Trong quá trình kháng chiến của Việt Nam vào những năm 1950, đã có những người bạn Pháp ủng hộ Việt Nam. Nổi bật trong số đó là nhà ngoại giao Pháp Jean Sainteny, nhà hoạt động báo chí André Malraux, thủy thủ Henri Martin hay người phụ nữ trên đường ray lịch sử Raymonde Dien.
Jean Sainteny - Nhà ngoại giao Pháp mang tư tưởng phản chiến
Ông Henri Martin được coi là một trong những người bạn Pháp lớn của Việt Nam (Ảnh: TTXVN).
Ông Henri Martin (1927-2015) là một trong những nhân vật nổi bật nhất trong phong trào phản đối cuộc chiến tranh của thực dân Pháp tại Việt Nam.
Cuộc đời của ông Henri gắn liền với công cuộc đấu tranh của chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa quốc tế.
Năm 1945, ông tham gia phong trào cộng sản chống chủ nghĩa phát xít và được điều sang Đông Dương với sứ mệnh giải giáp quân đội phát xít Nhật.
Là thủy thủ trên tàu chiến mang tên Chevreuil của Pháp sang Đông Dương thực hiện sứ mệnh này, nhưng sau khi chứng kiến cảnh thành phố Hải Phòng bị tàn phá năm 1946, ông Martin đã nhận ra tính chất phi nghĩa của cuộc chiến mà Pháp đang tiến hành ở Đông Dương. Do vậy, ông quyết định không tham gia vào cuộc chiến đó.
Bất tuân mệnh lệnh của cấp trên, ông Martin phải chịu những hình phạt nặng nề, nhưng ông vẫn không đầu hàng.
Năm 1947, trở lại quân cảng Toulon ở Pháp, ông liên lạc với chi bộ Đảng Cộng sản Pháp ở tỉnh Var, tham gia rải truyền đơn kêu gọi thủy thủ phản chiến.
Năm 1950, Henri Martin bị bắt và bị kết án 5 năm tù vì "tuyên truyền phá hoại tinh thần quân đội", dù không có bằng chứng về hành động phá hoại cụ thể nào. Trước Tòa án quân sự Pháp, ông khẳng định rằng quyền độc lập thuộc về người dân Việt Nam.
Vụ án nhanh chóng gây chấn động dư luận Pháp và quốc tế, trở thành biểu tượng lớn của phong trào phản chiến. Nhiều trí thức như Jean-Paul Sartre, Jean Cocteau và các thành viên Đảng Cộng sản Pháp đã công khai ủng hộ ông.
Trước sức ép của dư luận và các lực lượng tiến bộ, chính quyền Pháp buộc phải trả tự do cho ông vào tháng 8/1953.
Sau khi được trả tự do, ông tiếp tục tích cực tham gia các hoạt động của Đảng Cộng sản Pháp, trở thành một trong những nhà lãnh đạo năng nổ nhất của đảng, tham gia nhiều hoạt động phản đối chiến tranh thực dân ở Đông Dương.
Trong những năm diễn ra Hội nghị Hòa bình Paris, ông Henri Martin cùng các thành viên khác của Đảng Cộng sản Pháp đã hết lòng ủng hộ phái đoàn Việt Nam cả về vật chất lẫn tinh thần vô giá cho đến thắng lợi cuối cùng.
Ông là một trong những người sáng lập và là thành viên tích cực của Hội Hữu nghị Pháp-Việt vào năm 1961.
Trong những năm về sau, ông thực hiện nhiều hoạt động nhằm giúp đỡ các nạn nhân bị nhiễm chất độc da cam/dioxin và những người nghèo ở Việt Nam, cũng như để thúc đẩy tình hữu nghị giữa Việt Nam và Pháp.
Với những đóng góp to lớn của mình, ngày 16/1/2003, ông đã được trao Kỷ niệm chương của Bộ Ngoại giao Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 30 năm Hiệp định Paris chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Việt Nam.
Những năm tiếp theo, mặc dù tuổi ngày càng cao, sức yếu, ông vẫn thường xuyên quan tâm, theo dõi mỗi bước phát triển của Việt Nam, sẵn sàng đóng góp, hỗ trợ nhân dân Việt Nam, đặc biệt trong các hoạt động nhân đạo.
Raymonde Dien - Cô gái chắn đường tàu chở vũ khí sang Việt Nam
