Thông điệp từ phát biểu của ông Putin tại Diễn đàn Kinh tế St. Petersburg

Trong gần 2 giờ trao đổi hôm 19/6, ông Putin đã gửi đi những thông điệp mạnh mẽ về chính sách đối ngoại của Nga, tình hình xung đột ở Ukraine, quan hệ với phương Tây và tầm nhìn về một thế giới đa cực.

Với chủ đề chính của SPIEF 2025 là “Các giá trị chung: Nền tảng của sự tăng trưởng trong một thế giới đa cực”, bài phát biểu của ông Putin không chỉ phản ánh chiến lược của Nga mà còn định hình các cuộc thảo luận toàn cầu về địa chính trị và kinh tế.

Xung đột Ukraine: Lập trường kiên định và lời kêu gọi hòa bình

Tổng thống Putin nhấn mạnh Nga muốn chấm dứt xung đột ở Ukraine “càng sớm, càng tốt”, ưu tiên thông qua các biện pháp hòa bình. Tuy nhiên, ông cảnh báo Nga sẽ không chấp nhận sự hiện diện của các lực lượng vũ trang có khả năng đe dọa an ninh quốc gia trên lãnh thổ Ukraine.

“Nếu không thể đạt được thỏa thuận bằng biện pháp hòa bình, chúng tôi sẽ tiếp tục đạt mục tiêu bằng con đường quân sự”, ông Putin tuyên bố trong cuộc gặp với các hãng thông tấn tại SPIEF.

Khẳng định này phản ánh một lập trường nhất quán của Nga kể từ khi bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tháng 2/2022. Theo ông Putin, Nga không phải là bên khởi xướng xung đột, mà chỉ đáp trả các hành động của Ukraine, đặc biệt là các cuộc tấn công vào người dân Donbass. Ông nhấn mạnh, Donbass và Novorossiya (bao gồm toàn bộ miền Đông và miền Nam Ukraine, trong đó có Crimea), sau các cuộc trưng cầu dân ý, đã trở thành một phần không thể tách rời của Liên bang Nga.

Theo nhà phân tích địa chính trị Andrew Korybko, bài phát biểu của ông Putin tại SPIEF cho thấy Nga vẫn kiên định với mục tiêu phi quân sự hóa Ukraine, nhưng sẵn sàng đàm phán nếu Kiev chấp nhận các điều kiện của Moskva. “Tổng thống Vladimir Putin đang gửi tín hiệu Nga có lợi thế chiến trường, nhưng cửa đối thoại vẫn mở nếu Ukraine từ bỏ các hành động thù địch”, ông Korybko nhận định trong bài viết trên Substack. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng sự thiếu hợp pháp của chính quyền Zelensky, như ông Putin đề cập, là một rào cản lớn cho bất kỳ cuộc đàm phán nào.

Một điểm đáng chú ý trong bài phát biểu là sự nghi ngờ của ông Putin về tính hợp pháp của Tổng thống Volodymyr Zelensky. Ông chỉ ra rằng nhiệm kỳ tổng thống của Zelensky đã kết thúc vào tháng 5/2024, việc gia hạn nhiệm kỳ dưới tình trạng thiết quân luật không có cơ sở pháp lý rõ ràng. “Nếu người đứng đầu đất nước không hợp pháp thì toàn bộ hệ thống quyền lực cũng mất tính hợp pháp”, ông nhấn mạnh.

Ông Putin cho biết các nhóm đàm phán Nga-Ukraine vẫn duy trì liên lạc, với khả năng nối lại đàm phán sau ngày 22/6. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, bất kỳ thỏa thuận nào cũng cần chữ ký của các đại diện hợp pháp từ phía Ukraine. Điều này đặt ra thách thức lớn cho Kiev, khi Nga có thể từ chối công nhận Zelensky hoặc các đại diện hiện tại trong bất kỳ văn kiện chính thức nào.

Nhà báo kỳ cựu John Helmer, người chuyên theo dõi các vấn đề Nga, nhận định rằng luận điểm về tính hợp pháp của Zelensky là chiến lược ngoại giao thông minh của ông Putin. “Bằng cách đặt câu hỏi về tính hợp pháp của ông Zelensky, Tổng thống Putin không chỉ gây áp lực lên Kiev mà còn gửi thông điệp đến phương Tây rằng các cuộc đàm phán cần được tiến hành với một đối tác được công nhận về mặt pháp lý”, nhà báo Helmer viết trên blog Dances With Bears. Ông cũng lưu ý rằng điều này có thể làm phức tạp các nỗ lực hòa giải của phương Tây, đặc biệt là khi Mỹ và châu Âu vẫn coi Zelensky là đại diện hợp pháp của Ukraine.

