Phát triển du lịch, thương mại tại Núi Sam (tỉnh An Giang) đến năm 2030

ThS. Bùi Thị Kim Chung

Giảng viên Khoa Lý luận cơ sở, Trường Chính trị Tôn Đức Thắng

Email: kimchung9740@gmail.com

Tóm tắt

Nghiên cứu làm rõ tình hình phát triển du lịch - thương mại tại Núi Sam (phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang) thời gian qua, với những kết quả đạt được nổi bật về lượng khách, doanh thu, di sản văn hóa và hoạt động thương mại - dịch vụ. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng chỉ ra một số hạn chế về hạ tầng, quy mô doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh sản phẩm, cũng như những vấn đề an ninh - trật tự còn tồn tại. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp trọng tâm nhằm phát triển du lịch - thương mại Núi Sam đến năm 2020 theo hướng bền vững, góp phần thực hiện mục tiêu kinh tế - xã hội của địa phương.

Từ khóa: Núi Sam, du lịch, du lịch Núi Sam, Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam

Summary

This study investigates the development of tourism and trade in Sam Mountain (Nui Sam) (Vinh Te Ward, An Giang Province) in recent years, highlighting remarkable achievements in terms of visitor arrivals, revenue, cultural heritage preservation, and commercial-service activities. At the same time, it identifies several limitations related to infrastructure, enterprise scale, product competitiveness, and ongoing issues of security and order. Based on these findings, the study proposes several key solutions to promote sustainable tourism-trade development in Sam Mountain by 2020, thereby contributing to the socio-economic objectives of the locality.

Keywords: Sam Mountain (Nui Sam), tourism, Sam Mountain tourism, Ba Chua Xu Temple Festival at Sam Mountain

GIỚI THIỆU

Núi Sam là địa điểm du lịch quan trọng thuộc phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang, với 4 cụm di tích lịch sử được xếp hạng cấp quốc gia như: Miếu Bà Chúa Xứ, Lăng Thoại Ngọc Hầu, chùa Hang, chùa Tây An. Hàng năm, địa phương đón trên 5 triệu lượt khách hành hương, tham quan và mua sắm, tập trung đông nhất vào khoảng tháng 4 âm lịch.

Núi Sam còn có tên gọi là Vĩnh Tế Sơn hay Ngọc Lãnh Sơn, cao 284m, chu vi 5.200m. Xung quanh Núi Sam có rất nhiều chùa, miếu, với 44 cơ sở tôn giáo thuộc Giáo hội phật giáo Việt Nam, 1 cơ sở Công giáo (Nhà thờ Núi Sam), 4 cơ sở tín ngưỡng, trong đó Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam và Lăng Thoại Ngọc Hầu được công nhận là di tích cấp Quốc gia và Đình Vĩnh Tế được công nhận di tích cấp Tỉnh.

TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN DU LỊCH, THƯƠNG MẠI TẠI NÚI SAM

Nhằm thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội, chính quyền phường Vĩnh Tế xác định phát huy lợi thế du lịch tại Núi Sam là ưu tiên hàng đầu trong các mục tiêu chung. Địa phương ngày càng hướng đến cung ứng các dịch vụ chất lượng, mang đậm nét đặc trưng như “du lịch tâm linh” gắn với “du lịch sinh thái”, “du lịch cộng đồng”. Chính vì vậy, Phường chú trọng khai thác thế mạnh loại hình du lịch chiến lược này, tạo thêm sức hút mới để mời gọi đầu tư.

Hằng năm, phường Vĩnh Tế đón hơn 7 triệu lượt khách hành hương và tham quan, đặc biệt đông vào dịp Lễ hội vía Bà Chúa Xứ. Đặc biệt, ngày 19/3/2025, Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại - vinh dự lớn không chỉ của địa phương mà còn của cả nước. Sự kiện này mở ra cơ hội đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá lễ hội, lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế, đồng thời khẳng định tiềm năng du lịch tâm linh tại đây trong giai đoạn tới.

