Chiến thuật “tấn công đa tầng” của Iran làm tê liệt lưới phòng không Israel

Ngày 14/6, bầu trời Tel Aviv và Haifa rung chuyển bởi những tiếng nổ đinh tai. Iran, trong chiến dịch “Lời hứa chân thật III”, đã phóng hơn 150 tên lửa đạn đạo và 100 máy bay không người lái (UAV) nhắm vào các mục tiêu quân sự và dân sự của Israel.

Điều đáng chú ý là một số tên lửa siêu thanh Fattah-2 và Kheibar Shekan đã xuyên thủng hệ thống phòng không đa tầng trứ danh của Israel, bao gồm Iron Dome, David’s Sling và Arrow, gây thiệt hại đáng kể cho cơ sở hạ tầng và làm dấy lên câu hỏi về tính bất khả chiến bại của lá chắn phòng thủ Israel.

Chiến thuật tấn công đa tầng

Iran đã đầu tư mạnh mẽ vào kho tên lửa đạn đạo trong thập niên qua, với Fattah-2 và Kheibar Shekan trở thành mũi nhọn trong chiến dịch “Lời hứa chân thật III”. Tên lửa siêu thanh Fattah-2, với tốc độ Mach 5-20 và khả năng cơ động trong giai đoạn cuối, được thiết kế để vượt qua các hệ thống phòng thủ tiên tiến như Vòm Sắt (Iron Dome) và Mũi tên (Arrow).

Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), Iran sở hữu hơn 100 bệ phóng tên lửa đạn đạo tầm trung, với tầm bắn vượt 1.000 km, đủ để tấn công các mục tiêu tại Israel từ lãnh thổ Iran.

Trong các đợt tấn công từ ngày 13-15/6, Iran phóng khoảng 280 tên lửa đạn đạo, trong đó 15-20% vượt qua được hệ thống phòng không Israel, theo báo cáo của Quân đội Israel (IDF) ngày 15/6. Những tên lửa này nhắm vào các mục tiêu chiến lược như căn cứ không quân Nevatim, cảng Haifa và các khu dân cư ở Tel Aviv, gây thiệt hại cho ít nhất 12 tòa nhà và làm 14 người thiệt mạng, hàng trăm người bị thương.

Chuyên gia quân sự Trita Parsi từ Viện Quincy nhận định: “Những gì chúng ta đang thấy là tên lửa Iran đã xuyên thủng mọi lớp phòng không của Israel, chứng minh rằng Tehran đã đạt được bước tiến công nghệ đáng kể”.

Bên cạnh tên lửa, Iran triển khai UAV cảm tử Shahed-136, Shahed-149, nổi bật với khả năng bay thấp để tránh radar, mang đầu đạn nổ mạnh. Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), các UAV này được sử dụng trong chiến thuật “tấn công bầy đàn”, phóng đồng loạt để làm quá tải hệ thống radar và tên lửa đánh chặn của Israel. Trong đợt tấn công ngày 13/6, hơn 100 UAV đã được phóng, với một số chiếc mang thiết bị gây nhiễu điện tử, làm gián đoạn hoạt động của Iron Dome.

Chuyên gia Burcu Ozcelik từ Viện An ninh và Quốc phòng Hoàng gia Anh (RUSI) nhận xét: “Chiến thuật tấn công bầy đàn của Iran không chỉ nhằm gây thiệt hại vật chất mà còn tạo áp lực tâm lý, buộc Israel phải phân bổ nguồn lực phòng thủ một cách không hiệu quả”. Các UAV này, với chi phí sản xuất thấp, trở thành vũ khí kinh tế nhưng hiệu quả, làm suy yếu khả năng đánh chặn của Israel, vốn phụ thuộc vào các tên lửa đánh chặn đắt đỏ.

Một yếu tố then chốt trong chiến thuật đa tầng của Iran là chiến tranh mạng. Năm 2024, Iran tăng cường các cuộc tấn công mạng nhắm vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số của Israel. Trong chiến dịch “Lời hứa chân thật III”, các nhóm tin tặc liên kết với Iran, như “OpIsrael”, đã thực hiện các cuộc tấn công DDoS và phát tán thông tin sai lệch, gây gián đoạn hệ thống viễn thông và lưới điện của Israel. Một chiến thuật mới được Iran tuyên bố là sử dụng phần mềm độc hại để khiến các hệ thống phòng không Israel “tự động nhắm lẫn nhau”, làm giảm hiệu quả đánh chặn.

