Tổng thống Nga Vladimir Putin (Ảnh: Tass).
Xung đột Israel - Iran cho đến nay vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt khi kéo dài sang ngày thứ 5. Cả hai bên tiếp tục “ăn miếng trả miếng” bằng tên lửa và máy bay không người lái khiến hàng trăm người thiệt mạng.
Trong bối cảnh căng thẳng ngày càng leo thang, Bộ Ngoại giao Nga đã khuyến cáo công dân nước này rời khỏi cả Iran và Israel.
Vì Moscow vẫn duy trì quan hệ với cả Iran và Israel, nên vẫn còn nhiều câu hỏi về cách Nga có thể can dự vào cuộc xung đột.
Quan hệ đối tác chiến lược
Vào tháng 4, Moscow đã phê chuẩn một thỏa thuận đối tác chiến lược với Iran, bao gồm các điều khoản cho phép cả hai nước chống lại các mối đe dọa chung, nhưng quan trọng là không tạo ra bất kỳ liên minh quân sự nào giữa hai nước.
"Việc ký kết hiệp ước không có nghĩa là thành lập một liên minh quân sự với Iran hoặc hỗ trợ quân sự lẫn nhau", Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrei Rudenko tuyên bố trong bài phát biểu trước Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga vào thời điểm đó.
Vậy Nga có thể làm gì để hỗ trợ Iran?
Hanna Notte, một chuyên gia về Nga và Trung Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Không phổ biến vũ khí hạt nhân, cho rằng Nga có thể sẽ tìm cách can dự thông qua các tổ chức quốc tế, chẳng hạn Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).
Chuyên gia Notte cũng lưu ý rằng Nga có thể sẽ tiếp tục cố gắng đóng vai trò là bên hòa giải trong cuộc xung đột, vì Moscow mong muốn vẫn là một bên có ảnh hưởng trong các vấn đề khu vực và toàn cầu.
Tổng thống Vladimir Putin đã đề nghị Nga trở thành bên hòa giải trong cuộc điện đàm của ông với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Tuy nhiên, Nga không chắc sẽ gặt hái được thành công về mặt ngoại giao.
“Tình hình hỗn loạn ở Trung Đông rất căng thẳng và khó lường khiến Moscow không thể chắc chắn xoay chuyển tình thế theo hướng có lợi”, chuyên gia Notte bình luận trên Foreign Affairs vào đầu năm nay.
Ruslan Suleymanov, nhà nghiên cứu không thường trú tại Viện Phát triển và Ngoại giao thuộc Đại học ADA ở Baku, cũng đồng tình với quan điểm trên.
“Uy tín của Nga trong khu vực đã bị suy yếu vào năm ngoái khi Tổng thống Putin thể hiện sự mềm yếu khi không ủng hộ (Tổng thống Syria) Bashar al-Assad trong cuộc chiến chống lại các chiến binh thánh chiến”, chuyên gia Suleymanov nói với báo Moscow Times.
“Trên thực tế, Nga có thể ủng hộ Iran tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Nhưng không có nghĩa vụ quân sự nào cả”, ông nói thêm.
Mối quan hệ với Israel
Theo chuyên gia Suleymanov, cuộc xung đột leo thang không có khả năng ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa Nga và Israel, bất chấp quan hệ đối tác chiến lược của Nga với Iran và sự chỉ trích của Moscow đối với các cuộc không kích của Israel.
“Mặc dù có nhiều vấn đề và bất đồng, Moscow vẫn quan tâm đến Israel”, ông nhận định.
Chuyên gia Marianna Belenkaya, cựu bình luận viên của hãng thông tấn RIA Novosti, cũng tin rằng mối quan hệ giữa Nga và Israel không bị ảnh hưởng.
Ví dụ, hai nước vẫn duy trì mối quan hệ ổn định ngay cả khi Nga tăng cường quan hệ với Hamas trong những năm gần đây, bà Belenkaya nói.
“Israel không cắt đứt quan hệ với Nga, không áp đặt lệnh trừng phạt đối với Nga. Do đó, tôi nghĩ rằng sự hợp tác sẽ tiếp tục như trước đây, ít nhất là ở thời điểm hiện tại”, chuyên gia nhận định.
Chuyên gia Belenkaya cũng cho biết bà không tin rằng “Nga đặc biệt quan tâm đến chương trình hạt nhân của Iran”.
Khi Israel mở rộng các cuộc tấn công sâu hơn vào các thành phố và thị trấn của Iran, Nga có nguy cơ mất đi một đồng minh quan trọng trong nỗ lực của Moscow nhằm thiết lập một “liên minh chống phương Tây”.
"Tình hình đang diễn biến theo hướng nguy hiểm đối với Nga", Konstantin Zatulin, người đứng đầu Viện CIS, tổ chức có mối quan hệ gần gũi với các cơ quan an ninh của Nga, bình luận trên Telegram.
Nền kinh tế Nga
Một cuộc đối đầu kéo dài giữa Iran và Israel có thể dẫn đến giá năng lượng toàn cầu tăng đột biến, điều này sẽ thúc đẩy doanh thu ngân sách của Nga trong ngắn hạn. Những vấn đề phức tạp trong việc đạt được thỏa thuận về chương trình hạt nhân của Iran cũng có thể có lợi cho Moscow khi trì hoãn thêm việc đưa dầu khí Iran vào thị trường toàn cầu, đặc biệt là thị trường châu Âu.
Các cuộc không kích của Israel nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran, chẳng hạn các cơ sở chế biến khí đốt, có thể hạn chế sản lượng dầu khí của Iran, chủ yếu cung cấp khí đốt cho các nước láng giềng như Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq, và dầu cho Trung Quốc.
Mặc dù thị phần xuất khẩu năng lượng toàn cầu của Iran tương đối nhỏ, nhưng điều này vẫn có thể tác động đến giá dầu toàn cầu.
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, Iran sản xuất khoảng 4 triệu thùng dầu mỗi ngày vào năm 2023, trong khi xuất khẩu trung bình đạt 1,5 triệu thùng mỗi ngày vào năm 2024. Năm ngoái, xuất khẩu dầu của Iran chỉ chiếm 3,6% khối lượng toàn cầu.
Sự lo ngại của các thương nhân không chỉ xuất phát từ các cuộc tấn công của Israel vào Iran mà còn từ khả năng leo thang xung đột khu vực rộng hơn, bao gồm sự gián đoạn các tuyến đường vận tải có thể ảnh hưởng đến nguồn cung cấp năng lượng và thương mại trên toàn khu vực.
Tuy nhiên, đối với nền kinh tế Nga, vốn phụ thuộc vào doanh thu từ khí đốt và dầu mỏ làm nguồn ngoại tệ và thuế, cuộc đối đầu ở Trung Đông có thể mang lại một số lợi ích kinh tế ngắn hạn. Tình trạng thiếu hụt do gián đoạn sẽ giúp tăng doanh thu từ dầu mỏ của Nga.
Thị phần xuất khẩu dầu toàn cầu của Iran đủ lớn đến mức nếu lượng dầu xuất khẩu của nước này giảm đi một nửa, giá dầu có thể tăng đáng kể, nhà phân tích năng lượng Nga Igor Yushkov cho biết.
Đặc biệt, Trung Quốc có thể chuyển sang dầu của Nga nếu nguồn cung của Iran giảm. Điều này xảy ra đúng vào thời điểm doanh thu từ dầu khí của Nga giảm do lệnh trừng phạt và lo ngại về khả năng suy thoái kinh tế toàn cầu.
