Di sản của cựu Phó Tổng thống quyền lực nhất nước Mỹ Dick Cheney

() - Dưới thời Tổng thống George W. Bush, ông Dick Cheney không chỉ là “người dự bị” theo truyền thống, mà trở thành cố vấn thân cận nhất có ảnh hưởng sâu sắc đến mọi khía cạnh của chính sách.
Di sản của cựu Phó Tổng thống quyền lực nhất nước Mỹ Dick Cheney - 1

Ông Cheney và phu nhân Lynne trong một bức ảnh chụp năm 2000 (Ảnh: AFP).

Một trong những đóng góp lớn nhất của ông Cheney là củng cố quyền lực hành pháp. Ông ủng hộ mạnh mẽ việc mở rộng thẩm quyền của tổng thống trong lĩnh vực an ninh quốc gia, lập luận rằng trong thế giới hậu 9/11, Mỹ cần một lãnh đạo linh hoạt để đối phó các mối đe dọa mới nổi. Các chính sách do ông đồng thiết kế như tăng cường giám sát tình báo, hợp tác quốc tế chống khủng bố, giúp Mỹ xây dựng khung pháp lý vững chắc hơn cho các hoạt động tình báo.

Theo Foreign Affairs, ông Cheney khôi phục sự cân bằng quyền lực nghiêng về hành pháp, đảm bảo tổng thống có công cụ cần thiết để bảo vệ dân chúng mà không bị cản trở bởi thủ tục quan liêu. Hơn nữa, ông Cheney đã thúc đẩy các sáng kiến năng lượng, nhấn mạnh vào việc đa dạng hóa nguồn cung để giảm phụ thuộc vào dầu mỏ nước ngoài - một di sản vẫn còn ảnh hưởng đến chính sách năng lượng Mỹ ngày nay.

Trong lĩnh vực đối ngoại, ông Cheney thường xuyên đại diện cho Mỹ tại các diễn đàn quốc tế. Ông góp phần xây dựng liên minh rộng lớn chống khủng bố, hợp tác chặt chẽ với NATO và các đối tác châu Á. Các chuyến công du của ông đến Trung Đông và châu Âu củng cố vị thế lãnh đạo của Mỹ, theo đánh giá từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS). Giáo sư John Mearsheimer từ Đại học Chicago từng viết: “Ông Cheney hiểu rõ sức mạnh của ngoại giao cứng rắn kết hợp với liên minh, ông áp dụng điều đó để duy trì bá quyền Mỹ trong thế giới đa cực”.

Tuy nhiên, ông Cheney cũng gây tranh cãi mạnh mẽ khi ủng hộ hành động quân sự của Mỹ chống lại Iraq vào năm 2003. Ông là người đóng vai trò thúc đẩy cuộc chiến, với cáo buộc của Mỹ rằng "Iraq tàng trữ vũ khí hủy diệt hàng loạt". Tuy nhiên, không vũ khí nguy hiểm nào như vậy được tìm thấy, khiến chính quyền Mỹ khi đó bị thế giới chỉ trích dữ dội.

Những năm cuối đời

Sau khi rời nhiệm sở năm 2009, ông Cheney tiếp tục là tiếng nói có trọng lượng trong chính trường Mỹ. Ông viết hồi ký “In My Time” (2011), cuốn sách bán chạy chia sẻ những bài học từ sự nghiệp, nhấn mạnh vào tầm quan trọng của lãnh đạo quyết đoán.

Ông Cheney cũng tham gia các hoạt động từ thiện xã hội, hỗ trợ các cựu chiến binh và các chương trình giáo dục về lịch sử nước Mỹ. 

Di sản của ông Cheney là chủ đề được các học giả quốc tế phân tích. Ông đã tái định hình chức vụ Phó Tổng thống từ vị trí ít quan trọng thành một trung tâm quyền lực thực thụ, mở đường cho các Phó Tổng thống sau này như Joe Biden, Kamala Harris có vai trò tích cực hơn.

Ngoài ra, ông Cheney cũng để lại dấu ấn trong thúc đẩy giá trị bảo thủ: niềm tin vào chủ nghĩa tự do kinh tế, an ninh biên giới và sức mạnh quân sự. Ông Cheney được xem là nhà tư tưởng thực tiễn, người giúp đảng Cộng hòa định hướng lại sau Chiến tranh Lạnh, tập trung vào các mối đe dọa mới. Di sản cá nhân của ông còn thể hiện qua gia đình: hai con gái, gồm Liz Cheney - cựu nghị sĩ và nhà phê bình nổi bật, tiếp tục theo đuổi sự nghiệp công.

Những năm cuối đời, ông Cheney đã gây bất ngờ khi không ủng hộ người cùng đảng Cộng hòa là ông Donald Trump trong trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024, mà thay vào đó ủng hộ ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris.