Phát huy tiềm năng, vai trò của du lịch trong phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng(*)

ThS. Nguyễn Thị Thanh Nhung

ThS. Nguyễn Thị Thu Hiệp

ThS. Nguyễn Thị Ngọc Thảo

Trường Cao đẳng Du lịch Đà Nẵng

Tóm tắt

Trong những năm qua, ngành Du lịch TP. Đà Nẵng không ngừng tăng trưởng, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Du lịch không chỉ mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách, mà còn tạo việc làm, nâng cao thu nhập, thúc đẩy giao lưu văn hóa và góp phần xây dựng hình ảnh “thành phố đáng sống”. Tuy nhiên, du lịch Đà Nẵng cũng đang đối diện với nhiều thách thức cần khắc phục. Bài viết tập trung phân tích tiềm năng, vai trò của du lịch trong phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng khi chưa sắp xếp, đồng thời đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy ngành Du lịch Thành phố phát triển theo hướng bền vững.

Từ khóa: Du lịch, Đà Nẵng, tiềm năng, vai trò, phát triển bền vững

Summary

In recent years, the Tourism industry of Da Nang has continuously expanded, becoming a key driver of the city’s socio-economic development. Tourism not only generates substantial revenue for the local budget but also creates employment opportunities, raises income levels, fosters cultural exchange, and contributes to building the image of a "livable city". Nevertheless, Da Nang’s tourism sector is also facing several challenges that need to be addressed. The article focuses on analyzing the potential and role of tourism in Da Nang’s socio-economic development prior to the administrative reorganization, while proposing appropriate solutions to foster the sustainable development of the city’s tourism sector.

Keywords: Tourism, Da Nang, potential, role, sustainable development

ĐẶT VẤN ĐỀ

Du lịch được coi là một trong những ngành kinh tế quan trọng, có tốc độ phát triển nhanh và đóng vai trò ngày càng lớn trong tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Ở Việt Nam, du lịch được xác định là ngành kinh tế tổng hợp quan trọng, đóng góp khoảng 10% GDP quốc gia. Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030, du lịch được xem là động lực thúc đẩy tăng trưởng, gắn với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp.

Đà Nẵng có vị trí địa lý thuận lợi, đường bờ biển dài, cảnh quan thiên nhiên đa dạng và hạ tầng hiện đại, đã trở thành “thành phố du lịch” hàng đầu miền Trung và cả nước. Những năm gần đây, du lịch không chỉ mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách, mà còn góp phần định hình thương hiệu “thành phố đáng sống”, tạo động lực lan tỏa cho nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội. Đà Nẵng đã khẳng định thương hiệu là điểm đến hấp dẫn trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Thành phố liên tục được vinh danh là “Điểm đến sự kiện lễ hội hàng đầu châu Á” (World Travel Awards, 2016-2018). Với lợi thế nổi bật về vị trí địa lý, cảnh quan thiên nhiên đa dạng, cùng hệ thống hạ tầng hiện đại, ngành Du lịch Thành phố đã trở thành một động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội, đóng góp lớn vào cơ cấu GDP, tạo việc làm và nâng cao đời sống dân cư. Tuy nhiên, sự phát triển của du lịch Thành phố vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, còn tồn tại nhiều hạn chế. Do đó, việc nghiên cứu tiềm năng và vai trò của du lịch - một động lực tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng - có ý nghĩa thiết thực trong hoạch định chính sách phát triển bền vững ngành Du lịch nói riêng và chiến lược phát triển kinh tế địa phương nói chung.

TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA TP. ĐÀ NẴNG

Nghị quyết số 43-NQ/TW ngày 14/-1/2019 của Bộ Chính trị khóa XII về xây dựng và phát triển TP. Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định mục tiêu đến năm 2045 Đà Nẵng trở thành trung tâm du lịch - dịch vụ hàng đầu châu Á. Phát triển du lịch cũng đã được xác định trong định hướng chiến lược phát triển kinh tế của Thành phố, trên cơ sở khai thác những thế mạnh của địa phương và trong bối cảnh sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, chuyển đổi số... Cụ thể:

