Người dân xếp hàng mua vàng tại Hà Nội - Ảnh: T.T.D.
Quan điểm được TS Nguyễn Ngọc Tú, nguyên Vụ trưởng Tổng cục Thuế, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Thuế, đưa ra khi trao đổi với Tuổi Trẻ.
Ông Tú nhấn mạnh người kinh doanh hàng hóa trên mạng đang nộp thu nhập cá nhân từ 1-2%, giao dịch cổ phiếu nộp thuế thu nhập cá nhân 0,1%, giao dịch
TS Nguyễn Ngọc Tú
* Thưa ông, đâu là cơ sở để khẳng định hoạt động mua bán vàng cần nộp thuế thu nhập cá nhân?
- Luật Thuế giá trị gia tăng và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định mọi tổ chức, cá nhân, tức là không loại trừ ai cả, đã mua bán, kinh doanh, có doanh thu thì phải nộp thuế.
Ngoài nộp thuế giá trị gia tăng thì doanh nghiệp có thu nhập phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, với cá nhân có thu nhập phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
Các đạo luật gốc đều quy định như thế, tức là bất cứ tổ chức, cá nhân nào kinh doanh, mua bán hàng hóa, có thu nhập là phải nộp thuế.
Trong các kênh đầu tư kinh doanh hiện nay, đầu tư kinh doanh hàng hóa, đầu tư chứng khoán, đầu tư bất động sản đều đang nộp thuế, chỉ có mua bán vàng là chưa đưa vào đối với cá nhân, nên giờ có thể áp dụng.
* Vậy vì sao đến thời điểm này chúng ta mới đề cập tới chuyện tính thuế thu nhập cá nhân với cá nhân mua bán vàng?
- Điều này xuất phát từ đặc điểm thị trường vàng trước đây, mọi cá nhân mua vàng chủ yếu để tích trữ theo kiểu tích cốc phòng cơ.
Ở trong nước, cơ chế quản lý vàng theo nghị định 24 duy trì độc quyền, sản xuất, kinh doanh vàng miếng nhiều năm nên dẫn tới tình trạng vàng trong nước tăng rất cao, tăng cao hơn giá vàng thế giới có khi tới hơn 20 triệu đồng/lượng.
Thị trường vàng trong nước không theo chuẩn thị trường thế giới, biên độ tăng giảm rất lớn. Chênh lệch giữa mua vào với bán ra rất cao, có thời điểm giá vàng tăng lên từng ngày, thậm chí từng giờ. Thị trường bắt đầu có hiện tượng đầu cơ.
Gần đây có người bán cả trăm cây vàng, giá trị mua bán cả chục tỉ đồng, thu lợi nhiều tỉ đồng nhưng không phải nộp thuế. Khoản chênh lệch trong mua bán vàng rơi vào tay nhà đầu cơ hết.
Mặt khác, thị trường vàng đang rất sôi động, nếu không có điều tiết thì tình trạng đầu cơ càng lớn, thu lợi rất nhiều nhưng không mất đồng thuế nào.
Bên cạnh đó, việc áp thuế thu nhập cá nhân với mua bán, kinh doanh vàng đảm bảo công bằng với các kênh đầu tư khác, đồng thời chống thất thu thuế. Đồng thời hạn chế tình trạng đầu cơ vàng.
Ví dụ người ta mua một cây vàng (một lượng vàng) giá 120 triệu nếu bán ra được 125 triệu, nếu không có thuế họ thu lời 5 triệu, nhưng có thuế khoảng 2% doanh thu họ chỉ thu lời được 2,5 triệu, như vậy lợi nhuận thấp đi, người dân có thể chuyển từ kênh mua bán vàng sang gửi tiết kiệm hoặc đầu tư kênh khác. Nhu cầu kinh doanh vàng giảm, tình trạng đầu cơ cũng được hạn chế.
Cần có ngưỡng chịu thuế
* Có ý kiến cho rằng nếu quy định tất cả những người bán vàng phải nộp thuế thu nhập cá nhân thì sẽ không công bằng bởi có người làm lụng, tích cóp cả đời bằng vàng, giờ có việc cần dùng mang bán thì Nhà nước thu thuế?
- Việc áp thuế thu nhập cá nhân với hoạt động mua bán vàng cần có hạn mức áp thuế và loại trừ một số trường hợp để bảo đảm tính công bằng. Chẳng hạn mua bán từ 1 cây vàng trở lên mới phải nộp thuế TNCN, với trường hợp bán vàng nhẫn thì có thể xem xét ở hạn mức cao hơn vì có người tiết kiệm, đến cuối đời họ chia cho con cái hoặc bán đi để chữa bệnh mà áp thuế thì không phù hợp.
Có thể thấy việc thu thuế thu nhập cá nhân với mua bán vàng phải phải tính toán cân nhắc các yếu tố ngưỡng luật thuế, thời gian mua vàng để xác định có yếu tố kinh doanh hay không.
