Ảnh vệ tinh ngày 24/1 của Maxar Technologies cho thấy cơ sở hạt nhân Fordow của Iran (Ảnh: Maxar Technologies).
Cơ sở hạt nhân trong lòng núi
Cơ sở hạt nhân kiên cố nhất của Iran, Fordo, được xây dựng sâu trong lòng một ngọn núi để bảo vệ căn cứ này trước các cuộc tấn công.
Tấn công cơ sở Fordo là trọng tâm của mọi nỗ lực nhằm phá hủy khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân của Iran. Vào tháng 3/2023, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế cho biết họ đã phát hiện uranium được làm giàu đến độ tinh khiết 83,7% tại Fordo, tức là gần mức làm giàu 90% cần thiết để sản xuất vũ khí hạt nhân.
Iran, quốc gia ký kết Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân, vẫn khẳng định chương trình hạt nhân của họ là vì mục đích hòa bình.
Iran đã xây dựng cơ sở máy ly tâm tại Fordo với tính toán rằng họ cần phải đặt căn cứ sâu dưới lòng đất để tránh bị tấn công.
Vào năm 1981, Israel đã sử dụng máy bay chiến đấu F-15 và F-16 ném bom một cơ sở hạt nhân gần Baghdad, ngăn chặn Iraq chế tạo vũ khí hạt nhân. Cơ sở này của Iraq nằm trên mặt đất.
“Iran hoàn toàn hiểu rằng Israel sẽ cố gắng xâm nhập vào các chương trình hạt nhân của họ. Vì vậy, họ đã xây dựng Fordo bên trong một ngọn núi từ lâu để giải quyết vấn đề hậu Iraq do cuộc tấn công năm 1981 gây ra”, Vali Nasr, một chuyên gia về Iran, giáo sư tại Đại học Johns Hopkins, cho biết.
Siêu bom của Mỹ
Hiện chỉ có quân đội Mỹ sở hữu loại bom nặng gần 14 tấn và dài hơn 6m có khả năng phá hủy cơ sở Fordo, nơi được coi là "trái tim hạt nhân" của Iran.
Quả bom này thường được gọi là "bom phá boongke" vì được thiết kế để phá hủy các boongke nằm sâu dưới lòng đất hoặc vũ khí được chôn sâu trong các cơ sở được bảo vệ nghiêm ngặt.
Loại bom của Mỹ được cho là vũ khí duy nhất chở bằng máy bay và có khả năng phá hủy cơ sở hạt nhân kiên cố của Iran.
Quả bom có vỏ thép dày hơn nhiều và chứa lượng thuốc nổ ít hơn so với các quả bom thông thường có kích thước tương tự. Vỏ bom dày cho phép đầu đạn vẫn nguyên vẹn khi xuyên qua đất, đá hoặc bê tông trước khi phát nổ.
Chỉ máy bay ném bom tàng hình B-2 của Mỹ mới đủ khả năng mang loại bom trên.
Máy bay B-2 của Mỹ có khả năng mang bom phá boongke (Ảnh: Reuters).
Các phương án của Israel
Israel khó có khả năng tự mình phá hủy cơ sở hạt nhân Fordo của Iran. Mỹ được cho là đã ngăn Israel sở hữu bom phá boongke. Mặc dù Israel có máy bay chiến đấu, nhưng họ vẫn chưa phát triển được máy bay ném bom hạng nặng có khả năng mang vũ khí này.
Tuy nhiên các quan chức quân sự cho biết Israel có thể tiến gần hơn tới mục tiêu bằng cách tấn công các nhà máy phát điện và truyền tải điện, những cơ sở dễ tiếp cận hơn, giúp vận hành cơ sở hạt nhân, và cũng là nơi đặt các máy ly tâm tiên tiến nhất của Iran.
Cùng với cuộc không kích của Israel vào Iran, việc tấn công các nhà máy gần cơ sở Fordo có thể làm chậm đáng kể khả năng tiếp tục làm giàu uranium tại cơ sở hạt nhân được bảo vệ chặt chẽ nhất của Iran.
Lực lượng Phòng vệ Israel và các đặc vụ bí mật cũng có thể tìm cách khác để vô hiệu hóa cơ sở này, bao gồm cả việc phá hủy lối vào cơ sở.
Trong nhiều năm, Israel đã thiết lập nhiều kế hoạch khác nhau để tấn công Fordo mà không cần bom phá boongke của Mỹ. Các cựu quan chức Mỹ tiết lộ, một trong những kế hoạch của Israel là trực thăng nước này sẽ chở lính biệt đến cơ sở hạt nhân của Iran. Sau đó, lính biệt kích sẽ chiến đấu để vào bên trong cơ sở, cài đặt thuốc nổ và cho nổ tung.
Israel từng tiến hành thành công một chiến dịch tương tự ở Syria vào năm ngoái khi phá hủy một cơ sở sản xuất tên lửa của lực lượng Hezbollah. Nhưng các quan chức quân sự cho biết việc tấn công cơ sở hạt nhân Fordo sẽ là nỗ lực nguy hiểm hơn nhiều.
Các quan chức Mỹ cho biết hiện tại Israel đã giành được quyền kiểm soát trên không đối với nhiều khu vực ở Iran. Do đó, các máy bay tấn công của Israel có thể bay vòng quanh Fordo và khiến cơ sở không thể hoạt động, ít nhất là tạm thời, nhưng không thể phá hủy.
“Israel đã thực hiện rất nhiều hoạt động bí mật gần đây, nhưng bản chất của vấn đề vẫn như vậy. Cơ sở này vẫn là một mục tiêu rất khó khăn", tướng Kenneth F. McKenzie Jr., người phụ trách các kế hoạch tác chiến liên quan đến Iran khi ông điều hành Bộ Chỉ huy Trung tâm của Lầu Năm Góc, cho biết.
David A. Deptula, tướng Không quân 3 sao đã nghỉ hưu, người đã lên kế hoạch cho các chiến dịch không quân của Mỹ ở Afghanistan năm 2001 và trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, đồng ý rằng Israel có các lựa chọn tấn công cơ sở hạt nhân Iran mà không cần sự giúp đỡ của Mỹ.
Ví dụ, lực lượng đặc nhiệm của Israel "có thể áp dụng hoặc sử dụng nhiều phương tiện khác nhau để vô hiệu hóa cơ sở này", ông Deptula nói.
Đại sứ Israel tại Mỹ Yechiel Leiter ngụ ý rằng Israel có các phương án để tấn công cơ sở hạt nhân Iran.
"Chúng tôi có một số phương án dự phòng, cho phép chúng tôi đối phó với Fordo. Không phải phương án nào cũng là đưa máy bay lên trời và ném bom từ xa", ông Leiter nhấn mạnh.
Tướng Votel cho biết quyết định sử dụng bom phá boongke của Mỹ cũng sẽ gây ra hậu quả lớn. Đầu tiên, ô nhiễm hạt nhân từ một cuộc ném bom như vậy có thể gây nguy hiểm cho dân thường.
"Tôi nghĩ chắc chắn cũng sẽ có hậu quả trên phạm vi quốc tế nếu Mỹ tham gia cùng Israel trong một cuộc tấn công bất hợp pháp vào chủ quyền của Iran", tướng Votel cảnh báo.
Iran có thể mở rộng hành động trả đũa đối với quân đội Mỹ và các mục tiêu khác của Washington trong khu vực và xa hơn nữa. Điều này sẽ đưa Mỹ quay trở lại thế trận chiến tranh trong khu vực.
