Lý do ông Putin ban hành Luật bảo vệ tiếng Nga

Động thái này không chỉ phản ánh nỗ lực bảo vệ bản sắc văn hóa Nga trước làn sóng toàn cầu hóa, mà còn gửi đi thông điệp mạnh mẽ về việc duy trì sự đoàn kết dân tộc và bảo tồn các giá trị truyền thống.

Với hiệu lực từ tháng 3/2026, luật này đang thu hút sự chú ý rộng rãi từ cả trong và ngoài nước, được xem là một phần trong chiến lược dài hạn của ông Putin nhằm định hình tương lai văn hóa và chính trị của Nga.

Nội dung chính

Luật bảo vệ tiếng Nga được thông qua bởi Duma Quốc gia ngày 17/6 sau hai lần đọc, sửa đổi một loạt các văn bản pháp luật hiện hành, gồm Luật “Về bảo vệ quyền của người tiêu dùng”, Luật “Về các nguyên tắc cơ bản của Luật về văn hóa”, và Luật “Về việc tham gia xây dựng chung các tòa nhà chung cư và các đối tượng bất động sản khác”.

Luật đưa ra các quy định nhằm hạn chế sử dụng từ ngữ nước ngoài trong không gian công cộng và thúc đẩy sử dụng tiếng Nga một cách thống nhất.

Thứ nhất, hạn chế từ ngữ nước ngoài trong không gian công cộng. Luật yêu cầu tất cả các biển báo, quảng cáo, bảng thông tin, tên gọi trong các lĩnh vực thương mại, dịch vụ, bất động sản phải được trình bày bằng tiếng Nga. Các từ tiếng Anh phổ biến như “sale”, “shop”, “open”, những tên gọi, chữ cái mang âm hưởng phương Tây như “Manhattan” cho các khu chung cư sẽ không còn được phép sử dụng.

Theo hãng thông tấn TASS, các quy định này nhằm đảm bảo rằng tiếng Nga trở thành phương tiện giao tiếp chính trong các không gian công cộng, từ biển báo đường phố đến quảng cáo thương mại. Tuy nhiên, luật cho phép sử dụng các ngôn ngữ của các nước cộng hòa thuộc Liên bang Nga hoặc các ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số tại Nga, với điều kiện nội dung phải giống hệt với thông tin bằng tiếng Nga về mặt nội dung, vị trí, màu sắc, kiểu chữ và kích thước phông chữ. Điều này đảm bảo tính bình đẳng và nhất quán trong việc trình bày thông tin.

Thứ hai, bảo vệ thương hiệu và nhãn hiệu Nga. Một điểm đáng chú ý là các quy định mới không áp dụng cho tên thương hiệu, nhãn hiệu đã được đăng ký. Điều này cho phép các công ty tiếp tục sử dụng tên thương hiệu bằng tiếng Latinh hoặc các ngôn ngữ khác, miễn là chúng đã được bảo hộ hợp pháp. Các chuyên gia khuyến cáo rằng các doanh nghiệp cần nhanh chóng đăng ký thương hiệu của mình trước khi luật có hiệu lực vào tháng 3/2026 để tránh những rủi ro pháp lý.

Thứ ba, đưa ra các quy định về tên gọi trong lĩnh vực bất động sản. Luật sửa đổi quy định rằng các dự án bất động sản mới phải sử dụng tên gọi bằng chữ Cyrillic trong quảng cáo, các tài liệu liên quan. Tuy nhiên, các dự án đã hoàn thành hoặc được đưa vào sử dụng trước tháng 3/2026 sẽ không bị ảnh hưởng bởi quy định này. Điều này nhằm đảm bảo rằng các khu chung cư hay công trình mới không mang những cái tên mang tính “Tây hóa”, như đã từng phổ biến ở một số khu vực như Udmurtia.

