Phát triển du lịch sinh thái suối thác trên địa bàn TP. Huế

ThS. Nguyễn Thị Hoài Phương

Phó Trưởng khoa Lý luận cơ sở, Trường Chính trị Nguyễn Chí Thanh, TP. Huế

Tóm tắt

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng về môi trường, khí hậu và chất lượng sống đô thị, du lịch sinh thái nổi lên như một mô hình phát triển bền vững, cân bằng giữa khai thác lợi ích kinh tế với bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và gìn giữ văn hóa bản địa. TP. Huế - vùng đất cố đô, hội tụ cả giá trị di sản và cảnh quan sinh thái đa dạng đang đứng trước cơ hội vàng để trở thành một điểm đến du lịch sinh thái kiểu mẫu của Việt Nam và khu vực. Bài viết khái quát tiềm năng du lịch sinh thái gắn với suối, thác trên địa bàn TP. Huế; đồng thời phân tích một số hạn chế, thách thức trong quá trình khai thác, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển mạnh mẽ hơn nữa du lịch sinh thái gắn với suối, thác ở Huế.

Từ khoá: Du lịch sinh thái gắn với suối, thác, TP. Huế, phát triển bền vững

Summary

In the context of escalating global challenges related to the environment, climate change, and urban livability, ecotourism has emerged as a sustainable development model that harmonizes economic benefits with the conservation of natural resources and the preservation of local cultures. Hue City, Viet Nam’s former imperial capital, which embodies both rich cultural heritage and diverse ecological landscapes, is facing a golden opportunity to become a model ecotourism destination in Viet Nam and the region. The study provides an overview of the potential for stream- and waterfall-based ecotourism in Hue City, identifies current limitations and challenges in its development, and proposes strategic solutions to promote sustainable and effective ecotourism linked to these natural resources.

Keywords: Stream- and waterfall-based ecotourism, Hue City, sustainable development

ĐẶT VẤN ĐỀ

TP. Huế có địa hình vùng núi, gò đồi, đồng bằng và đầm phá duyên hải được phân bổ từ Tây sang Đông. Có đặc trưng lãnh thổ hẹp, 75,9% diện tích là đồi núi, phía Tây có dãy Trường Sơn với sườn Đông khá dốc, bị chia cắt mạnh thành các dãy núi trung bình, núi thấp, gò đồi. Đặc điểm địa hình, thổ nhưỡng kết hợp khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa là những điều kiện hình thành các con suối, thác lớn, nhỏ, độc đáo bao bọc bởi những cánh rừng tự nhiên với hệ sinh thái phong phú, đa dạng chủng loài động, thực vật. Các điểm suối thác trên địa bàn Thành phố đang có tiềm năng quan trọng để phát triển du lịch sinh thái (DLST).

TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH SINH THÁI GẮN VỚI SUỐI, THÁC TẠI TP. HUẾ

TP. Huế là một điểm đến nổi tiếng với tài nguyên thiên nhiên và nhân văn phong phú, đặc sắc. Nguồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa hiện tồn chính là thế mạnh và là lợi thế cạnh tranh của Huế. Bên cạnh đó, sự thân thiện và nồng nhiệt của người dân địa phương, nghệ thuật ẩm thực và triết lý ẩm thực mang đậm phong cách cũng là những điểm mạnh mà không nơi nào ở Đông Nam Á có thể so sánh được. Thành phố có ngành công nghiệp du lịch được định hình và phát triển sớm so với nhiều điểm đến khác ở Việt Nam, có hình ảnh nhận diện rõ ràng, với nhiều loại hình du lịch được khai thác và phát triển trong thời gian qua.

Năm 2025, triển vọng nền kinh tế toàn cầu phục hồi sẽ là động lực cho ngành du lịch nói chung và du lịch TP. Huế nói riêng phát triển. Đặc biệt, năm 2025, Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương và nhiều sự kiện lớn được tổ chức, như: Năm Du lịch Quốc gia, kỷ niệm 50 năm giải phóng Huế… Điều này tạo ra nhiều thuận lợi để phát triển kinh tế du lịch cũng như cơ hội lớn để quảng bá hình ảnh Huế. Năm 2025, ngành du lịch Huế tập trung triển khai thực hiện Kế hoạch số 243/KH-UBND ngày 3/7/2023 về thực hiện Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 18/5/2023 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy nhanh phục hồi, tăng tốc phát triển du lịch hiệu quả, bền vững trên địa bàn TP. Huế. Trong đó tập trung các giải pháp nhằm đẩy mạnh cơ cấu lại ngành du lịch theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, chất lượng, bền vững; tăng cường thu hút đầu tư phát triển du lịch có trọng tâm, trọng điểm, tiếp tục thu hút khách du lịch quốc tế đến Huế; phát triển sản phẩm du lịch có tính đặc trưng: du lịch tham quan nghiên cứu văn hóa, lịch sử; du lịch thể thao đua thuyền trên biển, trên đầm phá, lướt sóng, lặn biển, xuồng cao tốc, sân golf, các môn thể thao bãi biển và đặc biệt là DLST gắn với suối thác, đầm phá tại các địa phương trên địa bàn Thành phố.

Huế không chỉ được biết đến là “thành phố di sản” với quần thể di tích Cố đô được UNESCO công nhận, mà còn sở hữu một hệ sinh thái đa dạng, trải dài từ núi rừng nguyên sinh Bạch Mã đến hệ thống đầm phá Tam Giang - Cầu Hai, rừng ngập mặn Rú Chá, suối khoáng Thanh Tân, hồ Truồi, Khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền, Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước cửa sông Ô Lâu, tràm chim Bắc Biên, các điểm du lịch sinh thái rừng núi phía Tây đầm Lập An…. Với những điều kiện hiếm có như vậy, Huế là vùng đất có thể kết hợp hài hòa giữa du lịch thiên nhiên, du lịch cộng đồng và du lịch văn hóa, tạo ra những sản phẩm du lịch sinh thái gắn với suối, thác độc đáo, khác biệt và có chiều sâu.

Theo thống kê của Sở Du lịch TP. Huế, toàn Thành phố hiện có 35 điểm suối, thác được đánh giá có tiềm năng về phát triển du lịch sinh thái, được chia thành 4 nhóm:

Nhóm các suối, thác phát triển ở mức cao: Thác Mơ (YesHue Eco), Bạch Mã Village, điểm DLST Thượng nguồn Ô Lâu, Thác A Nôr, suối Khe Su, thác Chín Chàng, suối Pâr Le, Suối Tiên, thác Nhị Hồ, thác Bồ Ghè.

Nhóm các suối, thác phát triển mức khá: thác Bồ Ghè, suối A Lin, thác Kazan, Suối Voi, Suối Mơ, Tam Thác Đổ, thác A Đon, Thác Trượt, Khe Đầy.

Nhóm các suối, thác phát triển ở mức trung bình: Suối Máu, suối A Rưm, thác Đá Dăm, Khe Ba Nhánh, Khe Lạnh, Khe Hung, suối Cân Te, Thác Phướn, thác Cây Sen.

Nhóm các suối, thác phát triển ở mức thấp: Thác Tà Rê, Thác Ba Khe, Khe Py Ây, Khe Miếu, Thác Khe Me, Đập Tràn Hai Nhất, Khe Rệ, Thác Trời.

Các suối, thác có tiềm năng và mức độ khai thác du lịch cao sẽ mang lại nhiều tác động tích cực về mặt kinh tế - xã hội - môi trường của địa phương. Từ góc nhìn nhân văn, điều làm nên sự khác biệt trong phát triển du lịch nói chung và DLST tại Huế chính là con người Huế - hiền hòa, sâu sắc, yêu cái đẹp và rất trân trọng truyền thống. Họ không chỉ là người giữ gìn di sản, mà còn là người kể chuyện tuyệt vời cho du khách qua từng lời ăn tiếng nói, từng món ăn dân dã. Đây là một lợi thế “mềm”, nhưng vô cùng quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu DLST kiểu Huế.

Với hệ thống địa hình, địa mạo, thuỷ văn và hệ sinh thái đa dạng, vẻ đẹp thiên nhiên hoang dã, các điểm suối thác trên địa bàn Thành phố đang có tiềm năng quan trọng để phát triển DLST và DLST kết hợp các loại hình khác; là một điểm đến hứa hẹn cho nhiều nhà đầu tư du lịch trong nước và quốc tế, với nhiều ưu đãi hấp dẫn về mặt cơ chế và thủ tục. Đồng thời với lợi thế song hành cả về tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên văn hóa - Huế đang nắm trong tay một cơ hội vàng để khẳng định vai trò tiên phong trong việc định hình một mô hình du DLST kiểu mẫu mang bản sắc Việt Nam.

MỘT SỐ KHÓ KHĂN, THÁCH THỨC

Bên cạnh tiềm năng, quá trình phát triển DLST gắn với suối thác ở Huế vẫn tồn tại một khó khăn, thách thức như sau :

Nhiều suối, thác có mức độ hấp dẫn rất cao về mặt tài nguyên cao, nhưng có vị trí hiểm trở, hẻo lánh, nguy hiểm, chưa có cơ sở hạ tầng kết nối, rất khó tiếp cận.

Thời gian khai thác hoạt động DLST gắn với suối, thác ở Huế mang tính thời vụ cao, do những hạn chế về thời tiết, khí hậu. Thời gian khai thác tối đa chỉ được 6 tháng/năm (tháng 4 đến tháng 9). Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư với nhiều vấn đề về sử dụng lao động và bảo quản tiện nghi và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ hoạt động DLST gắn với suối, thác.

