Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về du lịch ở tỉnh Điện Biên theo hướng bền vững

ThS. Nguyễn Quang Hưng

NCS, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Email: Hungnq@gmail.com

Tóm tắt

Du lịch là ngành kinh tế có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế của nhiều quốc gia cũng như toàn cầu. Tuy nhiên, thực tiễn quốc tế đã chứng minh rằng, bất kỳ sự phát triển loại hình du lịch nào, dù là du lịch đại chúng hay du lịch thay thế, sớm hay muộn thì đều gây ra nhiều tác động tiêu cực cho môi trường tự nhiên và xã hội. Bài viết phân tích thực trạng quản lý nhà nước về du lịch theo hướng bền vững ở tỉnh Điện Biên; đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về du lịch theo hướng bền vững trên địa bàn trong thời gian tới.

Từ khóa: quản lý nhà nước, quản lý du lịch, du lịch bền vững, theo hướng bền vững

Summary

Tourism is a key economic sector that plays a significant role in the development of national and global economies. However, international experience has demonstrated that all forms of tourism development, whether mass tourism or alternative tourism, inevitably exert various negative impacts on the natural and social environment. This article analyzes the current state of government management of sustainable tourism in Dien Bien province and proposes a number of solutions to enhance the effectiveness of sustainable tourism governance in the province in the future.

Keywords: State management, tourism management, sustainable tourism

ĐẶT VẤN ĐỀ

Du lịch là một trong những ngành chủ chốt tạo ra việc làm và phát triển kinh tế, nhất là có thể triển khai ở bất kỳ đâu trên thế giới. Tuy nhiên, là ngành có tác động đa chiều đến môi trường, nên tính bền vững trong phát triển du lịch là một thách thức toàn cầu. Hơn nữa, hoạt động du lịch còn gắn liền và chịu tác động của sự thay đổi công nghệ và xu hướng tiêu dùng. Do đó, nghiên cứu về tính bền vững trong phát triển du lịch là một nhu cầu tất yếu, nhận được sự quan tâm lớn của các học giả, các nhà hoạch định chính sách và những nhà quản trị du lịch.

Phát triển du lịch theo hướng bền vững là sự phát triển du lịch dựa trên sự khai thác hợp lý, hiệu quả tài nguyên và các nguồn lực, bảo đảm đạt được đồng thời cả 3 mục tiêu bền vững về kinh tế, bền vững về văn hóa - xã hội và bền vững về môi trường. Quản lý nhà nước về du lịch theo hướng bền vững là sự quản lý của Nhà nước đối với toàn bộ hoạt động thương mại du lịch trong nền kinh tế quốc dân bằng pháp luật, chính sách, công cụ, môi trường, lực lượng vật chất và tài chính, tín dụng với tất cả các thành phần kinh tế

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ DU LỊCH THEO HƯỚNG BỀN VỮNG TẠI ĐIỆN BIÊN

Những kết quả đạt được

Thứ nhất, chính quyền Tỉnh luôn thực hiện đúng chủ trương, chính sách du lịch của trung ương, cơ bản phù hợp với tiềm năng thế mạnh của địa phương.

Việc kịp thời cụ thể hoá các cơ chế chính sách của Trung ương thông qua các quy hoạch, kế hoạch, tổ chức thực hiện chiến lược về du lịch ở địa phương đã giúp cho ngành du lịch Tỉnh có những chuyển biến tích cực, mang lại hiệu quả thiết thực, bước đầu đã hình thành, xây dựng thương hiệu du lịch Điện Biên, tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động, góp phần không nhỏ vào việc phát triển kinh tế - xã hội chung của Tỉnh.

Thứ hai, ban hành chính sách du lịch thuộc thẩm quyền của địa phương cơ bản phát huy được tiềm năng thế mạnh của Tỉnh.

Về cơ bản, các chính sách theo thẩm quyền của chính quyền địa phương phục vụ phát triển du lịch bền vững trên địa bàn đã khai thác, phát huy được tiềm năng thế mạnh của Tỉnh, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả, bền vững, phù hợp, công bằng trong quản lý nhà nước.

Thứ ba, hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch được tỉnh quan tâm và được thực hiện với nhiều hình thức.