Thứ tư, thúc đẩy văn hóa Nga và kết nối với cộng đồng người Nga ở nước ngoài. Ngoài việc bảo vệ tiếng Nga trong nước, luật còn bổ sung các quy định trong Luật “Về các nguyên tắc cơ bản của Luật về văn hóa”. Nga sẽ không chỉ quảng bá văn hóa của mình ra nước ngoài mà còn tăng cường vai trò của tiếng Nga trong việc duy trì mối quan hệ với cộng đồng người Nga ở nước ngoài. Các sự kiện văn hóa chung sẽ được tổ chức để củng cố bản sắc dân tộc và sự đoàn kết với đồng bào Nga trên toàn cầu.

Theo Điện Kremlin, đây là một phần trong chiến lược bảo tồn “các giá trị tinh thần và đạo đức truyền thống” của Nga.

Thứ năm, yêu cầu sử dụng bảng chữ cái Cyrillic. Trong các phát biểu trước đó, Tổng thống Putin nhấn mạnh rằng bảng chữ cái Cyrillic cần được sử dụng rộng rãi trong không gian công cộng, thay vì “hỗn hợp của tiếng Latinh và các ký hiệu khác”. Điều này không chỉ nhằm bảo vệ tính thuần khiết của ngôn ngữ mà còn mang ý nghĩa biểu tượng, khẳng định bản sắc văn hóa Nga trước những ảnh hưởng ngoại lai.

Lý do dẫn đến Luật bảo vệ tiếng Nga

Sự ra đời của Luật bảo vệ tiếng Nga không phải là quyết định ngẫu nhiên của ông Putin mà nằm trong bối cảnh chính trị, văn hóa, và xã hội phức tạp của Nga hiện nay. Dưới đây là những nguyên nhân chính thúc đẩy luật này:

Một là bảo vệ bản sắc văn hóa trước toàn cầu hóa. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tiếng Nga đang đối mặt với sự xâm nhập mạnh mẽ của các từ mượn, đặc biệt là từ tiếng Anh. Những từ như “sale”, “shop” hay tên gọi mang phong cách phương Tây đã trở nên phổ biến trong thương mại, quảng cáo, làm dấy lên lo ngại về sự mai một của ngôn ngữ quốc gia.

Theo Chủ tịch Ủy ban Chính sách Kinh tế của Duma Quốc gia, Maxim Topilin, một trong những người đề xuất dự luật, việc sử dụng từ nước ngoài một cách tràn lan có thể làm suy yếu bản sắc văn hóa Nga. Ông nhấn mạnh rằng tiếng Nga không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là “linh hồn của dân tộc”.

Hai là phản ứng trước ảnh hưởng văn hóa phương Tây. Tổng thống Putin từ lâu đã bày tỏ quan điểm rằng các giá trị văn hóa phương Tây, đặc biệt là những tư tưởng được xem là “chống gia đình” hoặc “phá hoại đạo đức”, đang đe dọa đến truyền thống Nga. Luật bảo vệ tiếng Nga được xem là một phần trong chiến lược chống lại sự xâm nhập của các giá trị phương Tây, vốn được cho là làm suy yếu nền tảng luân lý, văn hóa của Nga. Trong bài phát biểu tại Hội đồng hỗ trợ tiếng Nga, ông Putin đã kêu gọi “xóa bỏ các từ mượn thô tục” và thúc đẩy sử dụng tiếng Nga một cách tích cực hơn.

Ba là tăng cường đoàn kết dân tộc. Trong bối cảnh Nga đang đối mặt với các lệnh trừng phạt khắc nghiệt từ Mỹ/phương Tây và xung đột địa chính trị, đặc biệt liên quan đến Ukraine, việc củng cố bản sắc dân tộc thông qua ngôn ngữ và văn hóa trở thành một ưu tiên chiến lược. Chuyên gia Ivan Andrianov, Tổng Biên tập Tạp chí Trung tâm Dự báo Địa chính trị, nhận định rằng trong những thời điểm khó khăn, sự đoàn kết xã hội là yếu tố then chốt để Nga vượt qua thách thức. Việc bảo vệ tiếng Nga được xem như một cách để củng cố tinh thần yêu nước và ý thức dân tộc.