Còn hình thức thu thuế thì nên khấu trừ tại nguồn, giao cho các doanh nghiệp kinh doanh vàng khấu trừ thuế luôn.
* PGS.TS ĐINH TRỌNG THỊNH (chuyên gia kinh tế):
Thuế sẽ điều tiết hành vi
Việc áp thuế thu nhập cá nhân với hoạt động mua bán vàng vào thời điểm này là cần thiết khi hoạt động mua bán vàng có biểu hiện đầu cơ, giá vàng trong nước quá chênh lệch với giá vàng thế giới. Việc áp thuế thu nhập cá nhân chỉ nên áp dụng với những người kinh doanh, mua bán vàng.
Áp thuế thu nhập cá nhân với hoạt động mua bán vàng (áp thuế với người bán) sẽ có tác động đến thị trường, hạn chế tình trạng đầu cơ vàng. Đây cũng là điều mà nhiều người đang mong muốn. Về lâu dài chính sách thuế thu nhập cá nhân với hoạt động mua bán vàng sẽ điều chỉnh hành vi trên thị trường, giúp thị trường vàng phát triển lành mạnh hơn.
Giao dịch mua bán vàng tại một doanh nghiệp ở TP.HCM - Ảnh: T.T.D.
Nên áp thuế trên giá bán ra
Liên quan đến việc Chính phủ yêu cầu đánh thuế thu nhập cá nhân với giao dịch mua bán vàng để hạn chế đầu cơ, ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, cho biết hiện nay hoạt động kinh doanh vàng tại Việt Nam chịu sự điều chỉnh của nhiều sắc thuế, bao gồm thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp.
Tuy nhiên, thị trường vàng miếng có đặc thù riêng. Vàng miếng chủ yếu được dùng để tích trữ nên hiện không chịu thuế giá trị gia tăng. Những doanh nghiệp được phép kinh doanh vàng miếng bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp, còn cá nhân thì không bị áp thuế khi giao dịch vàng miếng vì quan điểm hiện nay coi vàng miếng là "tiền", chứ không phải hàng hóa.
Ông Được ủng hộ quan điểm nên xem vàng miếng là hàng hóa và tính thuế với giao dịch mua bán vàng miếng và vàng nhẫn trơn vì thời gian qua trong bối cảnh giá vàng biến động mạnh, hoạt động mua bán, lướt sóng vàng rất sôi động. Vậy nên đánh thuế mua bán vàng như thế nào vì vàng miếng và vàng nhẫn được xem như tài sản tích trữ, nhiều người đã mua từ nhiều năm trước ở vùng giá rất thấp?
Theo ông Được, với đặc thù trên rất khó đánh thuế dựa trên chênh lệch giữa giá mua - giá bán mà chỉ nên tính trên giá bán ra, với mức khoảng 1% VAT và 0,5% thuế thu nhập cá nhân vì hiện nay giá trị của vàng rất cao.
Hiện các tiệm vàng đã phải xuất hóa đơn khi mua - bán vàng do vậy không khó để yêu cầu đánh thuế thu nhập cá nhân với giao dịch mua bán vàng để hạn chế đầu cơ. Với 2 cơ chế giám sát từ doanh nghiệp, hộ kinh doanh vàng bán ra và cá nhân bán vàng miếng, nhẫn trơn phải nộp thuế 1,5% trên giao dịch do doanh nghiệp và hộ kinh doanh vàng tạm khấu trừ sẽ tăng thêm công cụ quản lý vàng hiệu quả cũng như tránh đầu cơ.
Hàng loạt vi phạm về kinh doanh mua, bán vàng trang sức
Theo thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng được công bố cuối tháng 5 vừa qua, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết đã phát hiện hàng loạt vi phạm về kinh doanh mua, bán vàng trang sức, hóa đơn, chứng từ, thuế.
Trong thời kỳ thanh tra, Thanh tra NHNN cho biết một số cá nhân có hoạt động mua, bán vàng miếng tại một ngân hàng với tần suất mua, bán diễn ra liên tục trong nhiều ngày với doanh số mua, bán hàng nghìn tỉ đồng trong một năm với mục đích kinh doanh.
Thanh tra NHNN cho biết nghị định 24/2012 không quy định cấp giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng cho cá nhân.
Tuy nhiên, cá nhân được mua, bán vàng miếng tại (hoặc với) các tổ chức được NHNN cấp phép nhằm mục đích kiếm lợi nhuận là quyền của cá nhân được pháp luật cho phép, phù hợp với quy định giải thích từ ngữ "kinh doanh" tại Luật Doanh nghiệp. Trường hợp này khách hàng có thuộc đối tượng nộp thuế hay không thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Tài chính.
Lực bán tăng, giá vàng giảm mạnh