Không chỉ thực hiện thông qua các kênh truyền thống như truyền hình, truyền thanh, pano, áp phích, Tỉnh còn sử dụng mạng xã hội như facebook, zalo, trang web và thực hiện các buổi văn hóa, văn nghệ, hội thảo, toạ đàm, lễ hội và các hoạt động gắn kết du lịch với một số địa phương và thông qua các cuộc hội đàm với một số nước bạn. Mọi cá nhân, tổ chức đều có cơ hội tiếp cận với hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch của Tỉnh. Điều này cũng được thể hiện qua kết quả khảo sát về nội dung, hình thức quảng bá, xúc tiến du lịch đạt điểm số cao trên 3,8 điểm/ 5 điểm tối đa. Qua việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quảng bá xúc tiến du lịch nên khách du lịch, nhà đầu tư đã biết đến tiềm năng, thế mạnh du lịch của Tỉnh nhiều hơn; thuận lợi hơn trong việc tiếp cận với thông tin, sản phẩm du lịch, kết nối với các đơn vị kinh doanh dịch vụ du lịch. Điều đó đã góp phần gia tăng lượng khách du lịch đến Tỉnh qua các năm và đạt đỉnh điểm vào năm 2024 khi số du khách lên tới 1,85 triệu lượt, tăng 1,85 lần so với năm 2023.

Thứ tư, chính quyền Tỉnh luôn quan tâm đến công tác bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hóa của địa phương, coi đó là thế mạnh du lịch của Tỉnh.

Việc quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tại Điện Biên đóng vai trò quan trọng trong phát triển bền vững của địa phương. Kết quả khảo sát cho thấy, việc phát huy những giá trị văn hóa trong phát triển du lịch bền vững của địa phương đạt kết quả tốt với mức trên 4,0 điểm. Chính quyền Tỉnh luôn luôn quan tâm thực hiện các dự án, chương trình bảo tồn những giá trị văn hóa đặc thù của địa phương, tạo nên những thế mạnh đặc trưng của Tỉnh để thu hút du khách, hướng tới sự phát triển du lịch theo hướng bền vững. Trên thực tế, chính quyền cũng đã thực hiện bảo tồn rất nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể như Di tích Quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ, các di tích lịch sử, văn hóa, các lễ hội, các làng nghề thủ công... nhằm thu hút khách du lịch, vì nhu cầu khách du lịch đến với tỉnh chủ yếu để ôn lại những giá trị lịch sử, tìm hiểu những giá trị văn hóa đặc trưng của tỉnh. Bên cạnh đó, việc bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch cũng được Tỉnh đặc biệt quan tâm, thực hiện thông qua đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân, khách du lịch và doanh nghiệp trong cung ứng và thụ hưởng các hoạt động du lịch; xử lý các rác thải du lịch, đặc biệt là rác thải nhựa; chú trọng phát triển các sản phẩm thân thiện với môi trường…

Thứ năm, kết cấu hạ tầng đã được Tỉnh quan tâm, đầu tư phục vụ hoạt động du lịch.

Nhận thức rõ kết cấu hạ tầng là điểm nghẽn trong phát triển du lịch của Tỉnh. Vì vậy, trong thời gian qua, kết cấu hạ tầng kỹ thuật và cơ sở vật chất phục vụ hoạt động du lịch, công trình hạ tầng văn hóa phục vụ thu hút du lịch từng bước được quan tâm đầu tư phát triển, góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng phục vụ tại các trung tâm du lịch. Tỉnh đã thực hiện nhiều dự án, đặc biệt là với các dự án lớn như nâng cấp cảng hàng không Điện Biên, hoàn thiện bức tranh Panorama lớn về chiến dịch Điện Biên Phủ, Đền thờ liệt sĩ Điện Biên Phủ cùng với rất nhiều dự án khác với nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước và các nguồn vốn huy động từ xã hội.

Thứ sáu, an ninh, trật tự an toàn xã hội trong hoạt động du lịch được chính quyền tỉnh Điện Biên đảm bảo tốt.

Mặc dù là tỉnh biên giới, giáp với Lào và Trung Quốc, với nhiều lợi thế du lịch nhưng cũng có những thách thức trong việc đảm bảo an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Vì vậy, chính quyền Tỉnh đã có nhiều biện pháp để đảm bảo an ninh, trật tự an toàn xã hội. Kết quả khảo sát cho thấy, công tác đảm bảo an ninh trật tự an toàn xã hội trên địa bàn đạt trên 4,2 đến trên 4,3 điểm và được trên 90% du khách cho rằng tốt và rất tốt. Mọi du khách đểu được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi trải nghiệm du lịch trên địa bàn, luôn được hỗ trợ khi cần thiết...