Song song với du lịch, các hoạt động giao thương, mua bán cũng phát triển mạnh, đặc biệt là lĩnh vực lưu trú, khách sạn, kèm với các dịch vụ ăn uống nghỉ dưỡng, các cơ sở kinh doanh các sản phẩm đặc sản địa phương ngày càng mở rộng quy mô và phát triển. Chợ Vĩnh Đông hiện có khoảng 526 lô kinh doanh các mặt hàng tạp hoá, mỹ phẩm, rau cải, thịt cá, quần áo may sẵn, bách hóa tổng hợp, ăn uống, trái cây …. Với nội quy niêm yết công khai tại chợ. Các hộ sản xuất kinh doanh và các tiểu thương được tập huấn về văn minh thương mại, được công nhận là Chợ văn minh thương mại. Một số hộ kinh doanh điển hình tại Chợ Vĩnh Đông như: hộ kinh doanh Minh Thiện, với sản phẩm đặc trưng là Rượu thốt nốt Minh Thiện, đạt sản phẩm OCOP 3 sao, được trưng bày và bán ở các địa điểm tham quan du lịch; cơ sở sản xuất mắm Cô Tư Ấu với các sản phẩm được tiêu thụ rộng rãi cả trong và ngoài nước..

Du lịch, thương mại dịch vụ đang là những lĩnh vực đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế tại địa phương trong thời gian qua và dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng trong thời gian tới. Lượng khách đến địa phương tương đối ổn định, các dịch vụ giao thương mua bán, lưu trú và ăn uống phát triển rõ rệt. Đây là minh chứng cho sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo đúng định hướng Nghị quyết Đại hội Đảng bộ phường Núi Sam lần thứ V, nhiệm kỳ năm 2020 - 2025 đã đề ra, đó là tăng dần tỷ trọng của ngành dịch vụ trong cơ cấu ngành kinh tế.

Những kết quả phát triển du lịch - thương mại tại Núi Sam có được là nhờ sự quan tâm lãnh đạo, đầu tư hạ tầng và công tác quản lý đồng bộ của cấp ủy, chính quyền địa phương. Cụ thể:

Đầu tư cơ sở hạ tầng phát huy lợi thế du lịch, thương mại

Các công trình công cộng được xây dựng, nâng cấp, cải tạo khang trang, góp phần tạo mỹ quan đô thị và cải thiện điều kiện giao thông. Tiêu biểu là dự án nâng cấp láng nhựa đường bờ Đông Kênh xuất khẩu đứng với chiều dài 2.024m, chiều ngang 3m, trọng tải 1,5 tấn để phục vụ vận chuyển nông sản dễ dàng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tổng kinh phí thực hiện là 1.826.307.000 đồng, trong đó Công ty TNHH Liên doanh ANTRACO hỗ trợ thông qua vận động của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phường Châu Đốc. Ngoài ra, địa phương còn vận động các nhà hảo tâm ủng hộ 51.900.000 đồng bê tông hóa hẻm 124 (khóm Vĩnh Đông với tổng chiều dài 112m, chiều ngang 2,5m, bề dày 70mm) và hẻm 159 (khóm Vĩnh Đông 1, chiều dài 90m, ngang 2m, bề dày 100mm) với tổng kinh phí là 70 triệu đồng.

Bên cạnh đó, công trình đường cộ nội đồng kết nối từ Kênh Xuất khẩu đứng đến đường số 5 khu dân cư Vĩnh Đông được thực hiện với tổng chiều dài 640 m, tổng kinh phí 1.239.387.000 đồng. Các dự án này đã góp phần nâng cao khả năng kết nối, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và hỗ trợ trực tiếp cho ngành du lịch - thương mại của Phường.

Thực hiện đề án quản lý “Văn minh thương mại - An ninh trật tự”

Công tác quản lý đô thị và thương mại văn minh được triển khai thường xuyên, tạo môi trường an toàn, thân thiện cho du khách. Năm 2018, phường Vĩnh Tế được công nhận đạt chuẩn Văn minh đô thị theo Quyết định số 557/QĐ-UBND ngày 18/01/2018 của UBND thành phố Châu Đốc (cũ). Hằng năm, UBND phường đều xây dựng kế hoạch duy trì và nâng chất phường văn minh đô thị.

