Một tên lửa được phóng trong cuộc tập trận thường niên ở khu vực ven biển Vịnh Oman và gần Eo biển Hormuz, Iran (Ảnh: Reuters).
Tổng thống Mỹ Donald Trump được cho là đã chấp thuận kế hoạch tấn công Iran và có thể đưa ra quyết định cuối cùng trong vài ngày tới. Mặc dù nhà lãnh đạo Mỹ chưa phát lệnh chính thức, nhưng Lầu Năm Góc chắc chắn đã cân nhắc kỹ lưỡng các kịch bản đáp trả của Iran.
Washington đã đặt 40.000 quân được triển khai ở Trung Đông, bao gồm Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, Jordan và Ả rập Xê út, trong tình trạng báo động cao giữa lúc căng thẳng leo thang. Ngoài ra, Mỹ cũng phải tính đến những mối đe dọa hàng đầu từ Iran.
Tên lửa đạn đạo
Đòn đáp trả phổ biến nhất của Iran đối với Mỹ sẽ là thông qua kho tên lửa đạn đạo của nước này.
Iran đã phóng hàng trăm tên lửa vào Israel để đáp trả chiến dịch của Israel nhằm làm tê liệt chương trình hạt nhân và năng lực quân sự của Tehran.
New York Times dẫn lời các quan chức cho biết, các sĩ quan tình báo Mỹ đã xác định được sự chuẩn bị của Iran cho các cuộc tấn công bằng tên lửa vào các căn cứ quân sự của Mỹ ở Trung Đông.
Ngoài ra, Mỹ còn có 2 nhóm tác chiến tàu sân bay khổng lồ và nhóm tàu sân bay thứ 3 đang trên đường đến Trung Đông. Các đội tàu này cũng được coi là mục tiêu chính của tên lửa Iran.
Quân đội Mỹ đang hiện diện tại không dưới 20 căn cứ ở Trung Đông và các khu vực lân cận. Phần lớn trong số các căn cứ này sẽ nằm trong tầm bắn 2.000km của tên lửa đạn đạo Sejil-2 của Iran.
Các căn cứ của Mỹ ở Iraq và Syria có thể sẽ là mục tiêu đầu tiên trong danh sách tấn công của Iran, sau đó Tehran sẽ chuyển mục tiêu sang các căn cứ ở các nước Ả Rập.
Iran phóng tên lửa siêu nặng vào Israel
Bất kỳ nỗ lực nào nhằm tấn công các cơ sở quân sự của Mỹ ở Trung Đông có thể sẽ dẫn đến hậu quả như cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo vào hai căn cứ của Mỹ ở Iraq vào tháng 1/2020 để trả đũa cho vụ ám sát tướng Qassim Solemaini, chỉ huy đội đặc nhiệm Quads thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC). Vụ việc xảy ra trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump.
Mặc dù các cuộc tấn công vào hai căn cứ của Mỹ không gây ra thương vong, một phần do Iran đã đưa ra cảnh báo trước, nhưng 110 quân nhân đã bị chấn động tâm lý và các chấn thương não khác.
Israel thừa nhận việc đánh chặn tên lửa đạn đạo cũng là một thách thức lớn ngay cả với các hệ thống phòng không được coi là tinh vi nhất thế giới.
Quân đội Mỹ sở hữu ít nhất hai hệ thống đất đối không đã được thử nghiệm và có khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo, gồm Patriot và THAAD. Các hệ thống này đã được triển khai từ châu Á đến Trung Đông trong nhiều tháng qua khi căng thẳng leo thang trong khu vực.
Các căn cứ của Mỹ ở Iraq - Căn cứ Không quân Erbil & Ain al‑Asad - có các khẩu đội Patriot, trước đây đã được sử dụng để đối phó với các cuộc tấn công của các nhóm vũ trang trong khu vực. Các chỉ huy Mỹ cũng ra lệnh đưa tên lửa Patriot từ Hàn Quốc đến căn cứ không quân Isa, Bahrain và căn cứ không quân Al Udeid trong những tháng gần đây.
Tuy nhiên, các đợt tấn công ồ ạt bằng tên lửa đạn đạo có thể làm rối loạn và áp đảo các hệ thống phòng không của Mỹ. Điều này từng xảy ra ở cả Israel và Ukraine.
Mặc dù vậy, quân đội Mỹ tự tin rằng Lực lượng Phòng vệ Israel đã làm giảm đáng kể khả năng phóng hàng trăm tên lửa cùng một lúc của Iran.
Các đợt tấn công của Iran đã giảm mạnh về quy mô trong những ngày gần đây. Trong những ngày đầu xung đột, Iran đã phóng 100 tên lửa vào Israel, nhưng hiện tại đã giảm xuống chỉ còn hàng chục tên lửa được bắn ra cùng một lúc.
Năng lực sản xuất tên lửa của Iran cũng bị suy yếu đáng kể, khi Israel tấn công dồn dập các mục tiêu trong lãnh thổ Iran.
Lực lượng thân Iran
Trực thăng Houthi bay trên tàu chở hàng ở Biển Đỏ (Ảnh: Reuters).
Mạng lưới các lực lượng dân quân thân Iran trong khu vực luôn được coi là tuyến phòng thủ đầu tiên của nước này.
Hezbollah và Hamas được cho là chịu trách nhiệm “giữ chân” quân đội Israel, ngăn Israel tấn công trực tiếp Iran. Trong khi đó, lực lượng Houthi ở Yemen cũng đánh lạc hướng phương Tây bằng cách nhắm mục tiêu tấn công vào các tàu thương mại ở Biển Đỏ.
Lực lượng dân quân được Iran vũ trang bị cáo buộc đứng sau các cuộc tấn công chết người vào căn cứ của Mỹ tại Iraq, sử dụng máy bay không người lái tấn công.
Khi căng thẳng Israel - Iran leo thang, một kịch bản nhiều khả năng xảy ra lực lượng Houthi sẽ tiếp tục nhắm vào các container vận chuyển của Mỹ đi qua Biển Đỏ. Trước đó, Houthi đã tạm dừng các cuộc tấn công vào tàu của Mỹ sau khi Tổng thống Trump tăng cường các cuộc tấn công vào nhóm này.
Ở Iraq, Hezbollah có thể sẽ thực hiện lời đe dọa "hành động trực tiếp chống lại lợi ích và căn cứ của Mỹ trên khắp khu vực", nếu Tổng thống Trump quyết định tham gia cuộc chiến chống lại Iran.
Eo biển Hormuz
Bản đồ khu vực eo biển Hormuz (Ảnh: BBC).
Nằm giữa Bán đảo Ả rập và sườn phía tây của Vịnh Ba Tư, eo biển Hormuz là một trong những “vũ khí” mạnh nhất của Iran chống lại phương Tây. Vùng biển hẹp giữa Oman và Iran đóng vai trò quan trọng trong nguồn cung dầu mỏ toàn cầu.
Iran có đủ khả năng để đóng cửa eo biển, ngăn chặn hiệu quả quyền tiếp cận eo biển, từ đó làm tê liệt hoạt động vận chuyển qua khu vực này vì không có tuyến đường thay thế nào khác.
Mối đe dọa đóng cửa eo biển có lẽ là lý do khiến USS Nimitz, một trong những tàu sân bay lớn nhất của Mỹ, được điều đến khu vực này.
Iran có thể dễ dàng đóng cửa eo biển bằng cách rải ngư lôi, di chuyển các bệ phóng tên lửa đạn đạo di động và sử dụng xuồng không người lái trên biển.
Iran đã sử dụng các chiến thuật tương tự trong cuộc chiến tàu chở dầu vào thập niên 1980, mặc dù chưa bao giờ thành công hoàn toàn, phần lớn do Hải quân Hoàng gia Anh và sau đó là Hải quân Mỹ nỗ lực hộ tống các tàu thương mại qua Vịnh.
Các quan chức Mỹ lo ngại rằng kế hoạch phong tỏa eo biển của Iran sẽ khiến các tàu chiến của hải quân Mỹ phải ở lại Vịnh Ba Tư.
"Rà phá ngư lôi là một trong số ít điểm yếu của Hải quân Mỹ", Tom Sharpe, cựu sĩ quan Hải quân Hoàng gia Anh, nhận định.
Đối với Tehran, đóng cửa eo biển là một trong những cách có khả năng cao nhất để đưa Mỹ vào cuộc xung đột.
Tổng thống Mỹ rất quan tâm đến giá dầu toàn cầu và 1/5 lượng dầu mỏ toàn cầu được vận chuyển qua Hormuz. Bất kỳ sự tắc nghẽn nào ở eo biển cũng buộc Mỹ phải hành động để khôi phục hoạt động vận chuyển.
Tuy vậy, sự quan tâm của Mỹ cũng không ngăn cản Iran tác động vào hoạt động vận chuyển thông qua sự can thiệp của hệ thống định vị GPS. Các quan chức Mỹ nói rằng sự can thiệp GPS bắt nguồn từ cảng Bandar Abbas của Iran, nằm ngay phía bắc eo biển.
Một số nhà phân tích tin rằng Iran khó có thể thực hiện lời đe dọa phong tỏa eo biển, vì lo ngại rằng điều này sẽ lôi kéo các quốc gia Ả rập vào cuộc xung đột và hoàn toàn cô lập Tehran trên toàn cầu.
Hạ tầng năng lượng
Nếu Iran tin rằng họ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng lớn hoặc sự hủy diệt của chương trình hạt nhân, họ có thể chơi những "quân bài lớn cuối cùng" bằng cách tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng ở Vùng Vịnh.
Thế giới đã chứng kiến kịch bản này vào năm 2019 khi các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa các cơ sở dầu mỏ Abqaiq và Khurais ở miền đông Ả rập Xê út. Lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen đã nhận trách nhiệm, nhưng cả chính phủ Mỹ và Ả rập Xê út đều cáo buộc Iran dàn dựng các cuộc tấn công.
Các cuộc tấn công đã làm giảm một nửa sản lượng dầu của Ả rập Xê út, gây ra sự tăng đột biến về giá năng lượng toàn cầu.
Abqaiq, nơi xử lý 7 triệu thùng dầu thô mỗi ngày - chiếm hơn 2/3 công suất dầu mỏ của Ả rập Xê út - gần như chắc chắn sẽ là mục tiêu chính nếu Iran thực hiện các lời đe dọa của mình.
Các mục tiêu tiềm tàng khác bao gồm các mỏ dầu và khí đốt tự nhiên hóa lỏng ở Ả rập Xê út và UAE, cũng như các tàu chở dầu di chuyển qua vùng biển trong khu vực.
Vào tháng 5/2019, các quả mìn đã làm hư hại 3 tàu chở dầu và một tàu tiếp nhiên liệu ngoài khơi bờ biển Fujairah ở UAE. Không bên nào nhận trách nhiệm, nhưng các quan chức phương Tây nghi ngờ người nhái Iran đứng sau các cuộc tấn công này.