Một số hạn chế

Thứ nhất, hoạt động quảng bá, xúc tiến chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư và du khách.

Mặc dù Điện Biên có nhiều tiềm năng du lịch, nhưng công tác quảng bá và tiếp thị du lịch vẫn còn hạn chế. Các chương trình xúc tiến du lịch, quảng bá hình ảnh địa phương chưa được triển khai mạnh mẽ và chưa thu hút nhiều sự quan tâm của đối tượng du khách mục tiêu. Các sản phẩm du lịch chưa được giới thiệu rộng rãi, khiến du khách chưa biết đến Điện Biên như một điểm đến hấp dẫn. Kết quả khảo sát cho thấy nhận định “Quảng bá, xúc tiến du lịch của Tỉnh đã thu hút được nhiều nhà đầu tư và khách du lịch” chỉ đạt 3,6 điểm và khi số du khách biết đến du lịch ở Điện Biên thông qua bạn bè, người thân giới thiệu lớn hơn qua hình thức quảng cáo. Điều này đòi hỏi chính quyền Tỉnh cần có sự khảo sát, đánh giá chính xác hơn để tăng cường quảng bá, xúc tiến du lịch phù hợp và hiệu quả hơn nữa.

Thứ hai, phát huy những giá trị văn hóa, tài nguyên du lịch của Tỉnh chưa tương xứng với thế mạnh của địa phương.

Điều này đã được nêu tại Nghị quyết 03-NQ/TU của Tỉnh ủy Điện Biện về phát triển du lịch đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030. Trong đó, việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, nghề thủ công của đồng bào các dân tộc như nghề dệt thổ cẩm, chế tác nhạc cụ, đan lát còn gặp nhiều khó khăn do thiếu đầu tư, quảng bá và thị trường tiêu thụ chưa ổn định. Nhiều giá trị văn hóa phi vật thể cũng chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến nguy cơ mai một theo thời gian.

Thứ ba, phát triển kết cấu hạ tầng một số mặt còn chưa đáp ứng nhu cầu, chưa thu hút, giữ chân được du khách, thời gian lưu trú của du khách còn ngắn.

Bên cạnh rất nhiều dự án được triển khai để phục vụ du lịch đã được đề cập ở trên, thì việc xã hội hóa trong thu hút đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng phục vụ du lịch còn gặp nhiều khó khăn; dịch vụ lưu trú, ăn uống, vui chơi giải trí còn chưa đủ hấp dẫn đối với du khách. Cơ sở hạ tầng còn thiếu tính đồng bộ, chủ yếu tập trung ở thành phố Điện Biên Phủ, còn tại các huyện rất thưa thớt, chưa có các khách sạn, khu nghỉ dưỡng cao cấp và các dịch vụ vui chơi, giải trí quy mô lớn, đặc biệt tại các khu vực vùng sâu, vùng xa.

Thứ tư, công tác đào tạo bồi dưỡng nhân lực du lịch còn nhiều hạn chế.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực đã có chuyển biến tuy nhiên chưa đáp ứng được nhu cầu; số lượng, chất lượng nhân lực du lịch còn thiếu về kỹ năng và kiến thức. Qua khảo sát, chỉ có gần 40% cán bộ trả lời rằng công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực du lịch của Tỉnh phù hợp với địa phương và đáp ứng nhu cầu đạt ở mức trung bình, kém.

ĐỀ XUẤT

Xuất phát từ thực tế trên, để hoàn thiện quản lý nhà nước về du lịch theo hướng bền vững ở tỉnh Điện Biên thời gian tới, cần thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, tiếp tục đa dạng hóa, nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch.

Trên cơ sở khai thác toàn diện, đồng bộ các giá trị tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn nổi trội của Điện Biên nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du lịch trong nước và quốc tế; nâng cao khả năng cạnh tranh của du lịch Điện Biên. Bên cạnh việc tập trung làm mới và nâng cao chất lượng các dòng sản phẩm du lịch truyền thống dựa trên lợi thế về văn hóa - lịch sử của Điện Biên, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống; cung cấp các trải nghiệm văn hóa, lối sống của người dân địa phương, ẩm thực cho du khách dựa trên khai thác các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể trên địa bàn, tạo thành các sản phẩm du lịch đặc thù của tỉnh Điện Biên,... Đặc biệt chú trọng phát triển các sản phẩm du lịch thân thiện, bảo vệ môi trường, tôn trọng văn hóa bản địa và cộng đồng địa phương; các sản phẩm du lịch có tính liên kết với các ngành kinh tế dịch vụ khác là thế mạnh của Điện Biên để đa dạng giá trị trải nghiệm và đem lại giá trị gia tăng cho các sản phẩm du lịch phù hợp với thị trường, mục tiêu bao gồm cả thị trường khách nội địa và quốc tế.

