Tổng thống Mỹ Donald Trump (Ảnh: AFP).
Nhiều chính sách quan trọng trong chương trình nghị sự của ông Donald Trump đang vấp phải sự phản kháng mạnh mẽ từ hệ thống tư pháp liên bang Mỹ.
Tính đến nay, hơn 70 phán quyết đã được các thẩm phán liên bang ban hành nhằm ngăn chặn hoặc hạn chế các nỗ lực của ông Trump trên nhiều mặt trận: Trục xuất nhập cư, quyền công dân theo nơi sinh, chi tiêu ngân sách, quyền của người chuyển giới, các chương trình đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) và thậm chí cả các chỉ thị trừng phạt nhằm vào các hãng luật.
Theo thống kê, trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ 2, ông Trump đã đối mặt với hơn 200 vụ kiện.
Cho đến nay, các thẩm phán liên bang đã ban hành ít nhất 19 phán quyết nhằm chặn hoặc hạn chế các nỗ lực trục xuất hàng loạt, cắt ngân sách cho các chương trình tái định cư người tị nạn và giới hạn quyền công dân theo nơi sinh.
Tuy nhiên, chính quyền ông Trump cũng giành được một số chiến thắng pháp lý, bao gồm quyền thực hiện các cuộc truy quét tại nơi thờ tự, ngừng ứng dụng tiếp nhận người di cư và chuyển một số người bị giam đến căn cứ hải quân Mỹ tại Guantanamo.
Ngày 15/5 tới, Tòa án Tối cao sẽ nghe tranh tụng về sắc lệnh hành pháp của ông Trump nhằm hạn chế quyền công dân tự động cho trẻ em sinh ra tại Mỹ.
Theo sắc lệnh này, những trẻ em có cha mẹ không phải là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân sẽ không được công nhận là công dân. Các bên phản đối lập luận rằng điều này vi phạm Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp, vốn đảm bảo quyền công dân cho bất kỳ ai sinh ra tại Mỹ.
Các thẩm phán liên bang cũng chặn nhiều nỗ lực đóng băng hàng nghìn tỷ USD tài trợ liên bang của chính quyền ông Trump, bao gồm: 20 tỷ USD cho các dự án năng lượng sạch, 11 tỷ USD cho y tế cộng đồng, và nhiều khoản tài trợ nghiên cứu cho đại học và trung tâm y tế. Trong khi một số phán quyết vẫn đang được kháng cáo, nhiều phần trong các lệnh cấm này vẫn còn hiệu lực.
Tuy nhiên, Ban Hiệu suất chính phủ (DOGE), cơ quan do tỷ phú Elon Musk đứng đầu, lại đạt một số thành công trong nỗ lực cắt giảm bộ máy chính quyền liên bang. Một số thẩm phán đã yêu cầu khôi phục lại vị trí việc làm của hàng nghìn công chức bị sa thải, song tòa phúc thẩm tạm dừng các lệnh này. DOGE vẫn được phép truy cập cơ sở dữ liệu liên bang để rà soát và tìm khoản ngân sách có thể cắt giảm để tiết kiệm.
Mặt khác, ngày 24/4, chính quyền ông Trump đề nghị Tòa án Tối cao cho phép triển khai sắc lệnh cấm người chuyển giới phục vụ trong quân đội. Tính đến nay, ít nhất 14 phán quyết đã được đưa ra để ngăn chặn chính sách này cũng như các biện pháp khác nhằm hạn chế chăm sóc chuyển giới cho người dưới 19 tuổi và quy định phân loại tù nhân theo giới tính khai sinh.
Về chương trình đa dạng, công bằng và hòa nhập, 4 thẩm phán liên bang đã tạm thời chặn sắc lệnh của ông Trump yêu cầu chấm dứt DEI trong chính phủ, đồng thời cấm các tổ chức nhận tài trợ liên bang duy trì các chương trình DEI bị cho là "phân biệt đối xử ngược". Các nhóm bảo thủ lập luận rằng DEI gây bất công với người da trắng và một số nhóm khác.
Một trong những rắc rối pháp lý mà ông Trump đang đối mặt liên quan tới chính sách thương mại toàn cầu của ông.
Chính quyền ông Trump đang đối mặt với ít nhất 7 vụ kiện nhằm vào chính sách áp thuế mới với các đối tác thương mại nước ngoài. Các nguyên đơn cho rằng ông Trump đã vượt quyền Hiến pháp khi tự ý áp đặt mức thuế mà không có sự đồng ý của Quốc hội.