Với phương châm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho du khách, hướng đến xây dựng đô thị văn minh và nâng cao chất lượng dịch vụ, phường đã ban hành và thực hiện nhiều kế hoạch: Kế hoạch số 71/KH-UBND ngày 4/11/2020 về tăng cường quản lý trật tự đô thị; Kế hoạch số 72/KH-UBND ngày 4/11/2020 về đẩy mạnh đề án quản lý “Văn minh thương mại - An ninh trật tự”, gắn với thu hút đầu tư. Gần đây nhất, Kế hoạch số 07/KH-UBND ngày 17/1/2024 tiếp tục được triển khai nhằm duy trì thương mại văn minh tại phường Núi Sam.

KHÓ KHĂN, THÁCH THỨC TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH, THƯƠNG MẠI TẠI NÚI SAM

Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động du lịch - thương mại tại Núi Sam vẫn còn nhiều khó khăn.

Quy mô sản xuất và kinh doanh nhỏ lẻ: Các doanh nghiệp và cơ sở kinh doanh chưa nhiều, quy mô còn nhỏ; tốc độ chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp chậm; hiệu quả sản xuất và năng lực cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp thấp; kiến thức quản trị còn hạn chế.

Phát triển đô thị và nông thôn mới chưa đồng bộ: Quá trình đô thị hóa và xây dựng nông thôn mới chưa bắt kịp mục tiêu phát triển. Dù nhiều dự án đã được triển khai, địa phương vẫn chưa đảm bảo điều kiện đầu tư hạ tầng kỹ thuật đô thị đúng mức.

Hoạt động thương mại, dịch vụ chưa khai thác hết tiềm năng: Giao thương mua bán tại địa phương còn hạn chế; kim ngạch xuất nhập khẩu rất thấp so với tiềm năng.

Hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển: Cơ sở hạ tầng chưa phát triển tương xứng với tốc độ tăng trưởng kinh tế - xã hội, làm giảm khả năng thu hút đầu tư, hạn chế liên kết vùng trong phát triển công nghiệp, nông nghiệp, kinh tế biên mậu và du lịch. Công tác quản lý, cấp phép sửa chữa - xây dựng tại khu vực nhà ở ven sông, kênh, rạch, triền núi cũng còn bất cập, đặc biệt đối với các công trình tôn giáo (nhà, chùa, am, cốc).

Tình trạng tiêu cực trong kinh doanh du lịch và an ninh trật tự: Tình trạng chèo kéo du khách đã giảm nhưng vẫn còn tái diễn. Buôn bán lấn chiếm lòng đường, vỉa hè thường bùng phát trở lại khi hết thời gian tuần tra. Vấn đề an ninh trật tự vẫn phức tạp, nổi lên là buôn lậu qua biên giới, tàng trữ và vận chuyển trái phép chất ma túy, tệ nạn cờ bạc. Ngoài ra, tình hình thuyết giảng đạo trái phép và xây cất am, cốc trái phép trên núi vẫn diễn biến khó lường.

Những khó khăn, thách thức nêu trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân cả khách quan lẫn chủ quan. Việc huy động vốn đầu tư còn nhiều hạn chế dẫn đến cơ sở hạ tầng chưa được đầu tư nhằm bắt kịp với sự phát triển của kinh tế địa phương. Cơ chế chính sách rườm rà, quản lý chồng chéo, hoạt động quy hoạch đầu tư còn vướng về thủ tục, thể chế… ảnh hưởng rất lớn đến phát triển du lịch và các ngành nghề của địa phương.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông nghiệp còn hạn chế, người dân với thói quen sản xuất truyền thống, nhỏ lẻ gây nhiều khó khăn trong việc thực hiện các mô hình liên kết sản xuất trong nông nghiệp. Do đó, mặc dù địa phương đã có sản phẩm OCOP, nhưng khả năng thâm nhập thị trường còn hẹp, sự liên kết đầu tư với doanh nghiệp trong chuỗi giá trị còn hạn chế. Ngoài ra, vấn đề quản lý trật tự an toàn xã hội rất phức tạp

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH, THƯƠNG MẠI TẠI NÚI SAM

Để khắc phục những hạn chế, phát huy tiềm năng về du lịch, thương mại tại Núi Sam, UBND phường Vĩnh Tế tập trung xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện những chỉ tiêu, nhiệm vụ giai đoạn 2025-2030 một cách chủ động, tăng tốc phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó tập trung các nhóm giải pháp về xây dựng quy hoạch, chiến lược phát triển du lịch; ban hành cơ chế, chính sách ưu đãi, thu hút đầu tư đối với doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, hạ tầng du lịch, thương mại dịch vụ, lao động việc làm, cải cách thủ tục hành chính.

