Tổng thống Mỹ Donald Trump (Ảnh: Reuters).
Trong suốt chiến dịch tranh cử, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cam kết sẽ chấm dứt các cuộc xung đột nóng nhất thế giới và mở ra hòa bình toàn cầu. Nhưng gần 5 tháng trôi qua, với việc Israel tấn công Iran và "tiếng súng chưa yên" ở Gaza và Ukraine, những hy vọng đó đã tan thành mây khói.
Israel - một đồng minh thân cận của Mỹ - đã tấn công hàng chục mục tiêu của Iran trong một cuộc tấn công kịch tính và nhiều mặt vào rạng sáng 13/6, trong động thái mà các nhà phân tích cho rằng cuối cùng sẽ đe dọa leo thang thành một cuộc chiến tranh toàn diện trong khu vực.
Các cuộc tấn công dường như là một "cú tát" vào những nỗ lực vì hòa bình của Tổng thống Trump, nhà lãnh đạo đã nhiều lần kêu gọi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu không tấn công Iran, mặc dù chính ông chủ Nhà Trắng cũng đã từng đe dọa sẽ ném bom quốc gia Hồi giáo này nếu các cuộc đàm phán hạt nhân thất bại.
"Ngoại giao của Tổng thống Trump là một trong những "nạn nhân" đầu tiên của các cuộc tấn công này", chuyên gia Brett Bruen, cựu cố vấn chính sách đối ngoại của cựu Tổng thống Barack Obama cho biết.
Theo chuyên gia này, "Tổng thống Trump đã phải vật lộn rất nhiều để thậm chí đạt được lệnh ngừng bắn ở Gaza, chứ đừng nói đến hòa bình trong bất kỳ cuộc xung đột lớn nào. Vấn đề Iran có vẻ hứa hẹn nhất nhưng Thủ tướng Netanyahu vừa phá hỏng nó".
Ông Trump đã có những phát biểu ngay sau khi Israel tiến hành cuộc không kích vào Iran.
"Iran không thể có bom hạt nhân và chúng tôi hy vọng sẽ quay lại bàn đàm phán. Chúng ta sẽ xem. Có một số người trong ban lãnh đạo sẽ không quay trở lại", ông Trump cho biết trong một bài đăng viết trên mạng xã hội X.
Theo thông báo mới từ Nhà Trắng, Tổng thống Trump tham dự cuộc họp khẩn cấp với Hội đồng An ninh Quốc gia với sự tham gia của các giám đốc an ninh và quan chức cấp cao từ nhiều cơ quan chính phủ. Đây là một trong những phiên họp hiếm hoi của Hội đồng An ninh Quốc gia dưới thời Tổng thống Trump kể từ khi căng thẳng Trung Đông gia tăng.
Trong một phát biểu trên kênh CNN, Đại sứ Israel tại Liên hợp quốc Danny Danon cho biết Israel đang đối thoại với Mỹ nhưng cuộc tấn công Iran rạng sáng nay hoàn toàn là “quyết định độc lập” của chính phủ Israel.
Theo các chuyên gia, cuộc tấn công cũng như là đòn khiển trách nhắm vào ông Steve Witkoff, Đặc phái viên Trung Đông và là trợ lý thân cận của ông Trump, nhân vật đã tích cực làm việc với các nhà đàm phán Iran nhằm hướng tới một giải pháp ngoại giao nhằm kiềm chế chương trình hạt nhân của nước này.
Ông Witkoff đã không thành công trong việc thuyết phục Thủ tướng Netanyahu kiên nhẫn trong khi các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran vẫn đang diễn ra. Các cuộc đàm phán đó đã đi vào bế tắc.
Một số đồng minh của ông Trump thừa nhận, những nỗ lực ngoại giao của ông đã chững lại ngay cả trước khi xảy ra cuộc tấn công của Israel.
Nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump đã bắt đầu với những gì có vẻ như là một chiến thắng về chính sách đối ngoại.
Ngay trước lễ nhậm chức của Tổng thống Trump, ông Witkoff đã làm việc với các trợ lý của Tổng thống khi đó là Joe Biden để đảm bảo đạt được lệnh ngừng bắn được mong đợi từ lâu ở Gaza giữa Israel và nhóm Hamas. Nhưng thỏa thuận đó đã tan vỡ sau nhiều tuần.
Washington cũng không đạt được nhiều tiến triển đáng kể nhằm hướng tới một thỏa thuận hòa bình giữa Nga và Ukraine, nơi mà Tổng thống Trump đã cam kết sẽ chấm dứt xung đột trước khi nhậm chức.
Và chính quyền của Tổng thống Trump không có động thái rõ ràng nào hướng tới việc mở rộng Hiệp định Abraham, một hiệp ước mang tính bước ngoặt được đàm phán trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông nhằm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Israel và một số nước láng giềng Ả rập.
Trong khi Tổng thống Trump đang vật lộn để ký kết các hiệp định hòa bình, những chia rẽ về chính sách đối ngoại đã xuất hiện ngay trong chính quyền của ông.
Hàng chục quan chức, từ Hội đồng An ninh Quốc gia đến Lầu Năm Góc đến Bộ Ngoại giao, đã bị sa thải trong bối cảnh nội bộ đấu đá.
Ngay cả trước cuộc tấn công của Israel, một số quan chức chính quyền đã bắt đầu đặt câu hỏi rằng liệu Đặc phái viên Witkoff, người thiếu kinh nghiệm ngoại giao nhưng đã nổi lên như một nhà đàm phán hàng đầu của Tổng thống Trump, đã nắm chiếc ghế này quá lâu không.
Khi các cuộc tấn công của Israel xảy ra, một số đảng viên Dân chủ nổi tiếng đã bày tỏ sự thất vọng khi Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên đã hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân lịch sử giữa Mỹ, Iran và các đồng minh châu Âu.
Ông Trump và đảng Cộng hòa đã lên án thỏa thuận đó, nói rằng nó sẽ không thể giúp ngăn chặn việc Iran chế tạo bom hạt nhân. Đảng Dân chủ đổ lỗi cho Tổng thống Trump vì vẫn chưa đưa ra được một giải pháp thay thế đáng tin cậy đã vội vã rút bỏ.
"Đây là thảm họa do chính Tổng thống Trump và Thủ tướng Netanyahu gây ra, và giờ đây khu vực này có nguy cơ rơi vào một cuộc xung đột mới, chết chóc", Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Murphy cho biết trong một bài đăng trên X.
Liệu các cuộc không kích của Israel lần này có làm bùng nổ xung đột khu vực hay không vẫn chưa rõ ràng. Mặc dù vậy, các nhà phân tích cho biết, Tehran có thể coi các tài sản của Mỹ trong khu vực là mục tiêu hợp pháp. Ví dụ, nhóm Houthi liên kết với Tehran ở Yemen có thể tiếp tục chiến dịch ném bom chống lại các tàu của Mỹ đi qua Biển Đỏ.
Việc Israel có thể thành công trong việc ngăn chặn Iran vĩnh viễn không phát triển chương trình hạt nhân cũng chưa rõ ràng. Các nhà phân tích đặc biệt nghi ngờ khả năng Israel phá hủy nhà máy làm giàu Fordow của Iran, vốn nằm sâu dưới lòng đất.