Chuyên gia Yoel Guzansky, cựu quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia Israel, nhận định: “Chiến tranh mạng của Iran, dù không thể thay đổi cán cân chiến lược, đã tạo ra sự hỗn loạn đủ để hỗ trợ các cuộc tấn công tên lửa và UAV, làm tê liệt khả năng phản ứng tức thời của Israel”.

Tác động đến lưới phòng không Israel

Hệ thống Iron Dome, từng được ca ngợi là “lá chắn bất khả chiến bại”, đã bộc lộ điểm yếu trước chiến thuật tấn công đa tầng của Iran. Với tỷ lệ đánh chặn chỉ 80-85% trong các đợt tấn công từ 13-15/6, Iron Dome không thể xử lý đồng thời số lượng lớn tên lửa và UAV. Theo IDF, một số tên lửa đã rơi trúng các khu dân cư ở Tel Aviv, Ramat Gan và Haifa, gây thiệt hại đáng kể so với các cuộc tấn công tháng 4, 10/2024.

Ali Vaez, Giám đốc Iran tại Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, nhận xét: “Hệ thống phòng thủ đa tầng của Israel làm giảm đáng kể mối đe dọa từ tên lửa Iran, nhưng nó không thể ngăn chặn 100% các cuộc tấn công. Sự quá tải này là minh chứng cho chiến thuật thông minh của Iran”.

Hệ thống David’s Sling và Arrow, được thiết kế để đánh chặn tên lửa tầm trung và tầm xa, cũng gặp khó trước các tên lửa siêu thanh và chiến thuật gây nhiễu của Iran. Theo CSIS, Arrow 3 có khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo từ không gian, nhưng tốc độ, quỹ đạo phức tạp của Fattah-2 khiến nó trở thành thách thức lớn. Một quan chức quân sự Israel thừa nhận với Times of Israel, “hệ thống phòng thủ vẫn đủ sức đánh chặn nhưng thiệt hại là điều không tránh khỏi trước số lượng lớn tên lửa”.

Theo Reuters, các cuộc tấn công của Iran đã gây ra thiệt hại chưa từng có tại Israel. Các vụ nổ tại thủ đô Tel Aviv và Haifa đã làm tê liệt các nhà máy điện, khiến nhiều khu vực mất điện và gây ra sự hoảng loạn trong dân chúng. Giá dầu thô toàn cầu tăng 10%, đạt 73 USD/thùng vào ngày 14/6, do lo ngại về sự gián đoạn tại eo biển Hormuz. Điều này cho thấy chiến thuật tấn công của Iran không chỉ nhắm vào mục tiêu quân sự mà còn vào “xương sống kinh tế” của Israel.

Bước ngoặt chiến lược

Chiến thuật tấn công đa tầng của Iran khiến phương Tây phải nhìn nhận lại năng lực quân sự của Tehran. Steven Cook, chuyên gia Trung Đông tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), nhận định: “Iran không chỉ phô diễn sức mạnh quân sự mà còn cho thấy khả năng phối hợp chiến thuật tinh vi, thách thức niềm tin vào ưu thế công nghệ của Israel và Mỹ”. Việc Iran nhanh chóng tái cấu trúc, tổ chức sau các cuộc không kích của Israel vào các cơ sở hạt nhân tại Natanz, Isfahan cũng được đánh giá cao.

Bên cạnh đó, cuộc tấn công đáp trả mạnh mẽ của Iran đối với Israel được nhận định đã làm gián đoạn các cuộc đàm phán hạt nhân với Mỹ, vốn đã bế tắc từ tháng 4. Theo CNN, sự leo thang này có thể đẩy Iran tiến gần hơn đến việc vũ khí hóa uranium, với Ken Pollack từ Viện Trung Đông cảnh báo: “Iran có thể nhanh chóng đạt được mức làm giàu vũ khí nếu các cơ sở như Fordow không bị phá hủy hoàn toàn”.

