nhà nước đối với nhân lực báo chí địa phương tại TP. Hà Nội cần chuyển trọng tâm kiểm tra, giám sát từ chỉ tuân thủ pháp luật sang kiểm soát năng lực chuyên môn và đánh giá theo sản phẩm, đảm bảo rằng quy trình bổ nhiệm, tuyển dụng dựa trên năng lực thực tế, khắc phục tình trạng hành chính hóa.

Bốn là, kiện toàn quản lý nội bộ

Để giảm thiểu xung đột văn hóa và nhân sự trong giai đoạn hợp nhất, cần xây dựng bộ quy chế hoạt động cho cơ quan báo chí mới trên cơ sở hợp nhất quy chế từ các đơn vị cũ nhưng cập nhật yêu cầu mới. Quy chế phải phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các ban nội dung đa phương tiện, cơ chế phối hợp giữa các kênh, chuẩn hóa quy trình xuất bản đa nền tảng. Quy chế mới phải quán triệt yêu cầu tuân thủ pháp luật báo chí, các quy định về đạo đức nghề nghiệp, bản quyền, bảo mật... trong môi trường mới. Ban biên tập hợp nhất phải đề cao kỷ luật thông tin, tránh tình trạng “loạn thông tin” sau hợp nhất. Công tác kiểm duyệt, biên tập cần tăng cường để tất cả sản phẩm dù trên báo in, truyền hình hay mạng xã hội đều thống nhất tuân thủ định hướng chính trị, tôn chỉ mục đích tờ báo. Ngoài ra, cần thiết lập cơ chế đảng lãnh đạo trong cơ quan báo chí mới thông qua việc hình thành một Đảng bộ tại cơ quan hợp nhất. Đảng ủy cơ quan có vai trò giáo dục chính trị tư tưởng, đảm bảo cơ quan báo chí giữ vững định hướng. Đồng thời các đoàn thể như công đoàn, đoàn thanh niên của cơ quan mới cũng kiện toàn để chăm lo đời sống, phát động phong trào thi đua sáng tạo, qua đó tạo môi trường làm việc tích cực cho tập thể người làm báo.

KẾT LUẬN

Hợp nhất các cơ quan báo chí địa phương dưới sự quản lý của một cơ quan chủ quản là Thành ủy Hà Nội sẽ mang lại nhiều lợi ích: (i) Tổ chức bộ máy gọn nhẹ, tránh lãng phí nguồn lực, tiết kiệm ngân sách; (ii) Nâng cao chất lượng thông tin tuyên truyền, đảm bảo thống nhất và hiệu quả hơn trong định hướng dư luận; (iii) Tạo điều kiện cho báo chí Thủ đô phát triển chuyên nghiệp, bắt kịp xu hướng công nghệ, tăng sức cạnh tranh trước các loại hình truyền thông mới; (iv) Góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 18-NQ/TW về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và Quy hoạch Báo chí Quốc gia, khẳng định vai trò tiên phong gương mẫu của Hà Nội trong cả nước. Mô hình tổ chức quản lý báo chí hợp nhất, đa phương tiện, thuộc sự quản lý thống nhất của Thành ủy Hà Nội, vận hành theo mô hình tòa soạn hội tụ sẽ đưa báo chí Thủ đô bước sang trang mới, phát triển mạnh mẽ, xứng tầm vai trò dẫn dắt thông tin của một trung tâm lớn.

Tài liệu tham khảo:

1. Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội (2025). Các cơ quan báo chí Thủ đô đẩy mạnh tuyên truyền về sắp xếp, tinh gọn bộ máy. Hội nghị giao ban báo chí chuyên đề.

2. Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương (2025). Công văn số 34-CV/BTGTW ngày 17/2/2025 về Chỉ đạo triển khai Nghị quyết 18-NQ/TW đối với báo chí tỉnh, thành phố.

3. Báo (2025). Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh xây dựng mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí - truyền thông.

4. Hải Hà (2025). Hà Nội nêu phương án sắp xếp 3 cơ quan báo chí. Báo Thanh Tra điện tử.

5. Hoàng Quỳnh (2025). Đổi tên Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh thành Báo và Phát thanh, Truyền hình Quảng Ninh. Báo Quảng Ninh điện tử.

6. Phạm Tuấn (2024). Hà Nội đề xuất phương án “tổ hợp báo chí”. Báo Tuổi Trẻ Online.

7. Phạm Tuấn (2025). Thành ủy Hà Nội đề xuất tiếp tục nghiên cứu về mô hình Tổ hợp báo chí tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Báo Tuổi Trẻ Online.

8. Thủ tướng Chính phủ (2019). Quyết định số 362/QĐ-TTg ngày 3/4/2019 Phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025.

9. Thủ tướng Chính phủ (2023). Quyết định số 348/QĐ-TTg Phê duyệt Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

10. Vũ Phượng (2025). Đặt tên gọi các cơ quan báo chí sau sáp nhập tỉnh, thành thế nào? Báo Thanh Niên.