Một là, tăng cường quảng bá và xây dựng thương hiệu sản phẩm du lịch đặc trưng của địa phương

Tiếp tục thực hiện Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam đến năm 2030”. Phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư Tỉnh, các sở, ngành liên quan tăng cường xúc tiến, quảng bá, xây dựng thương hiệu cho du lịch Núi Sam; xây dựng hình ảnh và định vị du lịch Núi Sam là điểm đến “An toàn, thân thiện, hấp dẫn”. Bên cạnh đó, Phường cũng cần triển khai giải pháp bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh trật tự tại khu, điểm du lịch.

Tăng cường hoạt động kiểm tra và quản lý nhà nước về dịch vụ du lịch. Xây dựng đường dây nóng để chủ động xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm trong mua bán, kinh doanh ăn, uống không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, không đảm bảo vệ sinh môi trường, tình trạng chèo kéo khách, ứng xử thiếu văn hóa, bán hàng gian, hàng giả, không đúng giá tại các khu, điểm du lịch.

Tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao và nghệ thuật đặc sắc của địa phương kết hợp với phát triển du lịch. Tạo nhiều sản phẩm du lịch mới, mang bản sắc riêng, thu hút khách tham quan. Xây dựng Khu du lịch Núi Sam xanh, sạch, an ninh trật tự và phát triển bền vững làm đầu tàu kết nối với các khu, điểm du lịch trên địa bàn.

Hai là, đầu tư - xây dựng đô thị

Xây dựng đô thị theo lộ trình, thực hiện kế hoạch phát triển hạ tầng đô thị và giao thông nông thôn giai đoạn 2025-2030; huy động mọi nguồn lực để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; tập trung triển khai thực hiện đầu tư các công trình trọng điểm về giao thông, đô thị, du lịch… đặc biệt là hạ tầng giao thông, giúp kết nối thuận lợi các điểm, khu du lịch trên địa bàn và các trung tâm lớn trong vùng; thực hiện tốt các chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về quản lý đầu tư công. Tiếp tục xử lý những tồn tại vướng mắc cụm, tuyến dân cư. Theo dõi tiến độ giải ngân vốn đầu tư công của các dự án trên địa bàn; triển khai và hoàn thành các hợp đồng đã ký kết.

Phối hợp với các cơ quan, ban, ngành triển khai có hiệu quả các dự án thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới trên địa bàn phường, tuyên truyền và vận động quần chúng nhân dân xây dựng nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao theo Quyết định số 1260/QĐ-UBND ngày 22/6/2022 của UBND tỉnh An Giang về ban hành Bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao tỉnh An Giang giai đoạn 2012-2025.

Phát triển hạ tầng, tạo quỹ đất thu hút đầu tư các dự án đầu tư phát triển vào các khu cụm, công nghiệp nơi có điều kiện thuận lợi, chú trọng phát triển công nghiệp phục vụ du lịch, qua đó góp phần đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn phường.

Ba là, đảm bảo trật tự an toàn và an sinh xã hội

Thực hiện các giải pháp giảm nghèo bền vững giai đoạn 2025-2030, huy động các nguồn lực xã hội, thực hiện các chính sách, dự án trợ giúp, nhân rộng các mô hình giảm nghèo có hiệu quả, hạn chế tái nghèo.

Duy trì công tác trực, sẵn sàng chiến đấu thường xuyên, các ngày lễ, tết và các sự kiện chính trị lớn, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Chủ động phát hiện và đấu tranh ngăn chặn âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch và phản động; nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống các loại tội phạm và tệ nạn xã hội, nhất là tội phạm băng nhóm, trộm cắp tài sản, tội phạm về ma túy, tệ nạn đánh bạc…

Hướng dẫn, hỗ trợ tạo điều kiện cho các cơ sở thờ tự, tín ngưỡng hoạt động đúng pháp luật, phát huy vai trò chức sắc, chức việc trong vận động tín đồ, nhân dân, “sống tốt đời, đẹp đạo”, tạo sự hiểu biết, đồng thuận và chấp hành pháp luật của đồng bào dân tộc và tín đồ tôn giáo tham gia tích cực công tác xã hội từ thiện.

