Tác động của "Đạo luật to đẹp” đến tầng lớp lao động Mỹ

Ngày 4/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký thông qua “Đạo luật to đẹp” (OBB), một gói luật thuế và chi tiêu trị giá hàng nghìn tỷ USD, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong chính sách kinh tế của Mỹ.

Được thông qua tại Hạ viện với tỷ lệ sít sao 218-214 và tại Thượng viện với 51-49 phiếu, đạo luật này không chỉ kéo dài các chính sách cắt giảm thuế từ năm 2017 mà còn bổ sung các ưu đãi thuế mới, tăng chi tiêu quốc phòng, an ninh biên giới, đồng thời cắt giảm sâu các chương trình phúc lợi như Medicaid (bảo hiểm y tế cho người thu nhập thấp) và trợ cấp năng lượng xanh.

Với quy mô lớn và phạm vi ảnh hưởng rộng, đạo luật này đang gây ra tranh cãi về tác động của nó, đặc biệt đối với tầng lớp lao động Mỹ.

Tổng quan về “Đạo luật to đẹp”

Đạo luật OBB là gói chính sách kinh tế toàn diện, tập trung vào ba trụ cột chính: cắt giảm thuế, tăng chi tiêu công và điều chỉnh các chương trình phúc lợi. Theo các nguồn tin từ Reuters và Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), luật sẽ làm tăng nợ công Mỹ thêm khoảng 3.300 tỷ USD trong thập kỷ tới, nâng tổng nợ quốc gia lên hơn 39.500 tỷ USD vào năm 2034.

Các nội dung chính của đạo luật bao gồm: (i) Gia hạn và mở rộng cắt giảm thuế. Mỹ sẽ tiếp tục các chính sách thuế từ “Đạo luật Cắt giảm Thuế và Việc làm” năm 2017, đồng thời bổ sung miễn thuế cho tiền thưởng, tiền làm thêm giờ, ưu đãi thuế cho người cao tuổi. (ii) Tăng chi tiêu công. Đạo luật phân bổ hàng trăm tỷ USD cho quốc phòng, an ninh biên giới và các hoạt động trục xuất nhập cư quy mô lớn. (iii) Cắt giảm phúc lợi - khoảng 930 tỷ USD sẽ bị cắt từ chương trình Medicaid, cùng việc giảm hỗ trợ thực phẩm và trợ cấp năng lượng sạch. (iv) Tăng trần nợ liên bang thêm 5.000 tỷ USD để tránh nguy cơ vỡ nợ trong ngắn hạn.

Theo tuyên bố của Tổng thống Trump trên Truth Social, đạo luật được kỳ vọng sẽ “tạo hơn 7 triệu việc làm, nâng tăng trưởng kinh tế thêm 3,1%, giảm thuế trung bình 15% cho người Mỹ và tăng lương ròng cho một gia đình 4 người ít nhất 13.000 USD”.

Các chuyên gia quốc tế và báo chí phương Tây đã đưa ra các góc nhìn khác nhau về tác động thực tế của đạo luật, đặc biệt đối với tầng lớp lao động Mỹ.

Tác động tích cực đến tầng lớp lao động Mỹ

Thứ nhất, tạo việc làm và tái công nghiệp hóa. Một trong những mục tiêu chính của OBB là thúc đẩy tái công nghiệp hóa nước Mỹ, với trọng tâm là đưa các ngành sản xuất trở lại từ các quốc gia như Trung Quốc. Theo Wall Street Journal, chính sách thuế đối ứng (áp thuế 10% với hàng nhập khẩu và hơn 40% với các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với Mỹ) được thiết kế để bảo vệ các ngành công nghiệp nội địa. Điều này có thể tạo ra hàng triệu việc làm mới trong các lĩnh vực như sản xuất thép, nhôm, điện tử và dệt may.

Các chuyên gia ủng hộ đạo luật, như Peter Navarro, cựu cố vấn thương mại của ông Trump, cho rằng: “Chính sách thuế đối ứng sẽ khuyến khích các công ty Mỹ đầu tư vào sản xuất trong nước, từ đó tạo ra hàng triệu việc làm ổn định cho tầng lớp lao động, đặc biệt ở các bang công nghiệp như Ohio và Michigan”.

Theo ước tính của American Enterprise Institute, OBB có thể tạo ra 2,5 triệu việc làm trong lĩnh vực sản xuất và xây dựng trong vòng 5 năm tới, với mức lương trung bình tăng 4,2% cho công nhân lao động phổ thông.

Ví dụ, các công ty như General Motors và Ford đã công bố kế hoạch mở rộng nhà máy tại Mỹ để tận dụng ưu đãi thuế và tránh thuế nhập khẩu cao. Điều này có thể mang lại cơ hội việc làm cho các công nhân ở các khu vực Rust Belt, nơi tỷ lệ thất nghiệp từng ở mức cao trong thập kỷ qua.

