Tái định vị hình ảnh và nâng cao giá trị trải nghiệm du lịch TP. Hồ Chí Minh sau hợp nhất

ThS. Nguyễn Thị Hiền

Trường Đại học Văn Hiến

Email: hiennt@vhu.edu.vn

Tóm tắt

Sau hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh trở thành đô thị đặc biệt với quy mô dân số trên 14 triệu người và hơn 681 điểm đến du lịch tiềm năng. Bối cảnh mới tạo cơ hội lớn để tái định vị hình ảnh, phát triển sản phẩm chuyên biệt và nâng cao giá trị trải nghiệm cho du khách. Bài viết phân tích thực trạng, cơ hội, thách thức và đề xuất giải pháp định vị lại thương hiệu du lịch TP. Hồ Chí Minh theo hướng tích hợp, đa trung tâm và bền vững, đồng thời khai thác tiềm năng từ di sản văn hóa - lịch sử, du lịch công nghiệp - dịch vụ và du lịch biển đẳng cấp.

Từ khóa: Tái định vị, hình ảnh, du lịch, du khách, TP. Hồ Chí Minh

Summary

After merging with Binh Duong and Ba Ria-Vung Tau, Ho Chi Minh City has become a special urban area with a population of over 14 million people and more than 681 potential tourist destinations. The new context creates major opportunities to reposition its image, develop specialized products, and enhance visitor experiences. The paper analyzes the current situation, opportunities, and challenges, and proposes solutions to reposition Ho Chi Minh City’s tourism brand towards an integrated, multi-centered, and sustainable direction, while exploiting the potential of cultural-historical heritage, industrial-service tourism, and high-class marine tourism.

Keywords: Repositioning, image, tourism, visitors, Ho Chi Minh City

ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, du lịch đang trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, quảng bá hình ảnh đất nước và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế (Đào Thị Ái Thi & Nguyễn Văn Lưu, 2023). Đối với TP. Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế, văn hóa và khoa học lớn nhất cả nước, du lịch không chỉ góp phần quan trọng trong cơ cấu GDP mà còn là cầu nối giao lưu quốc tế, tạo động lực phát triển các ngành dịch vụ khác.

Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh trở thành đô thị đặc biệt với quy mô dân số hơn 14 triệu người, giữ vị trí là đơn vị hành chính đông dân nhất cả nước (Trần Văn, 2025). Sự thay đổi này mang đến nhiều cơ hội mới cho ngành Du lịch, từ việc mở rộng không gian phát triển, gia tăng hệ thống điểm đến, cho đến đồng bộ hóa cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ. Đồng thời, sự đa dạng về văn hóa - xã hội và bản sắc địa phương sau hợp nhất cũng trở thành nền tảng quan trọng để xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù, hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế nổi bật, ngành Du lịch TP. Hồ Chí Minh cũng đứng trước không ít thách thức, bao gồm áp lực về quản lý đô thị, môi trường, an ninh trật tự, cùng với yêu cầu ngày càng cao về chất lượng trải nghiệm du lịch trong thời kỳ chuyển đổi số (Xuân Tình, 2025). Do đó, cần phải tái định vị hình ảnh du lịch TP. Hồ Chí Minh sau hợp nhất để vừa khẳng định lợi thế cạnh tranh, vừa gia tăng giá trị trải nghiệm cho du khách, nhằm biến sự thay đổi đơn vị hành chính - lãnh thổ thành cơ hội chiến lược cho phát triển bền vững.

THỰC TRẠNG HÌNH ẢNH VÀ TRẢI NGHIỆM DU LỊCH TP. HỒ CHÍ MINH SAU HỢP NHẤT

Sau khi hợp nhất, TP. Hồ Chí Minh trở thành đô thị đặc biệt với hơn 14 triệu dân, là đơn vị hành chính đông dân nhất cả nước. Quy mô này không chỉ mở ra một thị trường du lịch nội địa khổng lồ mà còn giúp Thành phố có thêm lợi thế cạnh tranh so với nhiều điểm đến trong khu vực Đông Nam Á. Hiện nay, TP. Hồ Chí Minh có khoảng 681 tài nguyên có khả năng khai thác du lịch, trong đó khu vực trung tâm (cũ) có 366 tài nguyên, Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) có 230 và Bình Dương (cũ) có 85 (Xuân Tình, 2025). Đây là nền tảng hình thành “tam giác bản sắc” độc đáo: Trung tâm TP. Hồ Chí Minh đại diện cho sự sôi động và sáng tạo đô thị, khu vực Bình Dương mang tiềm năng công nghiệp - làng nghề - du lịch MICE, khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu nổi bật với không gian nghỉ dưỡng biển và sinh thái.

Các sản phẩm du lịch của Thành phố đã có sự mở rộng đáng kể. Nếu trước đây du khách thường chỉ trải nghiệm các hoạt động tham quan, mua sắm, ẩm thực và giải trí tại khu vực trung tâm, thì nay, chuỗi sản phẩm kết nối được hình thành. Các tuyến du lịch mới như TP. Hồ Chí Minh - Hồ Tràm - Long Hải; TP. Hồ Chí Minh - Bình Châu - Côn Đảo hay các tour tham quan làng nghề, vườn cây ăn trái, khu sinh thái ven sông khu vực Bình Dương chỉ trong 1 ngày đang dần trở thành lựa chọn phổ biến. Song song với đó, các sản phẩm chuyên biệt như du lịch công nghiệp, du lịch y tế kết hợp nghỉ dưỡng hay du lịch tâm linh tại khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu đang được nghiên cứu và triển khai. Điều này giúp TP. Hồ Chí Minh nâng cấp vị thế từ trung tâm đô thị du lịch sang điểm đến toàn diện, đa dạng trải nghiệm.

Thực tế cho thấy, nhu cầu du lịch tại TP. Hồ Chí Minh sau hợp nhất đang gia tăng mạnh mẽ. Năm 2024, TP. Hồ Chí Minh (cũ) đón 44,1 triệu lượt khách với tổng thu 191.000 tỷ đồng, tăng 35,7% so với giai đoạn trước dịch (2019). Bà Rịa - Vũng Tàu cùng kỳ ghi nhận 16,7 triệu lượt khách, doanh thu 18.017 tỷ đồng, trong khi Bình Dương thu hút 3,2 triệu lượt khách, doanh thu 2.200 tỷ đồng. Trong 7 tháng đầu năm 2025, toàn Thành phố mới đã đạt 140.305 tỷ đồng doanh thu du lịch (tăng 29,9% so với cùng kỳ 2024), trong đó, khách quốc tế đạt hơn 4,55 triệu lượt và khách nội địa hơn 21,7 triệu lượt (Xuân Tình, 2025). Những con số này khẳng định sức bật mạnh mẽ của ngành Du lịch Thành phố trong bối cảnh mở rộng không gian và nâng cao chất lượng trải nghiệm.

Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng du lịch ngày càng được cải thiện. Sau hợp nhất, TP. Hồ Chí Minh có 1.815 doanh nghiệp lữ hành, 9.540 hướng dẫn viên cùng 5.396 cơ sở lưu trú với 92.468 phòng. Đáng chú ý, có tới 86 khách sạn 4-5 sao với hơn 18.000 phòng đạt chuẩn quốc tế và 242 cơ sở có khả năng tổ chức hội nghị, hội thảo, trong đó nhiều đơn vị quy mô lớn như SECC, Gem Center, WTC Expo Bình Dương hay The Grand Ho Tram Strip... (Xuân Tình, 2025). Điều này củng cố thế mạnh của Thành phố trong lĩnh vực du lịch kết hợp hội nghị, hội thảo (MICE), kết hợp công vụ - hội nghị - nghỉ dưỡng.

Hạ tầng giao thông hiện đại cũng tạo thêm lợi thế cho du lịch. Các dự án trọng điểm như Vành đai 3, Vành đai 4, cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Thủ Dầu Một - Chơn Thành, nâng cấp Quốc lộ 13, đặc biệt là sân bay quốc tế Long Thành sắp vận hành, sẽ giúp rút ngắn thời gian di chuyển, mở rộng không gian liên kết giữa TP. Hồ Chí Minh và các vùng phụ cận (Minh Quân, 2025). Đây là điều kiện quan trọng để phát triển sản phẩm du lịch liên tỉnh, nâng cao tính cạnh tranh của Thành phố trên bản đồ khu vực.