Bốn là, đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh

Tích cực thực hiện nâng chỉ số cải cách hành chính, nâng chỉ số hài lòng của người dân, thực hiện kỷ luật, kỷ cương hành chính, nhất là người đứng đầu cơ quan đơn vị, nâng cao hiệu quả hoạt động bộ phận Một cửa.

Rà soát, sắp xếp đội ngũ công chức, viên chức theo vị trí việc làm, thực hiện tốt thủ tục hành chính, hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn quốc gia, thường xuyên giáo dục đạo đức công vụ, ứng xử văn hóa nơi công sở, duy trì công tác tiếp công dân theo định kỳ hoặc đột xuất khi cần thiết. thường xuyên kiểm tra thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao, và chính sách pháp luật về phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm chống lãng phí. Tạo sự hài lòng cho người dân và doanh nghiệp. Tạo cơ sở thuận lợi trong thu hút đầu tư tại phường Núi Sam.

Tóm lại, với điều kiện thuận lợi về vị trí địa lý, sự quan tâm của Đảng, Chính quyền và các tổ chức chính trị xã hội đối với việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo hướng hiện đại, việc định hình, quy hoạch phát triển du lịch, thương mại tại địa phương đảm bảo ngày càng bền vững. Mặt khác, với sự đồng thuận rất lớn của nhân dân, kinh tế đang chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, đảm bảo an sinh xã hội và phát triển địa phương, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

Tài liệu tham khảo:

1. UBNDUBND tỉnh An Giang (2018). Quyết định số 557/QĐ-UBND ngày 18/01/2018 về công nhận phường Núi Sam đạt chuẩn Văn minh Đô thị.

2. UBNDUBND tỉnh An Giang (2020). Kế hoạch số 71/KH-UBND ngày 04/11/2020 về việc thực hiện khâu đột phá tăng cường quản lý trật tự đô thị, nâng chất phường văn minh đô thị.

3. UBNDUBND tỉnh An Giang (2020). Kế hoạch số 72/KH-UBND ngày 04/11/2020 về việc thực hiện khâu đột phá tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Đề án quản lý “Văn minh thương mại - An ninh trật tự”.

4. UBND tỉnh An Giang (2020). Kế hoạch số 51/KH-UBND ngày 25/3/2020 về triển khai Kế hoạch số 433/KH-UBND ngày 12/07/2019 của UBND tỉnh An Giang về việc triển khai thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch Quốc gia Núi Sam, tỉnh An Giang đến năm 2025 tầm nhìn đến năm 2030.

5. UBND tỉnh An Giang (2021). Kế hoạch số 187/KH-UBND ngày 12/10/2021về thực hiện đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam đến năm 2030”.

6. UBND tỉnh An Giang (2021). Chương trình hành động số 300/CTr-UBND ngày 04/06/2021 về phát triển hạ tầng du lịch tỉnh An Giang giai đoạn 2021-2025.

7. UBND tỉnh An Giang (2021). Kế hoạch số 142/KH-UBND ngày 26/07/2021 về việc thực hiện Chương trình hành động về phát triển hạ tầng du lịch tỉnh An Giang giai đoạn 2021-2025.

8. UBND tỉnh An Giang (2024). Kế hoạch số 218/KH-UBND ngày 08/3/2024 về thực hiện chương trình hành động về phát triển hạ tầng du lịch tỉnh An Giang năm 2024.

9. UBND tỉnh An Giang (2024). Kế hoạch số 1375/KH-UBND ngày 12/4/2024 về “Thực hiện chương trình hành động về phát triển hạ tầng du lịch tỉnh An Giang trên địa bàn thành phố Châu Đốc năm 2024”.

10. UBND tỉnh An Giang (2024). Báo cáo số 285/BC-UBND ngày 6/12/2024 về “Kết quả thực hiện Chương trình hành động về phát triển hạ tầng du lịch trên địa bàn phường Núi Sam năm 2024”.