Thực trạng và giải pháp phát triển du lịch ở Đà Nẵng(*)

ThS. Nguyễn Thị Thu Hiệp

ThS. Trương Thị Như Duyên

ThS. Nguyễn Thị Ngọc Thảo

Trường Cao đẳng Du lịch Đà Nẵng

Tóm tắt

Đà Nẵng là trung tâm du lịch của khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Với lợi thế nổi bật về vị trí địa lý, cảnh quan thiên nhiên và cơ sở hạ tầng hiện đại, nhiều tiềm năng và lợi thế, trong những năm gần đây, ngành du lịch của Thành phố đã có bước phát triển nhanh chóng, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, du lịch Đà Nẵng cũng đối mặt với nhiều thách thức như tính mùa vụ, sản phẩm chưa đa dạng, chất lượng nhân lực chưa đồng đều và sự cạnh tranh gay gắt từ các điểm đến khác. Nghiên cứu phân tích thực trạng phát triển du lịch tại Đà Nẵng, chỉ ra những khó khăn, thách thức, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển bền vững trong giai đoạn tới.

Từ khóa: Đà Nẵng, giải pháp, phát triển bền vững, phát triển du lịch, thực trạng

ĐẶT VẤN ĐỀ

Du lịch Việt Nam đang từng bước trở thành ngành kinh tế mũi nhọn; trong đó, Đà Nẵng giữ vai trò trung tâm du lịch của miền Trung - Tây Nguyên. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và xu hướng toàn cầu hóa du lịch, Đà Nẵng nổi lên như một điểm đến hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Ngành du lịch đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội của Thành phố, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân (Bộ Chính trị, 2019). Tuy nhiên, để giữ vững và nâng cao vị thế trung tâm du lịch trong nước, đồng thời vươn tầm khu vực, việc nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển du lịch tại Đà Nẵng là cần thiết và cấp bách.

THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH TẠI ĐÀ NẴNG

Thành tựu đạt được

Đà Nẵng là trung tâm du lịch lớn của miền Trung - Tây Nguyên, có lợi thế về vị trí địa lý, cơ sở hạ tầng hiện đại, nhiều tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên nhân văn độc đáo. Những năm qua, ngành du lịch Đà Nẵng có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Đồng thời, phát triển du lịch của Thành phố được định hướng gắn liền với 3 trụ cột, gồm: kinh tế, xã hội và môi trường, trong đó sự đa dạng hóa sản phẩm và ứng dụng công nghệ đóng vai trò then chốt (Thủ tướng Chính phủ, 2020).

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đà Nẵng, lượng khách du lịch đến Đà Nẵng tăng trưởng nhanh trong giai đoạn 2015-2019, đạt đỉnh 8,7 triệu lượt năm 2019. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 đã khiến ngành du lịch sụt giảm nghiêm trọng, chỉ còn 1,289 triệu lượt người vào năm 2021 (Bảng 1).

Bảng 1: Số lượt khách du lịch tại Đà Nẵng

Đơn vị tính: Nghìn lượt người

Nguồn: Cục Thống kê Đà Nẵng, 2024

Sau năm 2021, du lịch Đà Nẵng đã phục hồi nhanh chóng nhờ chiến lược quảng bá và tổ chức sự kiện quốc tế. Năm 2022, lượng khách đến Thành phố tăng gấp gần 5 lần so với năm 2021 (đạt mức 6,168 triệu lượt) và tiếp tục tăng lên. Năm 2024, lượng khách du lịch vượt qua mức đỉnh năm 2019 trước đại dịch COVID-19, với số lượng khách đạt 11,287 triệu lượt, trong đó, khách do các cơ sở lưu trú phục vụ chiếm tỷ trọng lớn 89,7%, trong khi số lượt khách do cơ sở lữ hành phục vụ chỉ chiếm 10,3% (Cục Thống kê Đà Nẵng, 2024).

Bảng 2: Số lượt khách du lịch tại Đà Nẵng phân theo loại khách

Đơn vị tính: Nghìn lượt người

Nguồn: Cục Thống kê Đà Nẵng, 2024

Bảng 2 cho thấy, số lượng khách quốc tế đến Đà Nẵng tăng nhanh chóng. Cụ thể, tăng từ 101.000 lượt người năm 2021 lên 4.484.000 lượt người năm 2024. Nếu như năm 2021 tỷ lệ khách quốc tế đến Đà Nẵng chỉ chiếm 7,84% thì tới năm 2024 đã đạt 39,73%, điều này cho thấy sự hấp dẫn của Đà Nẵng với khách quốc tế. Cơ cấu khách quốc tế cũng có sự thay đổi đáng kể trong giai đoạn 2019-2024 (Bảng 3).