Thứ nhất, Đà Nẵng có vị trí địa lý và lợi thế chiến lược. Thành phố nằm ở trung độ Việt Nam, trên trục giao thông Bắc - Nam, đồng thời là cửa ngõ của hành lang kinh tế Đông - Tây nối Việt Nam với Lào, Thái Lan và Myanmar. Thành phố cách Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh khoảng 1 giờ bay, thuận tiện cho cả khách du lịch nội địa và quốc tế. Địa thế này cho phép Đà Nẵng vừa là điểm đến du lịch độc lập, vừa là trung tâm trung chuyển kết nối các di sản văn hóa thế giới (Cố đô Huế, Phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn). Đây là lợi thế chiến lược để Đà Nẵng trở thành “hub” du lịch của miền Trung. Sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, Đà Nẵng sở hữu thêm các điểm đến như: Hội An, Mỹ Sơn và có thêm nhiều dư địa phát triển du lịch sinh thái, thuận lợi kết nối tour.

Thứ hai, Thành phố sở hữu nhiều nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên. Đà Nẵng vừa có biển, có đồng bằng, núi với hệ sinh thái phong phú, phù hợp phát triển du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái, thể thao biển. Đà Nẵng sở hữu nhiều bãi biển đẹp như: Mỹ Khê, Non Nước, Nam Ô, Cửa Đại. Mỹ Khê được bình chọn là một trong 6 bãi biển quyến rũ nhất hành tinh. Danh thắng thiên nhiên như bán đảo Sơn Trà với hệ sinh thái rừng tự nhiên phong phú; Ngũ Hành Sơn mang giá trị cảnh quan - tâm linh; Bà Nà, đèo Hải Vân hùng vĩ được mệnh danh là “thiên hạ đệ nhất hùng quan”... Khí hậu nhiệt đới gió mùa, ôn hòa, thuận lợi để khai thác du lịch quanh năm, mặc dù có tính mùa vụ nhất định.

Thứ ba, Đà Nẵng có nguồn tài nguyên du lịch nhân văn khá phong phú. Thành phố sở hữu và ở gần nhiều di sản văn hóa thế giới như: Huế, Hội An, Mỹ Sơn và trở thành trung tâm liên kết du lịch miền Trung, kết nối Huế - Hội An - Quảng Ngãi, mở rộng ra các tỉnh Tây Nguyên. Văn hóa ẩm thực của Đà Nẵng rất phong phú với các món ăn đặc trưng như: mì Quảng, bún chả cá, hải sản tươi sống..., đặc trưng miền Trung. Thêm vào đó, nhiều sự kiện quốc tế và lễ hội diễn ra như: lễ hội pháo hoa quốc tế Đà Nẵng (DIFF), APEC 2017, Marathon quốc tế đã trở thành thương hiệu, thu hút hàng trăm nghìn du khách mỗi năm.

Thứ tư, Đà Nẵng có hạ tầng đồng bộ: sân bay, cảng biển, đường cao tốc, cơ sở lưu trú cao cấp phát triển khá hiện đại thuận lợi cho phát triển du lịch và các ngành kinh tế khác. Thành phố có sân bay quốc tế Đà Nẵng với công suất 15 triệu khách/năm (Xuân Hoài, 2025); 35 đường bay quốc tế trực tiếp (Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Singapore, Trung Quốc…) (Cổng Thông tin điện tử TP. Đà Nẵng, 2020). Cảng Tiên Sa là điểm đến của tàu du lịch quốc tế (đón 150-200 chuyến/năm trước 2019). Thành phố có hơn 1.300 cơ sở lưu trú, với 45.000 phòng, nhiều resort 5 sao ven biển, khu vui chơi giải trí: Sun World Bà Nà Hills, Asia Park, các sân golf quốc tế (Trung tâm Thông tin du lịch, 2024). Đến hết năm 2024, Đà Nẵng có 1.290 cơ sở lưu trú du lịch với 46.527 phòng, trong đó cơ sở lưu trú du lịch 4-5 sao và tương đương là 110 cơ sở với 21.293 phòng (trong đó, số lượng đã xếp hạng công nhận hạng 4-5 sao là 70 cơ sở) (Hải Nam, 2025).

Thứ năm, tiềm năng thị trường khách du lịch của Đà Nẵng khá lớn, không chỉ hấp dẫn với khách trong nước từ các thành phố lớn như: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, mà còn hấp dẫn với thị trường quốc tế như: khách Đông Bắc Á (Hàn Quốc, Trung Quốc), Nhật Bản, cùng các nước châu Âu, châu Mỹ. Xu hướng du lịch kết hợp hội nghị, hội thảo (MICE), du lịch nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch gia đình và du lịch thể thao ngày càng phát triển.