Thứ hai, giảm thuế thu nhập cá nhân. OBB gia hạn các khoản cắt giảm thuế từ năm 2017 và bổ sung miễn thuế cho tiền thưởng và tiền làm thêm giờ. Theo báo cáo của Tax Foundation, điều này sẽ giúp một công nhân lao động phổ thông với thu nhập hàng năm khoảng 40.000 USD tiết kiệm được trung bình 1.200 USD tiền thuế mỗi năm. Đối với các gia đình có thu nhập dưới 75.000 USD, mức giảm thuế trung bình có thể lên tới 2.000 USD, giúp tăng thu nhập khả dụng để chi tiêu hoặc tiết kiệm.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson nhấn mạnh: “Đạo luật này đặt người lao động Mỹ lên hàng đầu, giúp họ giữ lại nhiều hơn những gì họ kiếm được.”. Đối với các công nhân làm việc trong ngành dịch vụ, như nhân viên nhà hàng hoặc tài xế giao hàng, việc miễn thuế tiền boa là một lợi ích trực tiếp, cải thiện thu nhập ròng của họ.

Thứ ba, tăng chi tiêu quốc phòng và cơ sở hạ tầng. Đạo luật phân bổ hàng trăm tỷ USD cho quốc phòng và an ninh biên giới, bao gồm cả việc xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng như tường biên giới. Theo báo cáo của CNBC, các dự án này có thể tạo ra hàng chục nghìn việc làm tạm thời trong ngành xây dựng, với mức lương trung bình từ 25-35 USD/giờ. Điều này đặc biệt có lợi cho các công nhân không có bằng cấp đại học, những người chiếm phần lớn lực lượng lao động trong ngành này.

Tác động đến tầng lớp lao động Mỹ

Tác động của Đạo luật to đẹp” đến tầng lớp lao động Mỹ - 2

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, OBB cũng đối mặt với những tranh cãi vì các tác động, đặc biệt đối với tầng lớp lao động có thu nhập thấp và trung bình.

Một là tăng giá hàng hóa và áp lực lạm phát. Chính sách thuế đối ứng của OBB, với mức thuế 10% áp dụng cho tất cả hàng nhập khẩu và lên tới hơn 40% cho một số quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, được dự báo sẽ làm tăng giá hàng hóa tiêu dùng tại nước này. Theo nghiên cứu của Đại học Princeton, người tiêu dùng Mỹ có thể phải chi thêm trung bình 3.800 USD mỗi năm do giá cả tăng cao, đặc biệt với các mặt hàng như điện tử, dệt may và thực phẩm nhập khẩu.

Bà Christine Lagarde, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu, cảnh báo tại một sự kiện ở Ireland ngày 2/4: “Chính sách thuế quan của Mỹ sẽ làm tăng giá hàng hóa trên toàn cầu, gây áp lực lạm phát và làm suy giảm tổng cầu. Người lao động Mỹ, đặc biệt là những người có thu nhập thấp, sẽ chịu thiệt hại nặng nề nhất”. Các mặt hàng như điện thoại thông minh, quần áo, và đồ gia dụng, vốn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu từ châu Á, dự kiến sẽ tăng giá từ 15-20% trong vòng 6 tháng tới.

Đối với tầng lớp lao động, những người thường chi tiêu phần lớn thu nhập cho các nhu yếu phẩm, lạm phát gia tăng sẽ làm giảm sức mua, khiến lợi ích từ cắt giảm thuế bị triệt tiêu.

Hai là cắt giảm phúc lợi xã hội. Một trong những điểm gây tranh cãi nhất của OBB là cắt giảm 930 tỷ USD từ Medicaid, chương trình bảo hiểm y tế cho người thu nhập thấp, cùng với các khoản cắt giảm hỗ trợ thực phẩm và trợ cấp năng lượng xanh. Theo báo cáo của Center for American Progress, khoảng 20 triệu người Mỹ, chủ yếu là công nhân lao động phổ thông và gia đình họ, có thể mất quyền tiếp cận bảo hiểm y tế hoặc phải trả chi phí cao hơn cho các dịch vụ y tế.

Barry Eichengreen, Giáo sư kinh tế tại Đại học California (Mỹ), nhận định: “Việc cắt giảm Medicaid và hỗ trợ thực phẩm sẽ đẩy hàng triệu người lao động vào tình trạng khó khăn tài chính. Đây là bước lùi lớn đối với tầng lớp lao động, những người vốn đã dễ bị tổn thương trước các cú sốc kinh tế”. Các công nhân trong các ngành công nghiệp có rủi ro cao như xây dựng hoặc sản xuất, sẽ đối mặt nguy cơ không được bảo hiểm khi gặp tai nạn lao động hoặc bệnh tật.