Bảng 3: Cơ cấu khách quốc tế tới Đà Nẵng

Nguồn: Cục Thống kê Đà Nẵng, 2024

Theo số liệu Bảng 3, cơ cấu khách quốc tế đến từ Hàn Quốc và Trung Quốc vẫn chiếm tỷ lệ lớn, song đã giảm sau đại dịch COVID-19. Trong khi khách đến từ châu Âu, Mỹ, Úc bắt đầu tăng trở lại, cho thấy xu hướng đa dạng hóa thị trường. Năm 2019, khách quốc tế đến Đà Nẵng chủ yếu là từ Hàn Quốc, chiếm 55% lượng khách quốc tế. Năm 2024, mặc dù khách Hàn Quốc vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất (47%) nhưng có dấu hiệu giảm so với năm 2019 (giảm 8%). Đứng thứ hai là khách đến từ Trung Quốc, nhưng tỷ trọng cũng có xu hướng giảm như khách Hàn Quốc (từ 25% năm 2019 giảm còn 18% năm 2024). Trong khi đó, khách Nhật, châu Âu, Mỹ, Úc có xu hướng gia tăng trong giai đoạn này: Nhật từ 6% tăng lên 8%; Châu Âu từ 5% tăng lên 9%, Mỹ và Úc tăng từ 3% lên 6%. Điều này cho thấy tiềm năng mở rộng thị trường khách quốc tế ngoài châu Á là tương đối lớn (Cục Thống kê Đà Nẵng, 2024).

Hình: Doanh thu du lịch lữ hành Đà Nẵng

Đơn vị tính: Tỷ đồng

Nguồn: Tổng cục Thống kê, 2024

Theo số liệu phân tích (Hình) cho thấy, doanh thu du lịch lữ hành tại Đà Nẵng tăng trưởng mạnh mẽ sau đại dịch COVID-19. Năm 2022, doanh thu đã vượt mức của năm 2019 và đến năm 2024 đạt 5.460,89 tỷ đồng, phản ánh quá trình phục hồi ấn tượng và sự bứt phá.

Hiện nay, trên địa bàn Thành phố có hàng trăm doanh nghiệp lữ hành trong nước và quốc tế cùng tham gia khai thác khách từ các thị trường như Hàn Quốc, Nhật Bản, châu Âu. Trong đó, có trên 300 doanh nghiệp lữ hành đang hoạt động, nhiều doanh nghiệp có giấy phép quốc tế (Tổng cục Thống kê, 2024).

Bên cạnh đó, các sản phẩm du lịch ở Đà Nẵng khá đa dạng và phong phú. Ngoài thế mạnh về du lịch biển (các tour biển đảo Cù Lao Chàm, Lý Sơn), Đà Nẵng còn có du lịch sinh thái (Bà Nà Hills), du lịch văn hóa (Ngũ Hành Sơn) và du lịch hội nghị (MICE), sự kiện quốc tế (pháo hoa quốc tế DIFF, APEC 2017) phát triển mạnh. Trong khi hạ tầng đồng bộ, hiện đại: Sân bay quốc tế Đà Nẵng, hệ thống khách sạn sạn 4-5 sao, trung tâm hội nghị, resort cao cấp, cùng các tuyến giao thông kết nối vùng được đầu tư hiện đại. Đặc biệt, nguồn nhân lực du lịch được quan tâm đào tạo chính quy tại các trường đại học, cao đẳng và đào tạo trực tiếp tại doanh nghiệp. Tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng nhanh (Tổng cục Du lịch, 2023; UBND TP. Đà Nẵng, 2022).

Khó khăn, thách thức

Bên cạnh những thành tựu đạt được, ngành du lịch Đà Nẵng vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, cụ thể:

Thứ nhất, du lịch Đà Nẵng mang tính mùa vụ cao. Lượng khách tập trung chủ yếu vào mùa Hè, trong khi mùa Đông, mùa mưa bão lại vắng khách, dẫn đến tình trạng mất cân đối và lãng phí công suất hạ tầng du lịch.

Thứ hai, dù đã được quan tâm đầu tư với một số sản phẩm du lịch đẳng cấp, song du lịch vẫn chưa thật sự đa dạng. Đà Nẵng còn thiếu những sản phẩm đặc sắc, mang dấu ấn riêng như tour trải nghiệm văn hóa, nông nghiệp, công nghệ hay các hoạt động du lịch đêm. Thành phố cần có những trung tâm mua sắm chất lượng cao, uy tín và tạo niềm tin cho du khách.

Thứ ba, chất lượng nguồn nhân lực tuy đã được cải thiện, song chưa đạt được sự đồng bộ và tính chuyên nghiệp. Nhân lực du lịch Đà Nẵng chưa đáp ứng yêu cầu cả về số lượng và chất lượng, thiếu hướng dẫn viên giỏi ngoại ngữ, kỹ năng phục vụ chưa chuyên nghiệp. Năm 2024, chỉ có 65% lao động trong ngành được đào tạo bài bản và tỷ lệ lao động có chứng chỉ ngoại ngữ mới đạt 39,8%. Đây là thách thức lớn nếu Đà Nẵng muốn vươn lên trở thành điểm đến hàng đầu trong khu vực (Cục Thống kê Đà Nẵng, 2024).

