Tổng thống Donald Trump (Ảnh: Reuters).
Tổng thống Donald Trump đang đứng trước một quyết định quan trọng trong cuộc xung đột giữa Israel và Iran, rằng Mỹ có nên tham gia cuộc chiến bằng cách giúp Israel phá hủy cơ sở làm giàu hạt nhân Fordo của Iran, nơi chỉ có "bom phá boongke" được thả từ máy bay ném bom B-2 của Mỹ mới có thể tiếp cận được.
Nếu ông Trump quyết định hành động, Mỹ sẽ trở thành bên tham gia trực tiếp vào một cuộc xung đột mới ở Trung Đông, cuộc đối đầu với Iran mà chính ông Trump từng tuyên bố trong hai chiến dịch tranh cử rằng ông muốn tránh.
Các quan chức Iran cảnh báo việc Mỹ tiến hành các cuộc tấn công vào các cơ sở của Tehran sẽ chấm dứt bất kỳ cơ hội nào còn sót lại của thỏa thuận giải trừ vũ khí hạt nhân mà Tổng thống Trump khẳng định ông vẫn muốn theo đuổi.
Theo một quan chức Mỹ, ông Trump đã hối thúc Phó Tổng thống JD Vance và Đặc phái viên về Trung Đông Steve Witkoff gặp đại diện của Iran trong tuần này.
"Tôi nghĩ về cơ bản Iran muốn ngồi vào bàn đàm phán, họ muốn đạt được một thỏa thuận", Tổng thống Mỹ phát biểu vào cuối ngày 16/6 khi tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G7 ở Canada.
Các quan chức cho biết nếu một cuộc gặp giữa Mỹ và Iran diễn ra, người đối thoại có khả năng là Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi, người đóng vai trò chủ chốt trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama, đồng thời biết mọi yếu tố trong tổ hợp hạt nhân rộng lớn của Iran.
Ông Araghchi, người đồng cấp của ông Witkoff trong các cuộc đàm phán gần đây, đã ra tín hiệu về sự cởi mở đối với một thỏa thuận.
"Nếu Tổng thống Trump thực sự quan tâm đến ngoại giao và muốn chấm dứt cuộc chiến này, các bước tiếp theo sẽ diễn ra”, Ngoại trưởng Iran tuyên bố hôm 16/6.
Nhưng nếu nỗ lực ngoại giao thất bại, hoặc Iran vẫn không muốn nhượng bộ trước yêu cầu cốt lõi của ông Trump rằng họ phải chấm dứt mọi hoạt động làm giàu uranium trên lãnh thổ Iran, Tổng thống Trump vẫn có thể ra lệnh phá hủy Fordo và các cơ sở hạt nhân khác.
Các chuyên gia cho rằng chỉ có một loại vũ khí có thể thực hiện được nhiệm vụ này. Đó là siêu bom xuyên phá GBU-57, nặng tới 13.600kg, chỉ máy bay ném bom B-2 mới có thể nâng được.
Israel không sở hữu loại vũ khí này hoặc máy bay ném bom cần thiết để đưa bom lên cao và bay tới mục tiêu.
Nếu ông Trump kiềm chế không hành động, điều đó có nghĩa là mục tiêu chính của Israel trong cuộc chiến này sẽ không bao giờ đạt được.
Ông Brett McGurk, người đã làm việc về các vấn đề Trung Đông cho bốn đời Tổng thống Mỹ liên tiếp, từ ông George W. Bush đến ông Joe Biden, cho biết: "Fordo luôn là trọng tâm của vấn đề này".
"Nếu vấn đề này kết thúc mà Fordo vẫn tiếp tục làm giàu uranium, đó không phải là một lợi ích chiến lược", ông McGurk nhận định.
Sức ép đang đè lên vai Tổng thống Trump.
Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant cho biết mọi "công việc phải do Israel, Mỹ thực hiện", ngụ ý đến thực tế rằng quả bom sẽ phải được một phi công Mỹ thả từ một máy bay của Mỹ.
Theo ông Gallant, Tổng thống Trump có "lựa chọn để thay đổi Trung Đông và gây ảnh hưởng đến thế giới".
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham tuyên bố "nếu ngoại giao không thành công", ông sẽ "thúc giục Tổng thống Trump hành động để đảm bảo rằng, khi hoạt động này kết thúc, sẽ không còn gì còn sót lại ở Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của họ".
Đám cháy bùng phát khi Israel tấn công kho dầu ở Iran (Ảnh: Reuters).
