Ủy ban châu Âu.
Theo thông tin từ Cục phòng vệ thương mại, ngày 19/3 vừa qua, Ủy ban Châu Âu đã công bố Kế hoạch hành động về thép và kim loại (gọi tắt là "Kế hoạch hành động"), nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh và mở rộng năng lực của ngành công nghiệp châu Âu trong lĩnh vực thép và kim loại. Cụ thể:
Mở rộng cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (Carbon Border Adjustment Mechanism - CBAM) đối với các sản phẩm thép và nhôm hạ nguồn
Cục phòng vệ thương mại cho biết, Ủy ban châu Âu đã xác định rủi ro rằng khả năng rò rỉ carbon trong các hàng hóa thuộc phạm vi CBAM có thể chuyển dịch xa hơn trong chuỗi giá trị (ví dụ, do lẩn tránh thông qua việc sửa đổi không đáng kể các hàng hóa cơ bản của CBAM hoặc khi "người tiêu dùng EU bắt đầu ưa chuộng các hàng hóa hạ nguồn nhập khẩu từ các nhà sản xuất ở các quốc gia thứ ba có chính sách khí hậu yếu hơn").
Để giải quyết rủi ro này, Ủy ban cam kết thực hiện đánh giá toàn diện CBAM vào quý 4 năm 2025, đi kèm với chiến lược chống lẩn tránh và đề xuất lập pháp mới "mở rộng phạm vi của CBAM đối với các sản phẩm hạ nguồn sử dụng nhiều thép và nhôm" cùng với các biện pháp chống lẩn tránh bổ sung.
Thúc đẩy và bảo vệ năng lực công nghiệp của Châu Âu
Ủy ban xác định một số thay đổi quan trọng sắp tới đối với cơ chế phòng vệ thương mại của mình nhằm giải quyết tình trạng dư thừa năng lực toàn cầu "đe dọa nghiêm trọng đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của các ngành công nghiệp châu Âu" — một vấn đề mà Ủy ban cho rằng sẽ trở nên trầm trọng hơn do việc Hoa Kỳ áp dụng mức thuế nhập khẩu 25% đối với thép và nhôm vào ngày 12/3/2025.
Các thay đổi chính bao gồm:
- Đề xuất một số điều chỉnh nhằm giảm 15% lượng nhập khẩu các sản phẩm thép đang thuộc đối tượng áp dụng biện pháp tự vệ. Các thay đổi bao gồm giảm tỷ lệ tự do hóa từ 1% hiện tại xuống 0,1%, loại bỏ cơ chế chuyển tiếp và hạn chế tiếp cận khối lượng hạn ngạch còn lại cho các quốc gia có hạn ngạch cụ thể. Các thay đổi này dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 1/4/2025.
Khi biện pháp hiện tại hết hạn vào ngày 30/6/2026, EU có kế hoạch áp dụng một biện pháp "dài hạn" mới từ ngày 1/7/2026. Dự kiến sẽ được đưa ra chậm nhất là vào Quý 3 năm 2025.
- Điều tra phòng vệ thương mại đối với ngành nhôm: EC hiện đang tiến hành thu thập bằng chứng và dự kiến sẽ có những hành động tiếp theo trong các tháng tới.
- Quy tắc xuất xứ "nấu chảy và đúc" cho kim loại: Nhằm ngăn chặn hành vi lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại của EU (chẳng hạn như thông qua việc chuyển công đoạn sản xuất cuối cùng sang các nước thứ ba không nằm trong phạm vi áp dụng của biện pháp). Ủy ban đang xem xét việc điều chỉnh cơ chế phòng vệ thương mại thông qua việc đưa ra quy tắc "nấu chảy và đúc". Tuy nhiên, Ủy ban vẫn chưa đưa ra bất kỳ thông tin cụ thể nào về thời gian dự kiến để triển khai biện pháp này.
EU là thị trường xuất khẩu thép lớn nhất của ta, chiếm 23%
Theo Cục phòng vệ thương mại, nhìn chung, EC sẽ chủ động khởi xướng các cuộc điều tra dựa trên "sự đe dọa gây thiệt hại" mà không cần chờ thiệt hại thực tế xảy ra. Ủy ban có thể tự khởi xướng các cuộc điều tra giống như họ đã thực hiện đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc. Ủy ban cũng sẽ đánh giá lại sự cần thiết phải thay đổi Quy tắc Mức thuế Thấp hơn mà EU đang áp dụng.
Để tăng cường tính tuần hoàn trong các ngành thép và kim loại, chủ yếu khắc phục tình trạng nguồn cung thép phế liệu dùng cho tái chế đang giảm sút, EC cũng yêu cầu về hàm lượng tái chế, bắt đầu từ ngành ô tô.
Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị Hiệp hội và các doanh nghiệp sản xuất/xuất khẩu các sản phẩm như thép, nhôm rà soát lại các hoạt động sản xuất, xuất khẩu sang EU và theo dõi chặt chẽ các động thái của thị trường để kịp thời xây dựng phương án ứng phó trong trường hợp cần thiết.
Tính chung cả năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 12,62 triệu tấn thép tăng 13,47% so với cùng kỳ năm trước. EU là thị trường xuất khẩu thép lớn nhất của ta, chiếm 23%, theo VITIC.
Ngành thép của Việt Nam sớm phải đối mặt với các vụ kiện về phòng vệ thương mại, trong đó sớm nhất là vào năm 2004 khi Ủy ban châu Âu (EC) tiến hành khởi kiện chống bán phá giá đối với mặt hàng thép ống của Việt Nam. Từ đó đến nay, thị trường nước ngoài đã kiện phòng vệ thương mại đối với thép xuất khẩu của Việt Nam tổng số 81 vụ việc.