Thứ tư, Đà Nẵng đang phải cạnh tranh gay gắt với nhiều điểm đến khác như: Nha Trang, Phú Quốc, Hạ Long. Bên cạnh đó, vấn đề ô nhiễm môi trường do cửa xả thải trực tiếp ra biển cũng là những thách thức cần được giải quyết triệt để.

Thứ năm, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 vừa tạo ra cơ hội để ngành du lịch phát triển nhanh, song cũng là thách thức cho ngành phải đổi mới, ứng dụng công nghệ trong xúc tiến quảng bá, khai thác và quản lý các hoạt động du lịch.

MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH TẠI ĐÀ NẴNG

Để đẩy mạnh phát triển du lịch tại Đà Nẵng theo hướng bền vững, cần thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp sau:

Một là, cần đa dạng hóa các sản phẩm du lịch. Phát triển du lịch trải nghiệm, khai thác du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái gắn với làng nghề truyền thống, du lịch thông minh gắn với văn hóa bản địa và công nghệ số (công nghệ thực tế ảo - VR/thực tế ảo tăng cường - AR, thuyết minh ảo). Đẩy mạnh các sản phẩm du lịch đêm (chợ đêm, phố đi bộ, trình diễn ánh sáng, biểu diễn nghệ thuật đường phố).

Hai là, tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý và kinh doanh du lịch. Xây dựng nền tảng trực tuyến cho đặt tour, quản lý khách hàng, thanh toán, đánh giá dịch vụ. Phát triển nền tảng chuyển đổi số cho doanh nghiệp lữ hành: bán tour trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong gợi ý tour. Quảng bá mạnh qua mạng xã hội, sử dụng tiếp thị người ảnh hưởng (influencer marketing) để thu hút giới trẻ. Tận dụng mạng xã hội và marketing số để mở rộng tiếp cận du khách quốc tế.

Ba là, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển ngành du lịch cả về số lượng và chất lượng. Đào tạo ngoại ngữ, kỹ năng mềm, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ứng xử văn hóa, xử lý tình huống cho đội ngũ hướng dẫn viên. Khuyến khích hợp tác giữa doanh nghiệp và các trường đại học, cao đẳng để đào tạo theo nhu cầu thực tiễn của xã hội.

Bốn là, tăng cường liên kết vùng và quốc tế trong phát triển du lịch. Kết nối các điểm đến trong tam giác Huế - Đà Nẵng - Hội An, mở rộng tour liên vùng đến các tỉnh miền Trung khác để hình thành chuỗi giá trị du lịch miền Trung. Đẩy mạnh hợp tác với các hãng hàng không quốc tế, mở thêm đường bay trực tiếp để thu hút khách chất lượng cao tới từ Hàn Quốc, Nhật Bản, châu Âu, Đông Bắc Á…

Năm là, cần hoàn thiện chính sách, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển du lịch bền vững. Tăng cường quản lý chất lượng dịch vụ, xây dựng thương hiệu “Đà Nẵng - Điểm đến an toàn, thân thiện”. Tiếp tục thực hiện mục tiêu phát triển bền vững du lịch Đà Nẵng gắn liền với 3 trụ cột: kinh tế, xã hội và môi trường, trong đó sự đa dạng hóa sản phẩm và ứng dụng công nghệ đóng vai trò then chốt.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Những năm qua, du lịch được xác định là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Đà Nẵng. Mặc dù, du lịch Đà Nẵng đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song vẫn bộc lộ không ít hạn chế. Để hướng tới phát triển bền vững, ngành du lịch Thành phố cần tập trung đa dạng hóa các sản phẩm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tăng cường liên kết vùng. Bên cạnh đó, cần ban hành các chính sách hỗ trợ kịp thời, đồng thời chú trọng công tác quản lý chất lượng dịch vụ. Các doanh nghiệp du lịch cũng cần chủ động đổi mới sáng tạo, gia tăng năng lực cạnh tranh để thích ứng với bối cảnh hội nhập. Thực hiện đồng bộ những giải pháp này sẽ góp phần khẳng định vị thế của Đà Nẵng không chỉ là trung tâm du lịch hàng đầu miền Trung - Tây Nguyên mà còn từng bước vươn ra khu vực và quốc tế.

(*) Nghiên cứu được thực hiện trước thời điểm sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Nghị quyết số 202/2025/QH15.

Tài liệu tham khảo:

1. Bộ Chính trị (2019). Nghị quyết số 43-NQ/TW ban hành ngày 24/01/2019 về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

2. Cục Thống kê Đà Nẵng (2024). Số lượt khách du lịch tại Đà Nẵng, phân theo loại khách và cơ cấu khách quốc tế.

3. Tổng cục Du lịch (2023). Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030.

4. Tổng cục Thống kê (2024). Doanh thu du lịch lữ hành tại Đà Nẵng giai đoạn 2015-2025.

5. Thủ tướng Chính phủ (2020). Quyết định số 147/QĐ-TTg ngày 22/1/2020 phê duyệt Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030.

6. UBND TP. Đà Nẵng (2022). Quyết định 187/KH-UBND ngày 28/10/2022 ban hành Kế hoạch triển khai đề án định hướng phát triển du lịch thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.