HẠN CHẾ VÀ THÁCH THỨC

Mặc dù việc mở rộng địa giới hành chính mang lại cơ hội hình thành một “siêu đô thị du lịch vùng” với không gian rộng lớn và tài nguyên đa dạng, nhưng thực tế, ngành Du lịch TP. Hồ Chí Minh vẫn đối diện nhiều điểm nghẽn cần giải quyết. Những hạn chế này thể hiện ở hạ tầng, sản phẩm, nguồn nhân lực, môi trường và quản lý, khiến cho quá trình tái định vị hình ảnh và nâng cao giá trị trải nghiệm còn nhiều thách thức.

Thứ nhất, hạ tầng du lịch chưa theo kịp với sự mở rộng không gian. Hệ thống bến bãi phục vụ du lịch đường sông thiếu đồng bộ, đặc biệt là các bến đón - trả khách công cộng. Dù doanh nghiệp đã đầu tư phương tiện vận tải hiện đại như ca nô cao tốc, song việc khai thác tuyến sông mới vẫn gặp khó khăn (Thảo Thương, 2025). Bên cạnh đó, giao thông kết nối liên vùng còn hạn chế. Ví dụ, Hồ Tràm - điểm đến giàu tiềm năng nghỉ dưỡng biển - vẫn thiếu tuyến xe buýt công cộng nối với Vũng Tàu (cũ), khiến du khách khó tiếp cận (Thu Trinh, 2025).

Thứ hai, một số điểm đến nổi bật sau hợp nhất cũng bộc lộ bất cập trong sản phẩm và dịch vụ. Côn Đảo có chi phí dịch vụ cao, nhân lực thiếu chứng chỉ hành nghề, hoạt động vui chơi về đêm còn nghèo nàn, khiến trải nghiệm du khách bị giới hạn. Trong khi đó, các khu du lịch sinh thái ven sông thuộc Bình Dương (cũ) lại thiếu sự đầu tư về cảnh quan, dịch vụ lưu trú và hoạt động trải nghiệm cộng đồng, dẫn đến tính hấp dẫn chưa cao.

Thứ ba, vấn đề môi trường và quá tải đô thị đang trở thành rào cản mới. Trung tâm TP. Hồ Chí Minh thường xuyên rơi vào tình trạng kẹt xe, ô nhiễm không khí và áp lực rác thải du lịch, làm giảm sự thoải mái của du khách. Tại các khu vực biển như Vũng Tàu, tình trạng xả thải, ô nhiễm môi trường biển và sự phát triển ồ ạt các dự án nghỉ dưỡng cũng đặt ra nguy cơ suy giảm tính bền vững của tài nguyên.

Thứ tư, về xúc tiến quảng bá, chính sách tiếp thị quốc tế còn thiếu tính đột phá. Các chương trình famtrip, khảo sát và hợp tác truyền thông chưa được triển khai thường xuyên ở những địa bàn mới hợp nhất, khiến hình ảnh TP. Hồ Chí Minh mở rộngchưa được định vị rõ ràng trên bản đồ du lịch quốc tế.

Thứ năm, một thách thức khác là chênh lệch chất lượng nguồn nhân lực và dịch vụ giữa các địa phương. Trong khi TP. Hồ Chí Minh có đội ngũ nhân lực dồi dào và kinh nghiệm thì các điểm đến thuộc Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) lại thiếu lao động được đào tạo bài bản, dẫn đến sự không đồng bộ trong trải nghiệm. Hơn nữa, nhiều doanh nghiệp nhỏ chưa đủ năng lực ứng dụng công nghệ số vào quản lý và quảng bá, hệ thống dữ liệu du khách còn rời rạc, gây khó khăn cho quá trình chuyển đổi số toàn diện.

Thứ sáu, áp lực chi phí đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn cao. Việc thiếu các cơ chế ưu đãi thuế, hỗ trợ vốn hay mô hình thử nghiệm linh hoạt (sandbox) cho sản phẩm mới khiến nhiều doanh nghiệp khó mở rộng và sáng tạo dịch vụ (Hoàng Bách, 2025). Thêm vào đó, sự cạnh tranh từ các điểm đến quốc tế trong khu vực như Bangkok, Singapore hay Kuala Lumpur càng tạo áp lực lớn trong việc giữ chân khách quốc tế.

Như vậy, những hạn chế về hạ tầng, logistics, môi trường, nhân lực và chính sách quản lý đang là trở lực lớn trong tiến trình biến TP. Hồ Chí Minh thành “siêu đô thị du lịch vùng”. Để khắc phục, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng nhằm đồng bộ hóa quy hoạch, phát triển sản phẩm chuyên biệt, nâng cao chất lượng dịch vụ, đẩy mạnh chuyển đổi số và đảm bảo tính bền vững trong dài hạn.