Tổng thống Putin tuyên bố quân đội Nga đang chiếm ưu thế trên toàn bộ mặt trận, với lực lượng vũ trang Ukraine chỉ được biên chế 47% và chịu tổn thất nặng nề. Ông cảnh báo rằng tình hình sẽ ngày càng bất lợi cho Kiev nếu không sớm ngồi vào bàn đàm phán. “Kiev không nên trì hoãn đối thoại”, ông nhấn mạnh, đồng thời đề xuất tiếp tục đàm phán dựa trên các nguyên tắc đã thống nhất tại Istanbul vào năm 2022.

Theo báo cáo của Bộ Quốc phòng Nga ngày 18/6, các lực lượng Nga đã tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn vào các mục tiêu quân sự ở Ukraine, sử dụng hơn 440 UAV và khoảng 30 tên lửa các loại, bao gồm Geran, Gerberas, Kinzhal và Kalibr. Các cuộc tấn công này đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở hạ tầng quân sự của Ukraine, đặc biệt tại Kiev và Odessa.

Tiến sĩ Michael Brenner, chuyên gia về quan hệ quốc tế tại Đại học Pittsburgh, cho rằng tuyên bố của ông Putin về lợi thế chiến trường không phải là “lời nói suông”. “Nga đã đạt được những bước tiến đáng kể ở Donbass và đang kiểm soát các khu vực chiến lược. Tuy nhiên, lời kêu gọi đàm phán của ông Putin cũng cho thấy Nga nhận thức được cái giá của một cuộc chiến kéo dài, cả về kinh tế lẫn nhân lực”, chuyên gia Brenner nhận định trong một bài phỏng vấn với kênh truyền hình RT.

Quan hệ với phương Tây: Phê phán và thách thức

Trong bài phát biểu, Tổng thống Putin chỉ trích mạnh mẽ các nước phương Tây vì “viết ra luật chơi nhưng không tuân thủ chúng”. Ông đặc biệt nhấn mạnh Đức, vốn được xem là đối tác tiềm năng trong các cuộc đàm phán, không thể đóng vai trò trung gian vì đã trở thành “đồng phạm” trong xung đột Ukraine thông qua việc cung cấp tên lửa Taurus cho Kiev.

Ông Putin tỏ ra nghi ngờ khả năng của Đức trong việc đóng vai trò trung gian hòa giải, cho rằng Đức không còn là quốc gia trung lập mà đã chọn đứng về phía Ukraine; cảnh báo nếu Đức chuyển giao tên lửa Taurus cho Ukraine, điều này có thể kéo Berlin trực tiếp vào xung đột. “Chúng tôi coi Đức không phải là quốc gia trung lập, mà là một bên hỗ trợ Ukraine, thậm chí là đồng phạm trong chiến đấu”, ông nói.

Một đại diện của chính phủ Đức đã xác nhận rằng Berlin “lưu ý” đến tuyên bố của ông Putin về khả năng đối thoại với lãnh đạo phe đối lập Friedrich Merz, nhưng không đưa ra bình luận cụ thể. Theo nhà phân tích chính trị Đức Wolfgang Münchau, tuyên bố của ông Putin là lời cảnh báo trực tiếp nhằm ngăn chặn châu Âu leo thang can thiệp vào Ukraine.

“Ông Putin đang cố gắng chia rẽ nội bộ châu Âu, đặc biệt là khi Đức đang đối mặt với áp lực từ cả Mỹ và nội bộ EU về việc hỗ trợ quân sự cho Ukraine”, chuyên gia Münchau viết trên Eurointelligence.

Tổng thống Putin gọi những cáo buộc Nga có ý định tấn công NATO là “hoang đường”; nhấn mạnh Nga không lo ngại việc NATO hiện đại hóa vũ khí vì Nga đủ năng lực tự bảo vệ mình. Ông cũng chỉ trích việc NATO gia tăng chi tiêu quốc phòng là “không hợp lý” và bác bỏ những lời đe dọa Nga có kế hoạch tấn công Đông Âu.

Theo giáo sư Stephen Walt từ Đại học Harvard, những tuyên bố của ông Putin về NATO phản ánh chiến lược lâu dài của Nga nhằm làm suy yếu liên minh này. “Bằng cách gọi các mối đe dọa từ Nga là hoang đường, ông Putin muốn làm giảm sự đoàn kết của NATO, khiến các nước thành viên nghi ngờ về chi phí của việc đối đầu với Nga”, giáo sư Walt viết trong bài phân tích trên Foreign Policy. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng các nước NATO khó có thể giảm mức độ cảnh giác, đặc biệt trong bối cảnh xung đột Ukraine vẫn tiếp diễn.

