Tổng thống Donald Trump (Ảnh: Reuters).
Mỹ dường như đang tiến gần hơn đến việc can dự vào cuộc xung đột Israel - Iran bằng một cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân quan trọng của nước này, bao gồm nhà máy làm giàu nhiên liệu Fordow, nằm sâu bên trong một ngọn núi.
Nhiều ngày sau các cuộc tấn công của Israel vào Iran và chương trình hạt nhân của Tehran, các nhà lãnh đạo Israel đang chờ đợi xem liệu Tổng thống Mỹ Donald Trump có sát cánh cùng họ trong cuộc chiến chống lại Iran hay không.
Theo một số quan chức Mỹ, Tổng thống Trump ngày càng ủng hộ việc sử dụng các nguồn lực quân sự của Mỹ để tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran và không hài lòng với ý tưởng về một giải pháp ngoại giao để tháo ngòi khủng hoảng.
"Tôi có thể làm điều đó, tôi có thể không làm điều đó. Không ai biết tôi sẽ làm gì. Tôi có thể nói rằng Iran đang gặp rất nhiều rắc rối và họ muốn đàm phán. Và tôi đã nói, tại sao các bạn không đàm phán với tôi trước khi tất cả sự chết chóc và tàn phá này xảy ra", ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng hôm 18/6.
Các chuyên gia về Iran cảnh báo một cuộc tấn công của Mỹ vào Iran có thể kéo Washington vào một “vũng lầy” thậm chí còn nguy hiểm hơn các cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan - một cuộc đối đầu có thể kéo dài trong suốt nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump và gây ra tổn thất nặng nề về sinh mạng và tài nguyên của Mỹ.
"Bất kỳ cuộc tấn công nào của Mỹ cũng sẽ dẫn đến một cuộc tấn công toàn diện của Iran vào các căn cứ của Mỹ trong khu vực cũng như một cuộc chiến toàn diện giữa Mỹ và Iran", ông Trita Parsi, phó chủ tịch điều hành của Viện Quincy tại Washington, nhận định.
Ông Parsi cho rằng Tehran có thể không thể duy trì một cuộc chiến lâu dài với Mỹ, nhưng đó cũng sẽ không phải là một cuộc chiến dễ dàng đối với Washington.
"Iran là một quốc gia rất lớn, điều đó có nghĩa là sẽ có rất nhiều mục tiêu mà Mỹ phải tấn công để vô hiệu hóa khả năng phản công của Iran", chuyên gia Parsi nói, lưu ý rằng điều này sẽ xảy ra khi không có sự ủng hộ rộng rãi cho một cuộc chiến với Iran trong chính đội ngũ của Tổng thống Trump.
Ellie Geranmayeh, một thành viên chính sách cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, nhận định một cuộc tấn công của Mỹ vào Iran sẽ mở ra "chiếc hộp Pandora" và "nhiều khả năng sẽ chiếm trọn phần còn lại trong nhiệm kỳ tổng thống của Tổng thống Trump".
"Một khi bạn mở chiếc hộp Pandora này ra, chúng ta không biết mọi thứ sẽ đi về đâu. Trước đây, ông Trump đã từng lùi bước khỏi bờ vực chiến tranh với Iran, ông ấy có khả năng làm như vậy một lần nữa", chuyên gia Geranmayeh nói, ngụ ý việc một khi mở hộp thì sẽ không biết chuyện gì sẽ xảy ra trong tương lai.
Nhà báo nổi tiếng của Mỹ, ông Tucker Carlson, cảnh báo nếu Washington can dự vào cuộc xung đột Israel - Iran, điều này có khả năng dẫn đến sự sụp đổ của đế chế Mỹ và đánh dấu sự kết thúc của nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump.
Ngoài ra, ông Carlson cho rằng Mỹ "hoàn toàn không chuẩn bị" cho một cuộc "chiến tranh thực sự" với Iran.
Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei tuyên bố không đầu hàng (Ảnh: Reuters).
Iran không đầu hàng
Iran đã coi Mỹ là nước đồng minh trong các cuộc tấn công của Israel vào Iran, cáo buộc Israel đang tấn công Iran bằng vũ khí của Mỹ. Một số quan chức Iran nói rằng Tehran đã chuẩn bị sẵn sàng cho một “cuộc chiến tranh toàn diện, kéo dài”.
Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei ngày 18/6 tuyên bố Iran sẽ không lùi bước, một ngày sau khi Tổng thống Trump kêu gọi Iran “đầu hàng vô điều kiện”.
“Hãy cho Mỹ biết rằng Iran không phải là quốc gia dễ đầu hàng, và bất kỳ sự can thiệp quân sự nào từ phía họ chắc chắn sẽ dẫn đến thiệt hại không thể khắc phục được”, ông Khamenei nói trong một bài phát biểu toàn quốc.
