Căn cứ không quân chiến lược của Nga trước và sau vụ tấn công của Ukraine (Ảnh: Reuters)
Cuộc tập kích bất ngờ hôm 1/6 nhằm vào lực lượng máy bay chiến lược của Nga do Ukraine có thể sẽ được ghi nhận là một trong những chiến dịch có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử tác chiến hiện đại và có thể có ảnh hưởng tới quy mô toàn cầu.
Tác động trực tiếp nhất là phía Nga khi lực lượng hàng không tầm xa của họ đã bị trực tiếp ảnh hưởng. Giới chức Ukraine ước tính họ đã phá hủy hoặc làm hỏng 1/3 số tài sản hàng không giá trị nhất của Nga.
Chiến dịch mang mật danh “Mạng nhện” của Ukraine tạo ra hai hệ quả chủ chốt: tâm lý và chiến lược.
Đáng chú ý nhất, đòn tập kích sẽ khiến chiến lược không kích Ukraine của Moscow trở nên phức tạp hơn. Nga lâu nay phụ thuộc vào các máy bay ném bom chiến lược Tupolev, có thể bay hàng nghìn km mang theo vũ khí, để thực hiện các đợt tập kích bằng tên lửa hành trình quy mô lớn.
Nếu mất đi một phần đáng kể đội bay này, năng lực tiến hành các đòn tấn công dồn dập của Nga sẽ bị ảnh hưởng, theo nhận định của chuyên gia công nghệ tên lửa Fabian Hoffman, thuộc Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu (CEPA) có trụ sở tại Washington, Mỹ.
“Để tạo ra sức mạnh hỏa lực như vậy, Nga cần các máy bay chiến lược hạng nặng có khả năng mang nhiều tên lửa hành trình cùng lúc. Nếu các máy bay này bị hỏng, khả năng tung đòn tấn công quy mô lớn của Nga sẽ bị hạn chế nghiêm trọng”, ông nói.
Trong những đợt xuất kích lớn nhất, nhiều máy bay ném bom sẽ đồng loạt cất cánh từ nhiều hướng, khai hỏa hàng chục tên lửa hành trình nhằm gây quá tải cho hệ thống phòng không Ukraine.
Để duy trì tần suất này, Nga phải vận hành một cơ chế luân phiên nghiêm ngặt: Một chiếc đang hoạt động, một chiếc sửa chữa ngắn hạn và một chiếc trong giai đoạn bảo dưỡng dài hạn. Cơ chế này giúp Nga đảm bảo có đủ máy bay một cách liên tục để sử dụng.
Theo các nhà phân tích, Nga hiện không có nhiều máy bay ném bom chiến lược, phần lớn các nguồn độc lập ước tính con số không vượt quá 90 chiếc.
Quan chức Ukraine hôm 2/6 tuyên bố các UAV của họ đã phá hủy 13 máy bay Nga, trong đó có 12 máy bay ném bom chiến lược. Các blogger quân sự Nga cũng xác nhận con số này. Ước tính còn những chiếc khác bị hư hại, tuy mức độ vẫn chưa rõ ràng.
Dù Nga vẫn có thể tiếp tục các đòn tập kích bằng tên lửa hành trình, tần suất và quy mô nhiều khả năng sẽ giảm sút. Thêm vào đó, Moscow sẽ buộc phải điều thêm lực lượng để bảo vệ các căn cứ ở hậu phương xa, làm tăng gánh nặng lên cuộc chiến kéo dài 4 năm qua.
Về tâm lý, tác động của chiến dịch cũng sâu sắc không kém. Suốt hơn một tuần trước đó, Ukraine đối mặt với một trong những đợt không kích dữ dội nhất kể từ đầu cuộc chiến. Trên chiến trường, Nga vẫn đạt ưu thế khi kiểm soát 20% lãnh thổ đối phương.
Sự táo bạo trong chiến dịch “Mạng nhện” đã nâng cao tinh thần của Ukraine và được dư luận nước này so sánh với vụ soái hạm Moskva của Hạm đội Biển Đen chìm vào năm 2022, hay các đòn tấn công bằng xuồng tự sát vào Crimea.
Nhưng chiến dịch mới nhất, nơi các máy bay ném bom của Nga bị tấn công ở cách biên giới Ukraine hơn 4.000km, dự kiến còn tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ hơn. Nga sẽ gặp khó nếu muốn thay thế nhanh chóng những tổn thất này.
Phần lớn máy bay bị phá hủy thuộc dòng Tu-95 và Tu-22, hai mẫu đã ngừng sản xuất. Loại máy bay ném bom khổng lồ Tu-160 vẫn còn được chế tạo, nhưng tốc độ tương đối chậm, mỗi năm chỉ có thể bàn giao một hoặc hai chiếc.
Mặt khác, tác động của chiến dịch "Mạng nhện" không chỉ dừng lại ở Nga mà còn với các nước trên thế giới. Giới hoạch định quân sự toàn cầu giờ đây buộc phải nghiêm túc xem xét lại việc bảo vệ các căn cứ không quân của chính mình.
Nhiều quốc gia, trong đó có các nước NATO, đã tập trung không quân tại một vài căn cứ lớn để tiết kiệm ngân sách, với các máy bay thường đỗ trên bãi trống không có mái che.
Giờ đây, họ sẽ phải chi tiền đầu tư vào nhà chứa máy bay kiên cố và hệ thống chống UAV, những khoản chi tốn kém và mất thời gian. Cho đến khi hoàn tất, các tài sản chiến lược quý giá của của các nước vẫn sẽ nằm trong tầm ngắm của những lực lượng có trong tay vài chiếc UAV cảm tử giá rẻ.