Ba là nguy cơ suy thoái kinh tế. Các chuyên gia quốc tế cảnh báo chính sách thuế đối ứng của OBB có thể gây ra căng thẳng thương mại toàn cầu, làm gián đoạn chuỗi cung ứng và đẩy Mỹ vào suy thoái kinh tế. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), nếu các quốc gia như Trung Quốc, EU và Canada có thể đáp trả bằng các biện pháp thuế quan tương tự, nền kinh tế Mỹ có thể mất 1,5% GDP vào năm 2026.

Suy thoái kinh tế sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tầng lớp lao động thông qua việc cắt giảm việc làm và giảm lương. Các ngành như bán lẻ, vận tải và dịch vụ, vốn sử dụng nhiều lao động phổ thông, có thể chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do nhu cầu tiêu dùng giảm. Goldman Sachs dự báo rằng tỷ lệ thất nghiệp tại Mỹ có thể tăng từ 3,8% lên 5,2% trong vòng 18 tháng nếu chiến tranh thương mại leo thang.

Đánh giá của chuyên gia quốc tế

Các chuyên gia quốc tế có những góc nhìn khác nhau về OBB, phản ánh sự phức tạp của đạo luật này. Joseph Stiglitz, nhà kinh tế học từng đoạt giải Nobel, nhận xét, đạo luật này là "canh bạc kinh tế" của Mỹ. Trong ngắn hạn, nó có thể kích thích sản xuất trong nước, tạo việc làm nhưng về lâu dài sẽ khiến tăng nợ công, lạm phát và bất bình đẳng kinh tế.

Ngược lại, chuyên gia Larry Kudlow, cựu Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Mỹ, ủng hộ đạo luật của ông Trump và cho rằng: “OBB là bước đi táo bạo để đưa Mỹ trở lại vị trí dẫn đầu kinh tế toàn cầu. Tầng lớp lao động sẽ được hưởng lợi từ việc làm ổn định và thu nhập tăng, đặc biệt trong các ngành công nghiệp truyền thống”.

Các chuyên gia từ IMF và OECD cũng cảnh báo về nguy cơ lan tỏa toàn cầu. Tổng giám đốc IMF Kristalina Georgieva cho biết IMF sẽ điều chỉnh dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2025 do tác động của OBB, dự kiến giảm từ 3,2% xuống 2,8%. Điều này cho thấy đạo luật không chỉ ảnh hưởng đến Mỹ mà còn tác động đến các đối tác thương mại, gián tiếp ảnh hưởng đến người lao động Mỹ thông qua sự suy giảm thương mại quốc tế.

Phản ứng của tầng lớp lao động Mỹ

Tầng lớp lao động Mỹ cũng phản ứng trái chiều đối với OBB. Theo cuộc khảo sát của Gallup công bố ngày 3/7, 52% công nhân lao động phổ thông ủng hộ đạo luật vì triển vọng việc làm, giảm thuế, trong khi 41% lo ngại về chi phí sinh hoạt tăng cao và mất quyền lợi bảo hiểm y tế. Các công đoàn lớn, như AFL-CIO, đã lên tiếng phản đối việc cắt giảm Medicaid, gọi đây là “đòn giáng vào người lao động nghèo”.

Tại các bang công nghiệp như Pennsylvania và Wisconsin, nhiều công nhân bày tỏ sự lạc quan về cơ hội việc làm trong sản xuất. Tuy nhiên, tại các khu vực đô thị lớn như New York và California, nơi chi phí sinh hoạt cao, người lao động lo ngại rằng lạm phát sẽ khiến họ khó khăn hơn trong việc trang trải cuộc sống.

Giới chuyên gia nhìn chung đều nhận định rằng đạo luật này là một nỗ lực tham vọng của chính quyền Tổng thống Trump nhằm “tái định hình” nền kinh tế Mỹ, với mục tiêu “ưu tiên tầng lớp lao động” thông qua tạo việc làm và giảm thuế thu nhập.

Tuy nhiên, các hệ lụy lạm phát, cắt giảm phúc lợi và nguy cơ suy thoái kinh tế đặt ra những thách thức lớn đối với chính nhóm đối tượng mà đạo luật hướng tới. Trong ngắn hạn, người lao động Mỹ có thể hưởng lợi từ việc làm mới và thu nhập tăng nhưng về lâu dài, áp lực chi phí sinh hoạt và khó khăn kinh tế có thể làm giảm những lợi ích này.

Để giảm thiểu tác động tiêu cực, các nhà hoạch định chính sách Mỹ cần xem xét các biện pháp hỗ trợ bổ sung cho người lao động thu nhập thấp như tăng trợ cấp thất nghiệp, duy trì hỗ trợ y tế; đồng thời đàm phán với các đối tác kinh tế lớn để tránh leo thang chiến tranh thương mại, từ đó bảo vệ chuỗi cung ứng và ổn định giá cả.