GIẢI PHÁP TÁI ĐỊNH VỊ HÌNH ẢNH VÀ NÂNG CAO GIÁ TRỊ TRẢI NGHIỆM DU LỊCH TP. HỒ CHÍ MINH

Sau hợp nhất, TP. Hồ Chí Minh đứng trước yêu cầu cấp thiết phải tái định vị hình ảnh du lịch nhằm vừa giữ vững bản sắc, vừa nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập. Việc tái định vị không chỉ đơn thuần là làm mới hình ảnh trong mắt du khách mà còn là một chiến lược phát triển tổng thể, hướng tới sự khác biệt, bền vững và tạo dấu ấn sâu đậm trong tâm trí du khách.

Trước hết, Thành phố cần xây dựng một bộ nhận diện thương hiệu du lịch mới phản ánh rõ sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc văn hóa đa dạng và nhịp sống năng động. Bộ nhận diện này không chỉ dừng ở logo hay khẩu hiệu mà cần được tích hợp trong toàn bộ hoạt động truyền thông, tổ chức sự kiện, trải nghiệm dịch vụ và không gian đô thị, qua đó định hình nên một hình ảnh nhất quán, mạnh mẽ và khác biệt so với các điểm đến khác trong khu vực.

Song song với việc xây dựng thương hiệu, Thành phố cần chú trọng phát triển các sản phẩm du lịch chuyên biệt để gia tăng sức hút. Việc khai thác sâu di sản văn hóa - lịch sử của Sài Gòn - Gia Định (trước đây), kết hợp phát triển du lịch công nghiệp và dịch vụ dựa trên nền tảng của Bình Dương (cũ), cùng với việc kết nối các sản phẩm du lịch biển mang đẳng cấp quốc tế tại Vũng Tàu (cũ) sẽ tạo nên một hệ sinh thái sản phẩm đa dạng. Trong đó, có thể kể đến các loại hình như du lịch văn hóa - lịch sử, du lịch ẩm thực, du lịch công nghiệp, nghỉ dưỡng biển, MICE, y tế và sinh thái. Mỗi loại hình cần được thiết kế theo hướng chuyên biệt, mang lại trải nghiệm khác biệt và giá trị gia tăng cao, thay vì phát triển dàn trải như trước.

Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số toàn diện là giải pháp quan trọng để nâng cao giá trị trải nghiệm của du khách. Thành phố có thể phát triển bản đồ du lịch thông minh, hệ thống thông tin đa ngôn ngữ, nền tảng gợi ý hành trình cá nhân hóa dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI), cùng các công cụ thanh toán không tiền mặt tiện lợi cho khách quốc tế. Việc đưa công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) vào quảng bá di sản, bảo tàng hay khu công nghiệp - dịch vụ cũng sẽ mở ra những kênh trải nghiệm mới, đặc biệt hấp dẫn với thế hệ du khách trẻ yêu thích sự sáng tạo và công nghệ.

Một giải pháp quan trọng khác là tăng cường liên kết vùng và hợp tác quốc tế. TP. Hồ Chí Minh cần định vị mình như một “cửa ngõ du lịch” của vùng Đông Nam Bộ, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các địa phương khác để hình thành tuyến du lịch liên vùng với nhiều trải nghiệm đa dạng. Việc mở rộng hợp tác quốc tế trong đào tạo nhân lực, phát triển sản phẩm và quảng bá thương hiệu trên các nền tảng truyền thông toàn cầu cũng sẽ góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh và hội nhập quốc tế của Thành phố.

Đặc biệt, để các định hướng này có thể được triển khai hiệu quả, việc đồng bộ hóa chính sách và cơ chế quản lý là yêu cầu then chốt. Thành phố cần thiết lập sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các sở, ngành và doanh nghiệp nhằm tránh chồng chéo, lãng phí nguồn lực. Đồng thời, cần ban hành các chính sách khuyến khích đầu tư vào du lịch công nghệ cao, phát triển hạ tầng xanh, cùng với việc áp dụng các ưu đãi về thuế và tín dụng cho doanh nghiệp du lịch nhỏ và vừa. Việc hoàn thiện khung pháp lý để bảo vệ quyền lợi du khách, nâng cao tiêu chuẩn dịch vụ và đảm bảo sự minh bạch trong quản lý sẽ tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của ngành Du lịch.