Thứ hai, đẩy mạnh đầu tư đảm bảo kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch.

Như đã phân tích ở trên, mặc dù Điện Biên đã thực hiện nhiều dự án, nhưng do hệ thống hạ tầng giao thông chưa phát triển nên du khách còn khó khăn trong di chuyển; các dịch vụ lưu trú, ăn uống, dịch vụ vui chơi giải trí còn nhiều hạn chế. Do đó, cần ưu tiên đầu tư hệ thống giao thông tới các trọng điểm du lịch trong Tỉnh, đặc biệt là tới các làng, bản triển khai các mô hình phát triển du lịch cộng đồng của Tỉnh.

Bên cạnh đó, tạo điều kiện thuận lợi cho các tập đoàn, doanh nghiệp đầu tư phát triển hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch trên địa bàn như khách sạn, nhà hàng, khu nghỉ dưỡng, sân golf, các khu đô thị nghỉ dưỡng, khu vui chơi giải trí,…

Thứ ba, chú trọng phát triển nguồn nhân lực du lịch để bảo đảm phát triển du lịch chuyên nghiệp, chất lượng.

Cần phát triển đội ngũ hướng dẫn viên tại điểm đến nhằm truyền tải tốt nhất các thông điệp, nội dung và tạo ấn tượng tốt đẹp về điểm đến tới du khách; triển khai các hoạt động hỗ trợ cho các doanh nghiệp, cộng đồng địa phương, khuyến khích các tập thể và cá nhân khai thác các sản phẩm du lịch mới, xúc tiến quảng bá sản phẩm du lịch của địa phương; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng để người dân địaphương khai thác hiệu quả các mô hình du lịch cộng đồng...

Thứ tư, tăng cường liên kết vùng trong phát triển du lịch theo hướng bền vững.

Ngoài việc tăng cường sự phối hợp giữa các sở, ngành trong quản lý nhà nước về du lịch trong tỉnh cần tăng cường liên kết vùng Tây Bắc và các trung tâm gửi khách như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh... và các địa phương khác trong cả nước để thúc đẩy phát triển du lịch. Thúc đẩy liên kết với các địa phương của các nước có chung đường biên giới với Điện Biên để trao đổi khách và đón khách từ nước thứ ba.

Thứ năm, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch trong và ngoài nước.

Tập trung triển khai công tác xúc tiến quảng bá du lịch Điện Biên theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, có trọng tâm, trọng điểm, đảm bảo chất lượng, hiệu quả, khẳng định thương hiệu và khả năng cạnh tranh. Đầu tư ứng dụng công nghệ cao, ứng dụng chuyển đổi số cho hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch, khai thác tối ưu công nghệ thông tin, truyền thông. Đẩy mạnh công tác xúc tiến quảng bá du lịch hướng tới các thị trường trong nước và quốc tế.

Tài liệu tham khảo:

1. Lê Đức Viên (2017). Phát triển du lịch bền vững Đà Nẵng theo hướng bền vững, Luận án tiến sĩ ngành quản lý kinh tế, Đại học Đà Nẵng.

2. Lê Thị Bình (2022). Quản lý nhà nước của tỉnh Thanh Hóa đối với Phát triển du lịch bền vững, Luận án tiến sĩ quản lý kinh tế, Đại học Thương mại, tr.35.

3. Ngô Nguyễn Hiệp Phước (2018). Quản lý nhà nước về du lịch trên địa bàn thành phố Cần Thơ trong hội nhập quốc tế, Luận án tiến sĩ quản lý kinh tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

4. Nguyễn Hoài Nam và cộng sự (2023). “Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước của chính quyền tỉnh đối với du lịch biển ở tỉnh Thanh Hóa”, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, số 310, tháng 4/2023.

5. Nguyễn Mạnh Cường (2015). Vai trò của chính quyền địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững tỉnh Ninh Bình, Luận án tiến sĩ kinh tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân.