Người dân mua sắm trong dịp nghỉ lễ Quốc khánh 2-9 tại TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH
Từng bước vượt qua khủng hoảng, kiên trì hội nhập, đất nước đã dần định hình mô hình kinh tế thị trường, tận dụng hiệu quả làn sóng toàn cầu hóa như lực gió để nâng cánh diều kinh tế đất nước bay lên.
Những cột mốc trên hành trình phát triển
Đến nay, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những nền kinh tế mới nổi năng động bậc nhất châu Á, với tốc độ tăng trưởng thuộc nhóm cao trong nhiều thập kỷ liên tục. GDP bình quân đầu người năm 2025 đã vượt ngưỡng 5.000 USD, đánh dấu cột mốc quan trọng khi đất nước chạm ngưỡng nhóm quốc gia có thu nhập trung bình cao theo chuẩn của Ngân hàng Thế giới. Điều này minh chứng cho sức mạnh của tầm nhìn phát triển, sự kiên định trong đổi mới thể chế và khát vọng vươn lên của cả dân tộc.
Điểm nổi bật trong tiến trình 80 năm phát triển kinh tế Việt Nam chính là sự chuyển đổi mô hình không ngừng. Sau năm 1954, cơ chế kế hoạch hóa tập trung ở miền Bắc đã giúp hình thành nền tảng công nghiệp cơ bản và huy động nguồn lực cho công cuộc kháng chiến. Tuy nhiên, những hạn chế cố hữu của cơ chế bao cấp ngày càng bộc lộ rõ nét sau thống nhất đất nước, khiến nền kinh tế rơi vào tình trạng trì trệ, khủng hoảng.
Chính bối cảnh đó đã đặt ra nhu cầu bức thiết cho công cuộc
Người dân háo hức chờ xem hợp luyện diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2-9 - Ảnh: QUỲNH TRANG
Nguy cơ "bẫy thu nhập trung bình" và sức ép cải cách
Tuy nhiên, bức tranh tám thập niên phát triển không chỉ có những gam sáng. Nguy cơ rơi vào “bẫy thu nhập trung bình” vẫn hiện hữu khi năng suất lao động của Việt Nam năm 2024 chỉ đạt khoảng 9.200 USD, thấp hơn nhiều so với Malaysia hay Thái Lan.
Dư địa tăng trưởng theo chiều rộng bằng vốn và lao động giá rẻ ngày càng thu hẹp khi lực lượng lao động trong độ tuổi đã bắt đầu giảm từ năm 2014 và quá trình già hóa dân số diễn ra nhanh chóng. Sự phụ thuộc quá lớn vào khu vực FDI vẫn là điểm yếu căn bản khi khu vực này đóng góp tới khoảng 72% kim ngạch xuất khẩu năm 2024, trong đó riêng ngành điện thoại và thiết bị điện tử chủ yếu do các tập đoàn đa quốc gia chi phối.
Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách phải nâng cao năng lực của doanh nghiệp trong nước, phát triển công nghiệp hỗ trợ và khuyến khích đổi mới sáng tạo nội sinh để giảm thiểu rủi ro phụ thuộc.
Cùng với đó, nhiều nút thắt phát triển vẫn chậm được tháo gỡ. Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tuy đã hình thành nhưng còn nhiều bất cập về tính minh bạch, đồng bộ và khả năng thực thi.
Cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông và hạ tầng số, vẫn chưa theo kịp tốc độ phát triển kinh tế, tạo ra những điểm nghẽn về kết nối vùng và hội nhập toàn cầu. Nguồn nhân lực dù đông đảo nhưng chất lượng, kỹ năng và năng lực sáng tạo còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên kinh tế số và chuyển đổi xanh.
Song song đó, những thách thức dài hạn như biến đổi khí hậu, tốc độ già hóa dân số và bất ổn địa chính trị toàn cầu ngày càng phức tạp, tất cả tạo nên sức ép buộc mô hình tăng trưởng phải linh hoạt hơn.
Đòi hỏi đặt ra cho Việt Nam không chỉ là duy trì tốc độ tăng trưởng cao, mà quan trọng hơn là nâng chất lượng, bảo đảm tính bền vững và cải thiện năng lực quản trị quốc gia, từ đó tăng sức chống chịu và mở ra khả năng bứt phá trong giai đoạn mới.
Tầm nhìn mới cho một quốc gia hùng cường, thịnh vượng
Nhìn lại tám mươi năm qua, kinh tế Việt Nam đã chứng minh sức mạnh tự cường và năng lực chuyển mình phi thường của một dân tộc từng đi lên từ đổ nát chiến tranh và đói nghèo.
Bước vào kỷ nguyên mới, Việt Nam được nhìn nhận là một nền kinh tế mới nổi năng động, đồng thời nuôi dưỡng khát vọng lớn lao trở thành một “Phép màu Đông Á” trong thế kỷ XXI với mục tiêu tăng trưởng “hai con số”.
Mục tiêu là vươn tới nhóm quốc gia thu nhập cao vào giữa thế kỷ này, đồng thời viết nên một trang sử mới, nơi Việt Nam sánh vai cùng những nền kinh tế thành công bậc nhất châu Á, khẳng định vị thế một quốc gia hùng cường, thịnh vượng và có đóng góp xứng đáng vào sự phát triển của thế giới.
Giấc mơ vượt bẫy thu nhập trung bình trên hành trình phát triển quốc gia