Theo các chuyên gia, Iran biết rằng họ không thể giành chiến thắng hoàn toàn trong cuộc xung đột với Israel và Mỹ. Do vậy, Tehran có thể tìm cách tiến hành một cuộc chiến tiêu hao, trong đó họ cố gắng làm suy kiệt ý chí hoặc khả năng chiến đấu của đối thủ trong một cuộc xung đột kéo dài và gây tổn thất lớn.
"Chiến lược của Iran có thể chỉ là cố gắng duy trì sức mạnh của chính họ, phản công nhiều nhất có thể và hy vọng rằng ông Trump cuối cùng sẽ cố gắng rút ngắn cuộc chiến, như ông đã làm ở Yemen", chuyên gia Parsi nói.
Sau nhiều tháng tấn công lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen, Mỹ đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn với nhóm này vào tháng 5. Động thái này khiến Israel thất vọng.
"Đây là cách Tehran nhìn thấy cơ hội giành chiến thắng trong một cuộc chiến tiêu hao như vậy. Họ sẽ có lợi thết về lâu dài từ khả năng tấn công và làm kiệt quệ lực lượng phòng thủ kết hợp của Mỹ - Israel", Abdolrasool Divsallar, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Giải trừ Quân bị của Liên hợp quốc, nhận định.
"Việc Mỹ tham gia vào cuộc chiến này là một quyết định tồi tệ và tốn kém cho tất cả mọi người", chuyên gia cảnh báo.
Khói bốc lên ở Iran sau trận tập kích (Ảnh: Reuters).
Hồi kết của chương trình hạt nhân Iran?
Trong một bài đăng trên mạng xã hội, cựu nhà đàm phán hạt nhân Iran Hossein Mousavian, người đang sống tại New Jersey, đã kêu gọi Tổng thống Trump trở thành một "tổng thống của hòa bình".
Ông cảnh báo rằng một cuộc tấn công vào cơ sở hạt nhân Fordow, nơi được coi là “trái tim hạt nhân” của Iran sẽ vô ích - vì Iran có thể đã di chuyển một số máy ly tâm tiên tiến đến các địa điểm khác - và có khả năng thúc đẩy Tehran phát triển bom hạt nhân.
“Với một quyết định sai lầm, Mỹ không chỉ phải chịu trách nhiệm cho quyết định chế tạo bom hạt nhân của Iran, mà còn có thể dẫn Mỹ vào một cuộc chiến tranh mà hậu quả đối với người dân Mỹ sẽ còn thảm khốc hơn nhiều so với các cuộc tấn công của Mỹ vào Afghanistan và Iraq”, chuyên gia Mousavian viết.
Chuyên gia Parsi dự đoán nếu chương trình hạt nhân của Iran bị phá hủy, việc chế tạo bom chỉ là vấn đề thời gian nếu chính phủ Tehran quyết định làm như vậy.
Fordow được coi là mục tiêu khó khăn và được săn đón nhất đối với Israel với tham vọng phá hủy cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran. Nhưng chuyên gia Parsi cho biết hiện vẫn chưa rõ bên trong cơ sở bí mật này của Iran có gì.
“Hoạt động làm giàu uranium chính diễn ra ở cơ sở hạt nhân Natanz. Fordow đang thực hiện những việc khác, nghiên cứu nhiều hơn”, ông nói thêm rằng vẫn chưa rõ Iran cất giữ kho dự trữ uranium đã làm giàu của nước này ở đâu.
Liệu một cuộc không kích của Mỹ có thể phá hủy thành công khu phức hợp ẩn sâu trong một ngọn núi gần thành phố linh thiêng Qom hay không vẫn còn chưa rõ ràng.
Các sảnh chính của Fordow ước tính nằm sâu từ 80 đến 90m dưới lòng đất, nên cơ sở này vẫn an toàn trước mọi quả bom mà Israel sở hữu.
Yechiel Leiter, đại sứ Israel tại Mỹ, tuyên bố chỉ có Không quân Mỹ mới có vũ khí có thể phá hủy địa điểm này. Nhưng các nhà phân tích cảnh báo không có gì đảm bảo rằng ngay cả siêu bom "phá boongke" của Mỹ - GBU-57/B - cũng có thể làm được điều đó.
Nguy cơ phóng xạ
Việc Israel liên tục ném bom Iran và các cơ sở hạt nhân của nước này đã làm dấy lên mối lo ngại trong khu vực về nguy cơ phóng xạ tiềm tàng, có thể lan rộng ra xa biên giới Iran nếu một nhà máy hạt nhân bị tấn công.
Iran chỉ có một nhà máy điện hạt nhân, nằm ở thành phố Bushehr phía đông nam và Israel không nhắm mục tiêu vào nhà máy này.
Behnam Ben Taleblu, giám đốc cấp cao của chương trình Iran tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ (FDD), một nhóm nghiên cứu ủng hộ Israel có trụ sở tại Washington, mô tả thiệt hại tiềm tàng do vấn đề hóa học - một loại bụi phóng xạ khác với việc ném bom lò phản ứng hạt nhân.