Một điểm nhấn đáng chú ý trong bài phát biểu của ông Putin là mong muốn tăng cường quan hệ đối tác với Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng và nông nghiệp. Ông cho biết Nga sẵn sàng tạo điều kiện để các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hoạt động tại thị trường Nga, đồng thời nhấn mạnh sự hợp tác hiệu quả trong các dự án hydrocarbon và nông nghiệp.

Tầm nhìn về một thế giới đa cực

Chủ đề của SPIEF 2025 “Các giá trị chung: Nền tảng của sự tăng trưởng trong một thế giới đa cực”, được phản ánh rõ nét trong bài phát biểu của ông Putin. Ông nhấn mạnh, Nga ủng hộ một trật tự thế giới công bằng, trong đó các quy tắc thương mại toàn cầu phải được tôn trọng và không bị bóp méo vì lợi ích chính trị ngắn hạn.

Ông Putin thông báo Nga và Trung Quốc sẽ tổ chức cuộc tập trận chung vào năm 2025, củng cố quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước. Ông cũng gặp gỡ Tổng thống Ngân hàng Phát triển Mới BRICS Dilma Rousseff và Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto, nhấn mạnh vai trò của BRICS trong thúc đẩy hợp tác kinh tế toàn cầu.

Theo nhà kinh tế học Nga Maximilian Hess, SPIEF 2025 là minh chứng cho nỗ lực của Nga trong việc xây dựng một liên minh kinh tế và chính trị thay thế cho trật tự do phương Tây dẫn dắt. Bằng cách thu hút các đại diện từ 137 quốc gia, bao gồm cả các nước, Nga đang gửi thông điệp rằng họ không bị cô lập như phương Tây mong muốn, chuyên gia Hess viết trên Foreign Policy.

Iran và Trung Đông: Lập trường thận trọng

Về tình hình Trung Đông, ông Putin cho biết Nga chưa nhận được yêu cầu hỗ trợ chính thức từ Iran nhưng các chuyên gia Nga vẫn đang làm việc tại nhà máy điện hạt nhân Bushehr. Ông lên án các cuộc tấn công của Israel vào Iran là vi phạm Hiến chương Liên hợp quốc, đồng thời kêu gọi một cách tiếp cận cân bằng trong vấn đề hạt nhân của Iran.

Nhà phân tích Trung Đông Trita Parsi từ Viện Quincy nhận định rằng lập trường của ông Putin về cuộc chiến tranh Israel - Iran phản ánh sự thận trọng của Nga trong việc tránh bị kéo vào một cuộc xung đột trực tiếp. “Nga muốn duy trì ảnh hưởng ở Trung Đông mà không đối đầu trực tiếp với Israel hoặc Mỹ. Việc nhấn mạnh hỗ trợ kỹ thuật tại Bushehr là cách Nga giữ vai trò trung lập nhưng vẫn củng cố quan hệ với Iran”, chuyên gia Parsi cho biết.

Bài phát biểu của Tổng thống Putin tại SPIEF 2025 là bức tranh toàn diện về chiến lược của Nga trong bối cảnh địa chính trị đầy thách thức. Từ việc kiên định với mục tiêu ở Ukraine, bác bỏ các cáo buộc về mối đe dọa với NATO, đến việc thúc đẩy quan hệ với các đối tác trong khối BRICS, ông Putin đã khẳng định vai trò của Nga như một nhân tố quan trọng trong trật tự thế giới đa cực. Những thông điệp này không chỉ định hình chính sách đối ngoại của Nga mà còn đặt ra thách thức cho các nước phương Tây trong việc tìm kiếm giải pháp cho các cuộc khủng hoảng toàn cầu.

Diễn đàn SPIEF, với sự tham gia của hơn 20.000 đại biểu từ 137 quốc gia, đã chứng minh Nga vẫn là trung tâm đối thoại quốc tế, bất chấp sự cô lập từ phương Tây. Trong bối cảnh thế giới đang thay đổi nhanh chóng, bài phát biểu của ông Putin tại SPIEF 2025 không chỉ là lời tuyên bố về chính sách của Nga, mà còn là lời kêu gọi về một trật tự thế giới công bằng, dựa trên các giá trị chung và sự tôn trọng lẫn nhau.