Bốn là kết nối với cộng đồng người Nga ở nước ngoài. Với hàng triệu người Nga sinh sống ở nước ngoài, việc duy trì tiếng Nga như công cụ kết nối văn hóa là điều cần thiết. Luật mới không chỉ nhằm bảo vệ ngôn ngữ trong nước mà còn hướng đến việc củng cố mối quan hệ với cộng đồng người Nga ở các quốc gia khác, đặc biệt là ở các nước thuộc không gian hậu Xô viết. Điều này phù hợp với chiến lược đối ngoại của Nga, vốn ưu tiên tăng cường quan hệ với các quốc gia thân thiện và bảo vệ lợi ích của người Nga trên toàn cầu.

Đánh giá của chuyên gia

Các chuyên gia Nga và quốc tế đã đưa ra nhiều nhận định về Luật bảo vệ tiếng Nga. Theo ông Maxim Topilin, Chủ tịch Ủy ban Chính sách Kinh tế của Duma Quốc gia, luật này là bước đi cần thiết để bảo vệ “linh hồn của dân tộc Nga” trước sự xâm lấn của văn hóa nước ngoài. Ông nhấn mạnh rằng ngôn ngữ là yếu tố cốt lõi trong việc duy trì bản sắc và đoàn kết dân tộc, đặc biệt trong bối cảnh Nga đang đối mặt với các lệnh trừng phạt và áp lực từ phương Tây.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích cho rằng luật mang tính biểu tượng nhiều hơn là thực tiễn. Theo trang tin Meduza, mặc dù các nhà lập pháp Nga hứa hẹn mạnh mẽ về việc cấm hoàn toàn từ ngữ nước ngoài, phiên bản cuối cùng của luật lại có phần “mềm mỏng” hơn, với các ngoại lệ cho thương hiệu và nhãn hiệu. Điều này cho thấy Nga vẫn cần duy trì một mức độ cởi mở để thu hút đầu tư và hợp tác quốc tế.

Chuyên gia Ivan Andrianov nhận định rằng luật này là một phần trong chiến lược của Tổng thống Putin nhằm củng cố tinh thần yêu nước và đoàn kết xã hội. Trong bối cảnh xung đột với Ukraine và các lệnh trừng phạt từ phương Tây, việc bảo vệ tiếng Nga được xem như giải pháp khơi dậy lòng tự hào dân tộc và củng cố sự ủng hộ của người dân đối với chính quyền.

Ở góc nhìn quốc tế, một số nhà phân tích như Chris Miller từ Đại học Tufts (Mỹ) cho rằng luật này phản ánh sự lo ngại của Nga về sự suy giảm ảnh hưởng văn hóa trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng việc hạn chế từ ngữ nước ngoài có thể gây khó khăn cho các doanh nghiệp quốc tế hoạt động tại Nga, đặc biệt trong các lĩnh vực như công nghệ và thương mại điện tử.

Kể từ khi được ban hành, Luật bảo vệ tiếng Nga của ông Putin nhận được nhiều phản ứng trái chiều. Trong nước, nhiều người dân Nga ủng hộ luật này, xem nó như một cách để bảo vệ bản sắc văn hóa trước sự xâm lấn của toàn cầu hóa. Theo một cuộc khảo sát được trích dẫn bởi hãng thông tấn RT, 88% người dân Nga ủng hộ các biện pháp bảo vệ giá trị truyền thống, bao gồm cả việc thúc đẩy sử dụng tiếng Nga.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực quảng cáo, bất động sản, đang đối mặt với thách thức trong việc điều chỉnh các chiến dịch tiếp thị và tên gọi thương hiệu. Giới chuyên gia khuyến cáo các công ty cần nhanh chóng đăng ký thương hiệu bằng tiếng Latinh trước tháng 3/2026 để tránh các hạn chế của luật mới.