Hình ảnh mô phỏng 2 mẫu máy bay chiến đấu không người lái YFQ-42A và YFQ-44A (Ảnh: Không quân Mỹ).
Các nguyên mẫu máy bay chiến đấu không người lái YFQ-42A và YFQ-44A đánh dấu một sự chuyển đổi lớn trong chiến lược tác chiến trên không của Mỹ. Tuy nhiên, chi phí gia tăng, sự trì hoãn sản xuất và những hạn chế về năng lực có thể làm chậm nỗ lực của Mỹ trong việc tạo ra lực lượng máy bay chiến đấu không người lái quy mô lớn với chi phí thấp để đối trọng sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc.
Tháng này, tạp chí Air & Space Forces đưa tin, Tổng Tham mưu trưởng Không quân Mỹ, Tướng David Allvin, đã công bố các mẫu máy bay chiến đấu không người lái mang tính đột phá tại Hội nghị tác chiến AFA ở Aurora, bang Colorado.
Được phát triển bởi các nhà thầu quốc phòng Mỹ là General Atomics và Anduril Industries, các máy bay chiến đấu hiệp đồng không người lái trên (CCA) là một phần của chương trình Chiếm ưu thế trên không thế hệ tiếp theo (NGAD) của Không quân Mỹ, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc kết hợp giữa máy bay có người lái và không người lái trong chiến đấu trên không.
YFQ-42A và YFQ-44A, được thiết kế để hoạt động như những "đồng đội trung thành", sẽ hộ tống các máy bay chiến đấu có người lái như F-35, tăng cường ưu thế trên không với chi phí thấp hơn và trong thời gian chặt chẽ hơn.
Việc sử dụng mã ký hiệu nguyên mẫu - "Y" cho nguyên mẫu, "F" cho máy bay chiến đấu và "Q" cho máy bay không người lái - nhấn mạnh sự phát triển chiến lược hướng tới việc tích hợp máy bay bán tự động vào môi trường tác chiến khắc nghiệt.
Hãng Anduril ca ngợi sự phát triển này là một bước đột phá trong ưu thế trên không, nhấn mạnh khả năng sản xuất hàng loạt với chi phí thấp và nâng cao năng lực. General Atomics cũng khẳng định vai trò quan trọng của YFQ-42A trong việc mở rộng khả năng thực hiện nhiệm vụ cùng với các máy bay chiến đấu hiện tại và trong tương lai.
Tướng Allvin coi sự phát triên trên là yếu tố thiết yếu cho quá trình hiện đại hóa, mang lại cho Lầu Năm Góc dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump những lựa chọn linh hoạt để đối phó với các thách thức an ninh toàn cầu đang nổi lên trong thời đại ngày càng nguy hiểm và đầy biến động.
Trong việc xác định các mệnh lệnh chiến thuật của Mỹ để đẩy nhanh phát triển CCA, chuyên gia chính sách quốc phòng Heather Penney đã đề cập trong một báo cáo tháng 10/2022 của Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Mitchell rằng CCA giúp tăng khối lượng chiến đấu, tạo ra một lực lượng chịu được tổn thất tốt hơn, cho phép thực hiện các chiến dịch rủi ro nhưng quyết đoán hơn.
Bà Penney cho biết, bằng cách phối hợp với máy bay có người lái, CCA có thể đóng vai trò như mồi nhử, mục tiêu hỏa lực hoặc nền tảng tác chiến điện tử để gây rối hệ thống nhắm bắn của kẻ thù và kéo dài khả năng sống sót của phi công con người.
Bà nói thêm rằng các tính năng tự động của CCA, chẳng hạn như phát hiện mối đe dọa dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) và các chuyển động linh hoạt, cải thiện khả năng tác chiến trong bối cảnh khó khăn, đồng thời bù đắp cho sự suy giảm kỹ năng của con người trong các trận chiến kéo dài, do hiệu suất của CCA dựa vào phần mềm hơn là quá trình huấn luyện phi công lâu dài.
Lực lượng bán tự động, dễ thay thế này có thể đóng vai trò quan trọng trong một cuộc xung đột với đối thủ ngang tầm, nơi Mỹ có thể bị áp đảo về số lượng.
Trong một bài viết vào tháng 3/2024 trên Air & Space Forces, chuyên gia Daniel Rice cho biết Trung Quốc có thể sản xuất 100 khung máy bay J-20 mỗi năm, trong khi Mỹ đã ngừng sản xuất F-22 từ năm 2011 với 187 chiếc.
Ông Rice cũng cho biết, Trung Quốc đã đẩy mạnh sản xuất các biến thể máy bay chiến đấu khác, với 100 chiếc J-16 và 40 chiếc J-10 mỗi năm. Trong khi đó, Mỹ sản xuất 135 chiếc F-35 mỗi năm, nhưng 60-70 chiếc trong số đó được bán cho các đồng minh.
Ngoài ra, Mỹ có thể đang đối mặt với tranh cãi về hướng đi của chương trình CCA. Trong một bài viết tháng 12/2024 trên National Defense, Andrew Hunter, giám đốc mua sắm của Không quân Mỹ, nhấn mạnh sự đánh đổi giữa chi phí và năng lực, nhấn mạnh tầm quan trọng về sự tham gia của người dùng và sự phân tích kỹ lưỡng.
Ông Hunter cho rằng việc giảm chi phí đòi hỏi phải hy sinh một số tính năng, trong khi việc tăng cường khả năng lại đòi hỏi chấp nhận chi phí cao hơn.
Bên cạnh những thách thức về AI và tranh cãi về hướng đi của CCA, chi phí leo thang và những hạn chế trong cơ sở công nghiệp quốc phòng Mỹ có thể cản trở việc tạo ra lực lượng quy mô lớn với chi phí thấp mà chương trình hứa hẹn.
Các chuyên gia Gregory Allen và Isaac Goldston đề cập trong một báo cáo tháng 8/2024 của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) rằng chương trình CCA đối mặt với hai thách thức lớn: Chi phí leo thang và sự trì hoãn sản xuất.
Họ cho biết, giá mỗi chiếc CCA đã tăng từ 3 triệu USD trong chương trình Công nghệ máy bay chiến đấu giá rẻ (LCAAT) lên 25-30 triệu USD. Tuy nhiên, con số này vẫn rẻ hơn 10 lần so với NGAD.
Chương trình CCA đặt mục tiêu sản xuất 1.000 chiếc, trong đó chỉ 100 chiếc dự kiến được giao vào năm 2029.
Ninh Trần
Theo Asia Times