Ngoài ra, sự hỗ trợ từ Nga và Trung Quốc đã giúp Iran củng cố vị thế ngoại giao. Nga được cho là đã cung cấp máy bay tấn công hạng nhẹ cho Iran, trong khi Trung Quốc tiếp tục mua dầu thô bất chấp lệnh trừng phạt của Mỹ. Điều này làm suy yếu nỗ lực cô lập Iran của phương Tây và tạo điều kiện cho Iran duy trì các cuộc tấn công.

Dù đạt được thành công, chiến thuật của Iran vẫn có hạn chế. Chuyên gia Fabian Hoffmann nhận xét: “Iran có thể gây thiệt hại nhưng không thể thay đổi cán cân chiến lược. Israel vẫn duy trì khả năng tấn công phủ đầu mạnh mẽ và sự hỗ trợ từ Mỹ đảm bảo họ có thể đáp trả dữ dội”. Hơn nữa, kho tên lửa của Iran đã giảm đáng kể sau các đợt tấn công và không kích của Israel, với ước tính còn khoảng 1.000-1.500 tên lửa.

Hệ quả và triển vọng

Chiến thuật tấn công đa tầng của Iran không chỉ gây thiệt hại vật chất mà còn tạo ra cuộc chiến tranh tâm lý. Cảnh tượng các vụ nổ tại Tel Aviv và Haifa đã làm lung lay niềm tin của người dân Israel vào hệ thống phòng thủ. Bộ Chỉ huy Mặt trận Nội địa Israel ban bố tình trạng khẩn cấp đến 20h ngày 15/6, yêu cầu người dân tìm nơi trú ẩn khi có còi báo động.

Giới chuyên gia nhận định, cuộc xung đột ác liệt giữa Iran và Israel đang đẩy Trung Đông vào lằn ranh chiến tranh toàn diện. Theo New York Times, các lực lượng ủy nhiệm của Iran như Hezbollah và Houthi có thể mở rộng các mặt trận tấn công, trong khi Mỹ đã triển khai tàu sân bay USS Nimitz và USS Carl Vinson đến Vịnh Ba Tư để hỗ trợ Israel. Điều này làm gia tăng nguy cơ can thiệp quân sự trực tiếp của Mỹ, với Tổng thống Trump tuyên bố sẽ đáp trả mạnh mẽ nếu Iran tấn công lực lượng Mỹ.

Sự thành công của chiến thuật đa tầng của Iran đặt ra câu hỏi lớn cho hệ thống phòng thủ tên lửa toàn cầu. Chuyên gia Dan Sabbagh từ Guardian cho rằng: “Nếu Iron Dome và Arrow có thể bị xuyên thủng, các quốc gia phụ thuộc vào các hệ thống này cần xem xét lại chiến lược phòng thủ”. Điều này có thể thúc đẩy cuộc chạy đua vũ trang mới, Mỹ/NATO tăng cường đầu tư vào các hệ thống như THAAD và Patriot.

Chiến thuật tấn công đa tầng của Iran trong chiến dịch “Lời hứa chân thật III” không chỉ làm tê liệt một phần lưới phòng không Israel mà còn gửi thông điệp mạnh mẽ đến phương Tây về sự trỗi dậy của Tehran như một cường quốc quân sự khu vực. Kết hợp tên lửa siêu thanh, UAV tự sát và chiến tranh mạng, Iran đã chứng minh khả năng thách thức các hệ thống phòng thủ tiên tiến nhất thế giới, đồng thời gây áp lực kinh tế và tâm lý lên Israel. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của Mỹ và năng lực tấn công phủ đầu của Israel, cuộc xung đột này vẫn chưa ngã ngũ.

Cộng đồng quốc tế, từ Liên hợp quốc đến G7, đang kêu gọi kiềm chế để tránh một cuộc chiến tranh toàn diện. Nhưng với những diễn biến hiện tại, câu hỏi lớn vẫn là liệu Iran và Israel có thể tìm được lối thoát ngoại giao hay Trung Đông sẽ chìm sâu vào vòng xoáy bạo lực. Cuộc chiến này không chỉ là câu chuyện của hai quốc gia, mà còn là “bóng đen” đe dọa an ninh và kinh tế toàn cầu.