Song song với đó, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và hạ tầng du lịch cũng là điều kiện tiên quyết. Đội ngũ lao động trong ngành Du lịch cần được đào tạo bài bản về kỹ năng giao tiếp đa văn hóa, quản trị trải nghiệm khách hàng và khả năng ứng dụng công nghệ hiện đại. Thành phố phải tiếp tục đầu tư đồng bộ vào hạ tầng giao thông, hệ thống lưu trú, cơ sở hội nghị - triển lãm cũng như các tiện ích công cộng thân thiện với khách du lịch, nhằm mang lại trải nghiệm thuận tiện và trọn vẹn hơn.

Cuối cùng, phát triển du lịch bền vững gắn với cộng đồng là hướng đi không thể thiếu. Khuyến khích sự tham gia của người dân địa phương vào cung ứng dịch vụ, bảo tồn di sản và quảng bá hình ảnh Thành phố sẽ giúp mang đến trải nghiệm chân thực, gần gũi cho du khách. Đồng thời, thúc đẩy du lịch xanh, du lịch trách nhiệm và các chương trình giảm phát thải carbon sẽ góp phần xây dựng hình ảnh TP. Hồ Chí Minh như một điểm đến văn minh, hiện đại nhưng vẫn trách nhiệm với môi trường và cộng đồng.

Tóm lại, giải pháp tái định vị hình ảnh và nâng cao giá trị trải nghiệm du lịch TP. Hồ Chí Minh cần được thực hiện theo cách tiếp cận đa chiều và đồng bộ, từ xây dựng thương hiệu, phát triển sản phẩm chuyên biệt, ứng dụng công nghệ số, tăng cường liên kết vùng, hoàn thiện chính sách quản lý, nâng cao chất lượng nhân lực và hạ tầng, cho đến phát triển bền vững gắn với cộng đồng. Chỉ khi triển khai đồng bộ và nhất quán các giải pháp này, TP. Hồ Chí Minh mới có thể khẳng định vị thế trung tâm du lịch hàng đầu trong khu vực, mang lại cho du khách những trải nghiệm phong phú, khác biệt và bền vững trong tương lai.

Tài liệu tham khảo:

1. Đào Thị Ái Thi, Nguyễn Văn Lưu (2023). Phát triển sản phẩm du lịch đặc thù trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. https://www.quanlynhanuoc.vn/2023/12/28/phat-trien-san-pham-du-lich-dac-thu-tro-thanh-nganh-kinh-te-mui-nhon/.

2. Hoàng Bách (2025). Phát triển du lịch TP. Hồ Chí Minh sau sáp nhập: Cơ hội - thách thức. https://thuonghieucongluan.com.vn/phat-trien-du-lich-tp-ho-chi-minh-sau-sap-nhap-co-hoi-thach-thuc-a272794.html.

3. Minh Quân (2025). Hạ tầng giao thông mở đường cho TPHCM sau sáp nhập. https://laodong.vn/xa-hoi/ha-tang-giao-thong-mo-duong-cho-tphcm-sau-sap-nhap-1508156.ldo.

4. Thảo Thương (2025). Gỡ vướng cho du lịch TP. Hồ Chí Minh hậu sáp nhập. https://tuoitre.vn/go-vuong-cho-du-lich-tp-hcm-hau-sap-nhap-20250719085624122.htm.

5. Thu Trinh (2025). Gỡ điểm nghẽn, tạo sức bật cho du lịch TP. Hồ Chí Minh sau sáp nhập. https://plo.vn/go-diem-nghen-tao-suc-bat-cho-du-lich-tphcm-sau-sap-nhap-post863275.html.

6. Trần Văn (2025). Thành phố Hồ Chí Minh mở rộng: Siêu đô thị đa trung tâm và khát vọng số 1 khu vực ASEAN. https://daibieunhandan.vn/thanh-pho-ho-chi-minh-mo-rong-sieu-do-thi-da-trung-tam-va-khat-vong-so-1-khu-vuc-asean-10378898.html.

7. Xuân Tình (2025). Cơ hội và thách thức của ngành Du lịch TP. Hồ Chí Minh trong bối cảnh mới. https://laodongthudo.vn/co-hoi-va-thach-thuc-cua-nganh-du-lich-tphcm-trong-boi-canh-moi-195929.html.