Tình hình khai thác DLST gắn với suối, thác chưa đồng bộ. Đa số sản phẩm du lịch và dịch vụ tại các điểm suối, thác hầu hết còn nghèo nàn, thiếu độc đáo, sáng tạo, chủ yếu chỉ khai thác các dịch vụ tắm suối và ăn uống đặc sản địa phương, thuê chòi sạp, chưa đa dạng dịch vụ vui chơi giải trí và chưa có dịch vụ lưu trú qua đêm. Thiếu sự phối kết hợp giữa các bên liên quan trong quá trình khai thác và quản lý hoạt động du lịch tại các điểm DLST gắn với suối, thác. Một số mô hình quản lý điểm du lịch suối, thác chưa hiệu quả do sự yếu và thiếu về nhân sự quản lý và vận hành.

Hầu hết suối, thác đều ở cách xa trung tâm TP. Huế, nên hạn chế trong xây dựng đa dạng hệ thống các tour tuyến kết nối. Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở hạ tầng kết nối vào các điểm suối, thác phần lớn chưa hoàn thiện và thuận tiện.

Biến đổi khí hậu đặt ra những thách thức lớn cho DLST gắn với suối, thác ở Huế nói riêng, ảnh hưởng đến khả năng khai thác du lịch do sự thay đổi về lưu lượng nước, tại các suối, thác; các nguy cơ về ô nhiễm nguồn nước là rất lớn. Một khi nguồn nước bị ô nhiễm, thì các hoạt động DLST gắn với suối, thác không còn cơ hội thực hiện được; sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt giữa các điểm đến, khách du lịch có thể bị thu hút bởi những điểm đến mới hơn, với nhiều sản phẩm dịch vụ tốt hơn.

MỘT SỐ KIẾN NGHỊ

Từ các phân tích thực tế, có thể thấy rằng, TP. Huế có nhiều tiềm năng, lợi thế, nhưng để phát triển DLST gắn với suối, thác trên địa bàn, thì cần có chiến lược tổng thể, tầm nhìn dài hạn và hệ thống giải pháp đồng bộ, với sự chung tay của cả chính quyền, doanh nghiệp, người dân, các nhà khoa học và tổ chức xã hội. Cụ thể một số kiến nghị như sau:

Một là, cần xây dựng Quy hoạch phát triển DLST TP. Huế đến năm 2030, tầm nhìn 2045, có phân vùng rõ ràng, tích hợp bảo tồn với khai thác hợp lý, đồng thời đề ra các chỉ tiêu cụ thể về sinh kế, môi trường, văn hóa và mức độ hài lòng của cộng đồng.

Hai là, phát huy những nét đặc trưng riêng có của TP. Huế, xây dựng và phát triển sản phẩm DLST tại các điểm suối, thác để đa dạng sản phẩm và tạo nên sự khác biệt.

Ba là, thực hiện đồng bộ các giải pháp về cơ chế chính sách, thủ tục hành chính và hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp khi đầu tư vào loại hình DLST tại các điểm suối thác; đồng thời, luôn đồng hành, tạo điều kiện tốt nhất và sẵn sàng trao đổi, thảo luận để giải quyết các kiến nghị, hiến kế của các nhà đầu tư nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư đến kinh doanh lâu dài và có hiệu quả tại địa phương.

Bốn là, xây dựng một số mô hình điểm nhấn về DLST gắn với suối thác; rà soát lại các cơ chế, chính sách của địa phương nhằm đảm bảo việc quản lý đất đai, đào tạo nguồn lao động nông thôn.

Năm là, hoàn thiện và chấn chỉnh hệ thống các sản phẩm DLST tại các khu vực này theo các tiêu chí: có chất lượng, đặc sắc, đa dạng và đồng bộ, đảm bảo đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của thị trường khách du lịch nội địa và quốc tế; phát triển sản phẩm du lịch sinh thái “xanh”, tôn trọng yếu tố tự nhiên và văn hóa địa phương.

Sáu là, quy hoạch, đầu tư phát triển sản phẩm du lịch dựa trên thế mạnh nổi trội và hấp dẫn về tài nguyên du lịch; tập trung ưu tiên phát triển sản phẩm DLST; từng bước hình thành hệ thống khu, điểm du lịch quốc gia; khu, điểm du lịch các vùng và địa phương.

Bảy là, phát huy thế mạnh và tăng cường liên kết giữa các vùng, miền, địa phương hướng tới hình thành sản phẩm du lịch đặc trưng theo các vùng du lịch. Ưu tiên phát triển các sản phẩm DLST gắn với du lịch cộng đồng kết hợp lưu trú tại nhà dân. Liên kết tạo sản phẩm du lịch vùng, liên kết theo loại hình chuyên đề để tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng.

Tài liệu tham khảo:

1. HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế (2019). Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐND ngày 9/7/2019 của về quy định một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2025.

2. Sở Du lịch Thừa Thiên Huế (2024). Báo cáo số 1960/BC-SDL ngày 17/12/2024 về tình hình hoạt động du lịch 2024 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2025.

3. UBND tỉnh Thừa Thiên Huế (2013). Quyết định số 1622/QĐ-UBND ngày 26/8/2013 về việc phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2013-2030.