Chầu chực bắt đặc sản
3h, khi nhiều người vẫn còn say giấc, anh Bảo (trú tại Kim Lan, Gia Lâm, Hà Nội) đã tỉnh dậy. Mặc bộ quần áo bảo hộ, cầm theo chiếc lưới, anh cùng vợ rời nhà, hướng ra bờ sông Hồng, đoạn chảy qua cửa đình Kim Lan.
Giữa màn đêm tĩnh lặng, anh Bảo cẩn thận gắn lưới lên thuyền nhỏ, tạo hình cánh tiên hai bên mạn, rồi bật đèn LED sáng rực một góc sông. Đến hơn 4h30, mặt nước đang yên tĩnh bỗng trở nên xao động khi đàn côn trùng bé xíu bay loạn xạ trong ánh sáng.
Sau khi bắt xong, con vờ được người dân đãi sạch loại bỏ lớp vỏ giáp xác ngay trên sông (Ảnh: Nguyễn Ngọc Phóng).
Bị thu hút bởi ánh đèn, chúng ùn ùn kéo đến. Anh Bảo nhẹ nhàng cho thuyền di chuyển dọc một quãng sông, từng đàn côn trùng lần lượt mắc vào lưới.
"Đây là con vật vờ, hay còn gọi là con vờ. Chúng bay lên khỏi đáy sông để lột xác. Sáng sớm, vờ thường bay sát mặt nước nên rất dễ bắt. Nhiều năm qua, loại côn trùng này được khách ưa chuộng để chế biến lẩu, xào với rau bí", anh Bảo chỉ tay vào loài côn trùng nhỏ giới thiệu.
Trao đổi với phóng viên , anh Bảo cho biết khoảng 5-6 năm trước, có thời điểm thu hoạch được 1-2 tạ vật vờ mỗi ngày, nhưng ít người mua. Vài năm trở lại đây, loại côn trùng này được gắn mác "đặc sản", khách tìm mua nhiều hơn nhưng số lượng giảm đi đáng kể.
Con vờ thuộc bộ côn trùng cánh phù du, thường xuất hiện từ tháng 2 đến tháng 4 Âm lịch hàng năm, dọc sông Hồng từ khu vực Long Biên (Hà Nội) đến Khoái Châu (Hưng Yên). Hình thức bên ngoài trông như con chuồn chuồn nhỏ, cánh mỏng, phần thân mềm và bé.
Người ta thường ví con vờ là côn trùng "chết yểu" do tuổi thọ ngắn. Loài này sống ở nơi đất thịt dưới đáy sông Hồng, trải qua 2 lần lột xác và đẻ trứng trong vòng 20-50 phút rồi chết. Trứng nở thành ấu trùng sẽ quay về đáy sông, chờ ngày ngoi lên mặt nước lột xác lần nữa.
Con vờ nhìn bên ngoài như chuồn chuồn nhỏ (Ảnh: Nguyễn Ngọc Phóng).
Ngoài việc thức khuya dậy sớm để bắt vờ từ 4h đến 6h, người dân phải chầu chực vì chúng xuất hiện rất thất thường. Loài này có nhiều khi thời tiết thay đổi, đặc biệt là lúc đang nóng ẩm mà đổ mưa.
"Thông thường mỗi tuần chỉ xuất hiện vờ 1-2 lần. Vì vậy, thời gian bắt chủ yếu dựa vào dự đoán theo kinh nghiệm. Có những hôm mang thuyền và lưới ra nhưng không có vờ, hai vợ chồng phải đi về", anh Bảo chia sẻ.
Theo kinh nghiệm của bà con ở Kim Lan, đêm trước khi có vờ xuất hiện, mặt nước sông thường có hiện tượng sủi tăm. Tuy nhiên, đây chỉ là phán đoán, không phải chính xác tuyệt đối.
Anh Bảo chia sẻ, có những hôm, mọi dấu hiệu đều cho thấy vờ sẽ xuất hiện, nhưng khi ra sông lại không bắt được con nào. Ngược lại, có đêm tưởng chừng như không có nhưng khi bật đèn, đàn vờ lại kéo đến rất đông.
"Nghề này phụ thuộc nhiều vào may rủi. Không ai dám chắc đêm nào sẽ bắt được nhiều", anh nói
Con vờ có thời gian sống ngắn, thân yếu ớt nên rất dễ bị nát nếu không có kỹ thuật bắt. Những người có kinh nghiệm như anh Bảo thường bắt nhanh tay, dứt khoát.
Trước đây, quá trình bắt vờ thường dùng vợt chao theo kiểu thủ công. Hiện nay, người dân đã dùng lưới và đi thuyền gắn máy nên thu hoạch được nhanh hơn.
Giá bán tùy thuộc vào số lượng bắt được
Sống ở xã Kim Lan đã gần 20 năm, anh Nguyễn Ngọc Phóng thường theo chân những người bắt vờ để quay video quá trình đánh bắt.
Anh Phóng cho biết cửa đình Kim Lan là nơi con vật vờ xuất hiện dày đặc, thu hút nhiều thuyền đánh bắt từ khắp nơi.
Mỗi sáng, trung bình mỗi thuyền bắt được 10-20kg. Tuy nhiên, có những hôm 15-20 con thuyền cùng đợi nhưng chờ 10-15 phút không thấy vờ bay lên lại phải quay về.
Vờ được người dân mua tại chỗ để đảm bảo được độ ngon khi chế biến (Ảnh: Nguyễn Ngọc Phóng).
Bắt vờ xong, tiểu thương sẽ tiến hành "sào vờ" - dùng rổ đãi để phần vỏ giáp xác bong ra - ngay tại bờ sông. Khách thích mua tươi tại chỗ để khi chế biến vẫn giữ được vị béo ngậy, thơm ngon.
Anh Phóng cho biết: "Giá bán vờ phụ thuộc vào số lượng bắt được, dao động từ 200.000 đồng đến 250.000 đồng/kg. Hôm nào số lượng vờ thu hoạch được ít, giá có thể lên đến 300.000-350.000 đồng/kg. Trước đây, có thời điểm giá bán vọt lên 500.000 đồng/kg, do chỉ bắt được vài ki-lô-gam".
Ngoài người dân mua về chế biến món ăn tại nhà, con vờ đã được các chủ nhà hàng, quán nhậu đưa vào thực đơn với giá bán trên dưới 100.000 đồng/đĩa. Người dân ở Kim Lan và các vùng lân cận thường thích xào vờ với rau bí hoặc làm vờ rang lá chanh, vờ om cá ngạnh hoặc cho vờ vào lẩu...
Về cảm nhận độ ngon khi ăn con vờ, anh Phóng cho rằng "tùy thuộc khẩu vị" của từng người. Một số người nhận xét con vờ khô, không mấy hấp dẫn. Tuy nhiên, với cánh mày râu thích lai rai bên bàn nhậu, con vờ giòn, béo, thơm sau khi chế biến lại thành món khoái khẩu.