Hậu quả khốc liệt
Cho đến nay, đảng Cộng hòa hầu như không thống nhất trong quan điểm ném bom vào cơ sở hạt nhân Iran. Nội bộ đảng vẫn chia rẽ về quyết định có nên sử dụng một trong những vũ khí mạnh nhất của Lầu Năm Góc để giúp một trong những đồng minh thân cận nhất của Mỹ hay không.
Vấn đề không chỉ là làm tê liệt các máy ly tâm của Iran ở cơ sở Fordo, mà còn là quan điểm của những người ủng hộ ông Trump về những cuộc chiến mà Mỹ nên tránh bằng mọi giá.
Người dẫn chương trình podcast Tucker Carlson lập luận rằng bài học từ Iraq và Afghanistan cho thấy không có gì ngoài rủi ro bất lợi khi lún sâu vào một cuộc chiến tranh khác ở Trung Đông.
Ông Carlson cho rằng Mỹ nên "bỏ rơi Israel" và "để họ tự chiến đấu".
"Nếu Israel muốn tiến hành cuộc chiến này, họ có mọi quyền để làm như vậy. Đó là một quốc gia có chủ quyền và họ có thể làm bất cứ điều gì họ muốn. Nhưng không phải với sự hậu thuẫn của Mỹ", ông tiếp tục.
Ông Carlson cảnh báo nếu Washington can dự vào cuộc xung đột Israel - Iran, điều này có khả năng dẫn đến sự sụp đổ của đế chế Mỹ và đánh dấu sự kết thúc của nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump.
Ngoài ra, ông Carlson cho rằng Mỹ "hoàn toàn không chuẩn bị" cho một cuộc "chiến tranh thực sự" với Iran.
Trong trường hợp Mỹ can dự vào cuộc xung đột, Iran có thể tấn công các mục tiêu của Washington trên khắp Trung Đông, chẳng hạn các trại lính đặc nhiệm ở Iraq, các căn cứ quân sự và các phái bộ ngoại giao trong khu vực.
Các lực lượng ủy nhiệm của Iran - Hamas và Hezbollah - có thể bị suy yếu, nhưng lực lượng dân quân ủng hộ Iran vẫn được trang bị vũ khí và nguyên vẹn. Điều này có thể đe dọa đến các lợi ích của Mỹ trong khu vực.
Washington lo ngại những cuộc tấn công như vậy có thể xảy ra ở Trung Đông và đã rút một số quân nhân. Trong thông điệp công khai, Mỹ cũng cảnh báo cứng rắn Iran về hậu quả của bất kỳ cuộc tấn công nào vào các mục tiêu của Washington.
Điều gì xảy ra nếu một công dân Mỹ bị thiệt mạng, chẳng hạn ở Tel Aviv hoặc nơi khác? Tổng thống Trump có thể buộc phải hành động.
Nếu Mỹ trở thành một bên tham chiến, điều này sẽ dẫn đến sự leo thang lớn với hậu quả kéo dài và khốc liệt.
Nhận định về khả năng Mỹ can dự vào cuộc xung đột Iran - Israel, Benjamin Friedman, giám đốc chính sách tại tổ chức Defense Priorities Foundation, cho rằng khả năng đó tại thời điểm này "giống như một trò tung đồng xu" nhưng Washington nên tránh "bằng mọi giá".
"Tôi nghĩ rằng đó sẽ là một thảm họa đối với lợi ích của Mỹ”, ông Friedman cảnh báo.
“Washington có thể can dự nếu xảy ra các cuộc tấn công của Iran vào nhân lực của Mỹ, hoặc các căn cứ Mỹ trong khu vực, thậm chí vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ trong khu vực. Tình huống này không đòi hỏi Mỹ phải can dự, nhưng khả năng đó vẫn có thể xảy ra. Tôi nghĩ rằng Iran biết điều đó và cho đến nay vẫn kiềm chế các cuộc tấn công như vậy", chuyên gia nói thêm.
Cho đến nay, Iran vẫn chưa nhắm trực tiếp vào các căn cứ hoặc nhân sự của Mỹ ở Trung Đông, cũng như chưa mở rộng xung đột, chẳng hạn bằng cách tấn công tàu thuyền ở eo biển Hormuz và có thể gây ra làn sóng chấn động kinh tế toàn cầu. Đó có thể là dấu hiệu cho thấy Iran muốn tránh lôi kéo ông Trump vào cuộc xung đột.
