Hệ thống tên lửa Sapsan (Ảnh: Wikimedia).
Ukraine đã đạt được bước đột phá trong lĩnh vực phát triển vũ khí, với việc hoàn tất thành công các cuộc thử nghiệm tên lửa đạn đạo Sapsan, sản phẩm do họ chế tạo hoàn toàn trong nước.
Tên lửa đang tiến tới giai đoạn sản xuất hàng loạt, theo ông Valentin Badrak, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quân đội, Chuyển đổi và Giải trừ quân bị.
Được đặt tên theo loài chim cắt lớn, loài chim săn mồi nhanh nhất thế giới, Sapsan mang những đặc điểm cốt lõi của cái tên này: Tốc độ, độ chính xác và sức công phá. Trong các cuộc thử nghiệm gần đây, tên lửa đạt vận tốc 5,2 Mach (tương đương khoảng 6.370km/h), nhanh hơn đáng kể so với ATACMS của Mỹ (Mach 3), và gần tương đương với Iskander-M của Nga (Mach 6).
“Cuộc thử nghiệm thành công đầu tiên của tên lửa đạn đạo đầu tiên do Ukraine sản xuất diễn ra vào tháng 7/2024”, ông Badrak xác nhận.
Các tên lửa đạn đạo nổi tiếng là khó đánh chặn vì chúng bay theo quỹ đạo hình parabol, một lợi thế chiến thuật đã được chứng minh trên chiến trường.
“Ngay cả những mẫu ATACMS cũ của Mỹ cũng đã cho thấy điều này trong thực chiến, khi đối phương không thể đánh chặn được”, vị chuyên gia nói thêm.
Vào tháng 5/2025, Sapsan lần đầu tiên được sử dụng trong chiến đấu, và đã ghi nhận hiệu quả khi tấn công một mục tiêu quân sự của Nga cách đó khoảng 300km.
Bộ Quốc phòng Ukraine hiện đã phê duyệt việc sản xuất đại trà, và theo ông Badrak, “không còn rào cản nào cho bước đi này nữa".
Ngoài tốc độ, Sapsan còn sở hữu đầu đạn mạnh mẽ với khối lượng 480kg, gấp đôi so với khối thuốc nổ tiêu chuẩn của ATACMS Mỹ (227kg).
“Rõ ràng Ukraine đang tiến tới xây dựng lực lượng tên lửa, và điều này không chỉ quan trọng với phòng thủ hiện tại, mà còn cho tương lai lâu dài của đất nước”. ông Badrak kết luận.
Sapsan kết hợp đặc điểm của cả tên lửa chiến thuật lẫn bệ phóng loạt, tương tự tên lửa ATACMS của Mỹ và có khả năng thay thế loại vũ khí này. Do ATACMS đã ngừng sản xuất và kho dự trữ có hạn, khả năng Mỹ tiếp tục viện trợ thêm loại tên lửa này cho Ukraine là rất thấp.
Dự án tên lửa Sapsan được Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia Ukraine khởi động từ năm 2006 nhằm phát triển một hệ thống tên lửa đạn đạo hiện đại, sản xuất trong nước, thay thế loại Tochka-U thời Liên Xô, khi đó là hệ thống tên lửa đạn đạo duy nhất của Ukraine.
Tiến độ phát triển ban đầu khá chậm do thiếu kinh phí và bị tạm ngưng năm 2013. Tuy nhiên, căng thẳng với Nga năm 2014 đã khiến dự án được khởi động lại.
Tên lửa Sapsan được thiết kế để né tránh các hệ thống phòng không hiện đại như S-300 và S-400 của Nga thông qua quỹ đạo bay khí động học, cho phép thay đổi đường bay giữa chừng, gây khó khăn cho việc đánh chặn. Sapsan có sai số vòng tròn (CEP) khoảng 20m, nặng khoảng 21 tấn.
Tên lửa Sapsan mang lại cho Ukraine khả năng tấn công tầm xa độc lập, giúp giảm phụ thuộc vào hệ thống nước ngoài như ATACMS.
Không như các hệ thống phương Tây, Sapsan có thể được nâng cấp liên tục để thích nghi với chiến thuật phòng không mới của Nga, bao gồm điều chỉnh đường bay và kháng chế điện tử (EW).