VAI TRÒ DU LỊCH TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI ĐÀ NẴNG

Trong giai đoạn 2015-2019, khách du lịch đến Đà Nẵng tăng bình quân 15%/năm, đạt hơn 8,7 triệu lượt năm 2019, trong đó khách quốc tế chiếm 36%. Đại dịch COVID-19 trong 2 năm 2020-2021 khiến ngành Du lịch gần như “đóng băng”, nhưng từ năm 2022, Đà Nẵng phục hồi nhanh, đón gần 6,2 triệu lượt khách và đến năm 2024, đạt 11,287 triệu lượt, vượt qua mức trước dịch (Bảng 1). Khách quốc tế chủ yếu đến từ Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, châu Âu; khách nội địa đến từ Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh. Xu hướng du lịch MICE và sự kiện tăng mạnh.

Bảng 1: Số lượt khách du lịch tại Đà Nẵng

Nguồn: Cục Thống kê Đà Nẵng

Ngành du lịch thể hiện vai trò quan trọng của mình trong các đóng góp về kinh tế, xã hội và môi trường, cụ thể:

Đóng góp kinh tế

Du lịch đóng góp vào GDP và ngân sách. Ngành du lịch trực tiếp đóng góp ngày càng tăng vào GDP Thành phố, là ngành chủ lực của cơ cấu dịch vụ. Thuế, phí từ du lịch và dịch vụ liên quan chiếm tỷ trọng lớn trong thu ngân sách.

Bảng 2: Doanh thu từ du lịch Đà Nẵng (2021-2024)

Nguồn: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP. Đà Nẵng

Đóng góp về mặt xã hội

Ngành du lịch Đà Nẵng có đóng góp quan trọng trong tạo việc làm và nâng cao thu nhập. Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tính đến hết 9 tháng năm 2024, Đà Nẵng có 56.135 lao động đang làm việc trong lĩnh vực du lịch, tăng 10,7% (tương ứng tăng 5.435 người) so với cùng kỳ năm 2023 và tăng 28,7% so với cùng kỳ 2019, tương ứng tăng 12.521 người. Thu nhập của lao động trong ngành Du lịch cao hơn mức bình quân chung trên địa bàn. Cụ thể, theo quan sát thực tế của nhóm nghiên cứu, thu nhập nhân sự du lịch tại Đà Nẵng dao động tùy vị trí và kinh nghiệm, với mức lương trung bình khoảng 6,27 triệu đồng/tháng, nhưng có thể lên đến 10-45 triệu đồng/tháng hoặc hơn cho các vị trí cấp cao.

Bên cạnh đó, ngành Du lịch thúc đẩy phát triển hạ tầng đô thị, cải thiện môi trường, quy hoạch ven biển. Đầu tư hạ tầng du lịch kéo theo cải thiện đô thị: đường ven biển, công viên, cầu vượt, sân bay, cảng biển. Các dự án lớn như: Sun World Bà Nà Hills, Cocobay, InterContinental giúp thay đổi diện mạo Thành phố.

Ngoài ra, du lịch còn giúp Đà Nẵng nâng cao vị thế và hội nhập quốc tế. Đà Nẵng trở thành “thành phố sự kiện”, đăng cai nhiều sự kiện quốc tế. Du lịch là kênh quảng bá hình ảnh, nâng cao thương hiệu “thành phố đáng sống”, thúc đẩy giao lưu văn hóa và hội nhập.

Đóng góp về môi trường

Sự phát triển của ngành du lịch thúc đẩy sự quan tâm tới môi trường sinh thái, bảo vệ và phục hồi văn hóa truyền thống địa phương.

Mặc dù sự phát triển du lịch Đà Nẵng đã mang lại nhiều giá trị về kinh tế, xã hội và môi trường, tạo dựng được thương hiệu du lịch xanh cho Thành phố, nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và còn bộc lộ một số hạn chế như: Tính mùa vụ du lịch rõ rệt, khách du lịch thường tập trung vào mùa Hè và thấp điểm vào mùa mưa; Sản phẩm du lịch còn trùng lặp, thiếu đa dạng, thiếu tính đặc thù văn hóa, ít khác biệt với các địa phương lân cận; Trình độ nhân lực du lịch, đặc biệt là về ngoại ngữ và kỹ năng chuyên môn, kỹ năng mềm còn hạn chế; Quản lý đô thị du lịch còn bất cập (tình trạng kẹt xe, rác thải bãi biển)...

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DU LỊCH ĐÀ NẴNG

Để đảm bảo phát triển bền vững, trên cơ sở phân tích tiềm năng và vai trò của du lịch trong phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng, nhóm tác giả đề xuất một số giải pháp sau:

Một là, đa dạng hóa sản phẩm du lịch, phát triển du lịch văn hóa, lịch sử, tâm linh, du lịch cộng đồng (Hòa Bắc, Nam Ô); Khai thác du lịch sinh thái, làng nghề, ẩm thực; mở rộng du lịch ban đêm, du lịch ẩm thực, du lịch thể thao, giải trí cao cấp, khai thác du lịch đường thủy, du lịch sinh thái rừng Sơn Trà, du lịch trải nghiệm trên các vùng khác trên địa bàn Đà Nẵng, du lịch MICE... Việc đa dạng hóa sản phẩm du lịch sẽ giúp giảm tính mùa vụ, phát triển du lịch cộng đồng.

Hai là, chú trọng phát triển nguồn nhân lực. Trong đó, tăng cường đào tạo ngoại ngữ (Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản); liên kết đào tạo nghiệp vụ du lịch quốc tế giữa trường và doanh nghiệp. Xây dựng đội ngũ hướng dẫn viên chuyên nghiệp. Hỗ trợ học bổng cho lao động du lịch học tập ở nước ngoài.

Ba là, ứng dụng công nghệ. Phát triển bản đồ du lịch số, hệ thống đặt dịch vụ trực tuyến, hệ sinh thái du lịch thông minh. Tăng cường marketing số trên nền tảng quốc tế. Áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI), Big Data trong dự báo nhu cầu và quản lý điểm đến.

Bốn là, phát triển hạ tầng. Mở rộng sân bay, nâng cấp cảng biển, phát triển đường thủy nội địa, đầu tư giao thông công cộng phục vụ du lịch. Quản lý rác thải, bảo vệ bờ biển, phát triển du lịch xanh.

Năm là, chú trọng bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững, đặc biệt cần chú trọng bảo vệ môi trường biển, rừng Sơn Trà; giảm thiểu rác thải nhựa; xây dựng thương hiệu “Du lịch xanh Đà Nẵng”. Theo đó, cần nâng cao nhận thức và đào tạo về du lịch xanh, trước hết là đối với các nhà quản lý các cấp từ quản lý nhà nước, quản trị doanh nghiệp của ngành Du lịch và các ngành có liên quan đến du lịch về nội dung, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc phát triển du lịch xanh.

Sáu là, tăng cường liên kết và hợp tác. Tăng cường hợp tác với các địa phương lân cận, mở rộng đường bay quốc tế, tham gia mạng lưới du lịch thông minh ASEAN.

(*) Nghiên cứu được thực hiện trước thời điểm sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Nghị quyết số 202/2025/QH15.

Tài liệu tham khảo:

1. Chi cục Thống kê TP. Đà Nẵng (2022-2025). Niên giám Thống kê Đà Nẵng các năm, từ năm 2021 đến 2024, Nxb Thống kê.

2. Cổng Thông tin điện tử TP. Đà Nẵng (2020). Hệ thống đường hàng không TP. Đà Nẵng, https://danang.gov.vn/vi/w/he-thong-duong-hang-khong-thanh-pho-da-nang-i .

3. Hải Nam (2025). Đà Nẵng - điểm sáng về phục hồi của du lịch Việt Nam, https://vov.vn/du-lich/da-nang-diem-sang-ve-phuc-hoi-cua-du-lich-viet-nam-post1146685.vov.

4. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP. Đà Nẵng (2021-2024). Báo cáo thường niên Du lịch Đà Nẵng các năm, từ năm 2021 đến 2024.

5. Trung tâm Thông tin du lịch (2024). Đà Nẵng tăng sức cạnh tranh cho ngành khách sạn, https://vietnamtourism.gov.vn/post/60112.

6. Xuân Hoài (2025). Du lịch bùng nổ, bất động sản Đà Nẵng “chớp thời cơ” với đường bay mới, https://tapchicongthuong.vn/du-lich-bung-no--bat-dong-san-da-nang--chop-thoi-co--voi-duong-bay-moi-138149.htm.