Tổng thống Nga Vladimir Putin (Ảnh: Reuters).
Tổng thống Putin nói gì?
Vào ngày 22/5, trong một cuộc họp trực tuyến với các quan chức cấp cao của Nga, Tổng thống Putin cho biết Moscow đã "quyết định thiết lập vùng đệm an ninh cần thiết" dọc biên giới Ukraine. Ông Putin tuyên bố lực lượng Nga đã "trấn áp các trận địa hỏa lực của đối phương" để thực hiện điều đó.
Mặc dù ông Putin công bố rất ít chi tiết về vùng đệm an ninh, nhưng truyền thông nhà nước Nga sau đó đưa tin ông đang nhắc đến các vùng Bryansk, Kursk và Belgorod giáp với các vùng Chernihiv, Sumy và Kharkov của Ukraine ở phía Đông Bắc.
Điều gì phía sau ý tưởng "vùng đệm an ninh"?
Các nhà lập pháp Nga cho biết vùng đệm này không chỉ kéo dài đến 3 mà là 6 vùng của Ukraine, bao gồm các vùng Dnipropetrovsk, Mykolaiv và Odessa ở miền Trung và miền Nam Ukraine, chứ không chỉ có các khu vực biên giới.
Theo Tướng Nga Viktor Sobolev, ý tưởng này của Nga nhằm buộc Ukraine phải đưa các vũ khí tầm xa như pháo phản lực phóng loạt HIMARS phải ra khỏi tầm tấn công.
"Tôi nghĩ vùng đệm an ninh nên bao phủ các khu vực biên giới nơi có các vùng lãnh thổ mới của chúng tôi (các vùng Zaporizhia, Kherson mà Nga đã tuyên bố sáp nhập), bên cạnh những khu vực khác. Đây là một phần của các vùng Chernihiv, Sumy, Kharkov, Dnipropetrovsk, Mykolaiv và Odessa", Tướng Sobolev cho biết thêm.
Vì sao ông Putin nêu ý tưởng này?
Tuyên bố về vùng đệm an ninh được đưa ra sau khi Ukraine tăng cường các cuộc tấn công xuyên biên giới vào lãnh thổ Nga, đặc biệt ở khu vực Sumy của Ukraine, nơi giáp với vùng Kursk của Nga.
Quân đội Ukraine đã rút khỏi một số khu vực ở Kursk từ tháng 4, và kể từ đó, các nhóm quân của Nga đã tìm cách vượt qua biên giới tập kích lãnh thổ Ukraine, với sự yểm trợ của máy bay không người lái, tên lửa và bom.
Cơ quan An ninh Nhà nước Ukraine cho biết khu vực biên giới gần vùng Sumy của Ukraine hiện là điểm nóng. Chỉ trong một tháng, hơn 52.000 người đã được sơ tán.
Vài ngày trước khi đưa ra thông báo về vùng đệm an ninh, Tổng thống Putin đã đến thăm khu vực Kursk, nơi các nhà lãnh đạo địa phương công khai đề xuất kiểm soát "ít nhất vùng Sumy". Một quan chức thậm chí còn ám chỉ rằng Nga "nên mở rộng hơn".
Vị trí vùng Kursk và Sumy (Ảnh: Economist).
Ông Putin đã bao nhiêu lần nêu ý tưởng lập vùng đệm?
Ông Putin nhiều lần nêu ý tưởng này. Kể từ tháng 6/2023, ông đã nhắc đến ý tưởng này ít nhất 8 lần, thường là sau các cuộc tấn công của Ukraine vào các khu vực biên giới của Nga. Trong mỗi lần như vậy, ý tưởng này được xem là lý do cho một đợt tấn công quân sự mới của Nga, tương tự cuộc tấn công gần Kharkov năm ngoái.
Chuyện gì đang xảy ra trên thực địa?
Theo các nhà phân tích phương Tây, không có nhiều tiến triển trên thực địa. Kể từ tháng 1, mặc dù có sự gia tăng đột biến trong cuộc tấn công, lực lượng Nga chỉ kiểm soát thêm được khoảng 0,15% lãnh thổ của Ukraine.
Dữ liệu cho thấy tốc độ tiến quân của Nga chưa bằng 1/3 so với tốc độ đạt được vào cuối năm 2024, giảm từ khoảng 125km2 xuống còn 41km2 mỗi tuần.
Tuy nhiên, các nguồn tin quốc phòng của Ukraine cho biết Nga có thể đặt mục tiêu tạo ra một vùng đệm sâu 15-20km bên trong các khu vực Sumy và Kharkov như một phần của chiến dịch tấn công mùa hè quy mô lớn sắp tới.
Thành phố Sumy chỉ cách biên giới Ukraine 25km và một vùng đệm bao quanh thành phố này sẽ cản trở khả năng của Kiev trong việc khai hỏa pháo hoặc tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái chiến thuật vào lãnh thổ Nga.
Ukraine phản ứng như thế nào?
Các quan chức ở Kiev cho biết tuyên bố của Tổng thống Putin là bằng chứng cho thấy ông chưa thực sự quan tâm đến việc đạt được hòa bình. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ukraine Heorhii Tykhyi cho biết nếu có vùng đệm, khu vực đó phải nằm trong lãnh thổ Nga.
Ông Andriy Kovalenko tại Trung tâm Chống thông tin sai lệch của Ukraine gọi thông báo này là bằng chứng thêm cho thấy kế hoạch tấn công của Nga.
Ngoại trưởng Ukraine Andriy Sybiha lưu ý rằng những phát biểu của ông Putin được đưa ra ngay khi các nỗ lực đang được tiến hành để thúc đẩy lệnh ngừng bắn lâu dài. Ông kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng thêm áp lực lên Nga.
