Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc gặp tại Nhà Trắng hồi tháng 2 (Ảnh: Reuters).
Giới chức Mỹ và Ukraine hôm 11/4 đã họp để thảo luận về các đề xuất của Nhà Trắng về một thỏa thuận khoáng sản với Kiev.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn Kiev trao quyền cho Washington khai thác tài nguyên khoáng sản để bù đắp lại khoản viện trợ mà Mỹ đã cung cấp cho Ukraine hơn 3 năm qua.
Cuộc đàm phán ngày càng trở nên gay gắt khi Mỹ đưa ra dự thảo thỏa thuận tối đa quyền kiểm soát đối với tài nguyên khoáng sản của Ukraine hơn so với phiên bản ban đầu hồi tháng 2.
Theo nguồn tin thân cận, tài liệu mới nhất bao gồm yêu cầu Tổng công ty Tài chính Phát triển Quốc tế của Mỹ nắm quyền kiểm soát đường ống dẫn khí đốt tự nhiên chạy qua Ukraine.
Đường ống này chạy từ thị trấn Sudzha ở phía Tây nước Nga đến thành phố Uzhhorod của Ukraine, cách đó khoảng 1.200km, trên biên giới với EU và Slovakia. Được xây dựng vào thời Liên Xô, đường ống này là một phần quan trọng của cơ sở hạ tầng quốc gia và là tuyến đường năng lượng chính.
Hôm 1/1, Ukraine đã khóa van đường ống, chấm dứt hợp đồng trung chuyển khí đốt với công ty năng lượng nhà nước Nga Gazprom. Trước đó, Ukraine thu về hàng trăm triệu USD mỗi năm nhờ trung chuyển khí đốt qua lãnh thổ.
Có một số tuyến đường ống dẫn khí đốt từ Nga đến EU đi qua Ukraine (như Soiuz, Prohres và Urengoy-Pomary-Uzhhorod), nhưng tất cả đều thuộc sở hữu nhà nước và do Đơn vị điều hành hệ thống truyền tải khí đốt của Ukraine kiểm soát.
Mùa thu năm ngoái, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đề xuất cho phép Mỹ tiếp cận ngành khoáng sản kém phát triển của Ukraine. Ông hình dung ra một thỏa thuận mà theo đó chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ cung cấp vũ khí cho Ukraine, để đổi lấy lợi nhuận trong tương lai từ các khoản đầu tư chung.
Tuy nhiên, ông Trump đề xuất một thảo thuận trị giá 500 tỷ USD mà từ chối đưa ra các cam kết an ninh hoặc hỗ trợ quân sự. Tuần trước, ông phàn nàn rằng Tổng thống Zelensky đang tìm cách rút lui khỏi thỏa thuận. Ông cảnh báo nhà lãnh đạo Ukraine sẽ gặp vấn đề lớn nếu không ký thỏa thuận khoáng sản.
Phát biểu với báo chí hôm 10/4, Tổng thống Zelensky cho biết ông sẵn sàng thực hiện một thỏa thuận để hiện đại hóa đất nước nhưng Ukraine chỉ có thể đồng ý nếu có "sự bình đẳng" giữa 2 bên với doanh thu được chia 50-50.
"Tôi chỉ bảo vệ những gì thuộc về Ukraine. Nó sẽ có lợi cho cả Mỹ và Ukraine. Đây là điều đúng đắn cần làm", ông nhấn mạnh.
Bộ Tài chính Mỹ xác nhận các cuộc đàm phán kỹ thuật đang diễn ra. Các nguồn thạo tin cho rằng cuộc trao đổi khó có khả năng đạt đột phá.
Đặc phái viên Mỹ về vấn đề Ukraine, ông Keith Kellogg, thừa nhận rằng phía Mỹ đã đánh giá thấp độ phức tạp của thỏa thuận.
Bộ Tư pháp Ukraine đã thuê hãng luật của Mỹ và Anh để hỗ trợ đàm phán thỏa thuận khoáng sản quan trọng mà Tổng thống Trump đề xuất.
