Căng thẳng Trung Đông đang leo dần lên đỉnh điểm, khả năng Mỹ sát cánh cùng Israel tấn công Iran là rất cao (Ảnh minh họa: Annie Gugliotta).
Mỹ có thể tấn công Iran: "Đạn đã lên nòng"?
Trong khi cuộc chiến “tấn công - trả đòn” lẫn nhau bằng máy bay và tên lửa giữa Tel Aviv và Tehran ngày càng dữ dội hơn bằng sự leo thang nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng vũ khí cũng như quy mô của các cuộc tấn công đường không thì người Mỹ đã có những động thái gây chú ý về quân sự trong khu vực.
Để tăng cường cho Hạm đội 6 đang hoạt động ở vùng Vịnh Ả rập và vùng biển Đông Phi, Hải quân Mỹ đã điều động tàu sân bay Nimitz từ Hạm đội 7. Lực lượng không quân, hải quân, đặc nhiệm và lính thủy đánh bộ Mỹ tại một số căn cứ ở Iraq, Bahrain và Oman cũng động binh.
Trong khi một số nguồn tin cho rằng quân đội Mỹ đang “di tản” để tránh bị tên lửa của Iran tập kích thì ngày 18/6/2025, Wall Street Journal trích dẫn các nguồn thông tin thân cận với Nhà Trắng cho biết rằng Tổng thống Donald Trump đã bí mật phê chuẩn kế hoạch tấn công Iran.
Trên bình diện công khai, Tổng thống Mỹ cho biết ông đã cạn dần sự kiên nhẫn. Một số báo chí phương Tây cũng đưa tin về việc Mỹ có kế hoạch sử dụng bom xuyên phá bê tông GBU-57 MOP nặng hơn 13 tấn để tấn công cơ sở hạt nhân Fordow của Iran.
Để sử dụng quả bom này, Mỹ đã có máy bay ném bom tàng hình B-2. Ngoài ra, một số máy bay tiếp dầu KC-135 và KC-46 của Mỹ đã được điều động đến Trung Đông. Rất có thể chúng được dùng để tiếp dầu trên không cho những chiếc B-2.
Nhiều báo cho rằng Mỹ đang “di tản”. Nhưng thực chất, xét từ khía cạnh quân sự thì quân đội Mỹ ở Trung Đông và một số nơi khác đang chuyển trạng thái sang sẵn sàng chiến đấu ở cấp độ cao với nhân lực và vũ khí, kỹ thuật được tăng cường.
Sau khi phía Iran bác bỏ khả năng đàm phán với Israel cũng như tối hậu thư yêu cầu Iran nối lại đàm phán về vũ khí hạt nhân với Mỹ và phương Tây, ông chủ Nhà Trắng cho biết: “Tất nhiên là chuyện gì cũng có thể xảy ra” và “Chúng tôi có kế hoạch cho mọi tình huống”.
Vậy đằng sau các cuộc động binh đó là gì? Mục đích thực sự của người Mỹ là gì? Và họ có những phương án hành động ra sao đối với mọi khả năng xảy ra?
Các căn cứ quân sự của Mỹ ở Trung Đông (Ảnh: Al Jazeera).
Các phương án Mỹ có thể triển khai
Phương án “nhẹ nhàng” nhất là Iran sẽ chấp nhận tái đàm phán theo công thức P5+1 với Nga, Mỹ và phương Tây. Nếu đạt được kết quả này, ông Donald Trump sẽ “ghi điểm” đáng kể cho uy tín của mình trước phe đối lập, trước các cử tri Mỹ và dư luận thế giới một cách cũng rất “nhẹ nhàng”.
Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết mà phía Mỹ đưa ra là Tehran phải đàm phán với Tel Aviv để đi đến ngừng bắn trước đã. Đây là điều mà Iran khó có thể chấp nhận, ít nhất là ở thời điểm hiện nay.
Đại giáo chủ Ali Khamenei đã khẳng định: “Iran không phải là một dân tộc sẽ đầu hàng”, và tuyên bố rằng “bất kỳ hành động quân sự nào của Mỹ chắc chắn sẽ gây ra những thiệt hại không thể bù đắp được”. Ông cũng nhấn mạnh rằng “Cộng hòa Hồi giáo Iran sẽ không chấp nhận một nền hòa bình bị áp đặt”.
Do đó, phương án này không có mấy khả năng trở thành hiện thực. Ít nhất là trong thời gian ngắn trước mắt, khi mà cả Tehran và Tel Aviv đều đang “say đòn”.
Phương án thứ hai, Mỹ sẽ gây sức ép trên thực tế để buộc Tehran phải đàm phán bằng các cuộc động binh. Và mục tiêu trước tiên để bảo vệ Eo biển Hormuz, tuyến đường vận tải biển đặc biệt quan trọng ở Trung Đông, nơi mà 20% lượng dầu mỏ của toàn cầu sẽ phải đi qua đó đến các khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Bắc Mỹ, Nam Mỹ và châu Đại Dương.
Nếu Iran thực hiện tuyên bố “đóng cửa” Eo biển Hormuz, Mỹ sẽ dùng các biện pháp vũ lực hạn chế trên Vịnh Persian và Vịnh Oman để ngăn cản Iran làm chuyện đó cũng như bảo vệ cho các đoàn tàu chở dầu đi qua khu vực này.
Khả năng này rất có thể xảy ra trong thời gian tới nếu Iran coi việc “đóng cửa” Eo biển Hormuz như một “lá bài” để mặc cả với Mỹ và phương Tây trong khi vẫn không ngừng “ăn miếng trả miếng” với Israel.
Phương án thứ ba, Mỹ sẽ tham chiến trực tiếp và toàn diện. Tuy nhiên, để có được “cái cớ” cho cuộc tấn công toàn diện vào Iran, Mỹ sẽ không thể lặp lại chiêu “cái ống đựng bột giặt” mà Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell đã làm tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc hồi năm 2003. Và rất có thể Tel Aviv sẽ là cái cớ đó.
Nếu như Tehran không tính đến “liều lượng vừa đủ” của các cuộc tấn công trả đũa vào Israel mà quá “nặng tay” thì đó sẽ là một trong những cái cớ tuyệt vời để Mỹ có thể can thiệp quân sự vào Iran.
Tuy nhiên, khả năng này cũng khó xảy ra bởi khi đó, Mỹ sẽ phải đối mặt với những phản ứng dữ dội về mọi mặt từ thế giới Ả rập, bao gồm cả bạo lực vũ trang.
Mỹ cũng sẽ phải đối mặt các phản ứng về ngoại giao từ các nước lớn, kể cả các đồng minh châu Âu, từ Liên Hợp Quốc và ngay tại chính nước Mỹ. Các đồng minh chủ chốt của Iran như Nga, Trung Quốc sẽ không ngồi yên nhìn Mỹ hành động.
Mặt khác, sự suy yếu của Iran, một trong các nước lớn tạo nên sự cân bằng ở Trung Đông sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng và sự bất ổn tại khu vực dầu mỏ chiến lược này. Trong khi đó thì Mỹ và các nước phương Tây đang chật vật đối phó với những “chu kỳ khủng hoảng năng lượng” do các đòn cấm vận dầu mỏ và khí đốt Nga.
Phương án thứ tư, nói đúng hơn là “giấc mơ” của Tổng thống Donald Trump. Đó là Iran sẽ tự sụp đổ từ bên trong, từ sự chia rẽ trong nội bộ chính quyền và quân đội, từ sự nổi dậy của người dân… Tuy nhiên, nếu nhìn cách thức mà người dân Iran đối phó với các đòn không kích của Israel khá bình tĩnh và có bài bản.
Dân chúng ban đầu có thể bị sốc nhưng không hề hoảng loạn hoặc có thái độ phản đối chính quyền, các lực lượng chức năng cũng “người nào việc nấy”, khẩn trương vào việc rất có bài bản.
Một điểm dễ thấy nhất đối với người dân Iran là họ đã giúp đỡ cơ quan an ninh tróc nã hàng trăm nhân viên mật vụ, gián điệp của Israel được tuyển mộ và cài cắm trên lãnh thổ Iran, tập trung ở thủ đô, các thành phố lớn và các khu công nghiệp trọng yếu.
Phương án cuối cùng là phương án rất có thể sẽ diễn ra trong thời gian tới. Đó là trước sức ép của nhiều bên, nhiều phía cộng với sự hao hụt về nhân lực và vũ khí, khí tài cũng như sự thiệt hại lớn cả về con người và vật chất, cả hai bên sẽ giảm dần cường độ xung đột.
Cuộc chiến sẽ lắng xuống và tạm dừng mà không cần đến một hiệp định, một thỏa thuận nào. Cả hai bên đều tuyên bố chiến thắng rồi cùng “nghỉ giải lao” để chuẩn bị cho một “hiệp đấu mới” như đã từng diễn ra nhiều lần trước đây.
