Khoảng 5 năm trở lại đây, hoạt động IPO và niêm yết khá trầm lắng, tuy nhiên gần đây thị trường bắt đầu chứng kiến sự trở lại của các thương vụ lớn như Vinpearl, Taseco Land hay F88.
Bằng chứng là phiên chào sàn HoSE ngày 13/5 của hơn 1,79 tỷ cổ phiếu Vinpearl (mã VPL) với định giá 6 tỷ USD đã đưa doanh nghiệp nhanh chóng gia nhập nhóm vốn hóa lớn nhất sàn.
Tiếp đó, cổ phiếu TAL của Taseco Land cũng được HoSE chấp thuận niêm yết vào ngày 27/6. Mới đây, Công ty Cổ phần Đầu tư F88 (mã F88) đưa cổ phiếu sàn UPCoM, trở thành cổ phiếu thị giá cao nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Bên cạnh đó, nhiều kế hoạch từ các công ty chứng khoán đang được triển khai như TCBS hay VPBankS, mới đây là những đồn đoán với VPS. Thế giới Di động cũng dự kiến IPO và niêm yết thêm chuỗi điện thoại và điện máy.
Mùa đại hội cổ đông vừa qua cũng ghi nhận những kế hoạch đáng chú ý của nhóm ngân hàng. VietBank, Kienlongbank, BVBank, Saigonbank có kế hoạch chuyển niêm yết cổ phiếu sang sàn HoSE.
Thị trường bắt đầu chứng kiến sự trở lại của các thương vụ lớn.
Trước kia, quy trình IPO và niêm yết tách rời khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian, trong khi nhà đầu tư không thể giao dịch ngay, làm giảm sức hút của các thương vụ. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã kiến nghị sửa đổi Nghị định 155/2020/NĐ-CP để tích hợp quy trình IPO và niêm yết này, giúp nhà đầu tư có thể giao dịch cổ phiếu nhanh hơn.
Theo đó, tổ chức phát hành khi nộp hồ sơ đăng ký IPO đồng thời niêm yết chứng khoán có trách nhiệm gửi hồ sơ đăng ký niêm yết để sở giao dịch chứng khoán xem xét. Thời hạn niêm yết sau IPO rút ngắn còn 30 ngày so với tối thiểu 90 ngày trước đây, giúp cổ phiếu có thể lên sàn ngay sau IPO. Quy định này nếu được thực hiện sẽ rút ngắn 60 ngày so với trước đây.
Ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch UBCKNN - cho biết, quy định, điều kiện liên quan đến IPO hiện đã đầy đủ và hoàn thiện, đơn cử như các yêu cầu về doanh nghiệp phải có lãi, có báo cáo tài chính để kiểm toán... Tuy nhiên, UBCKNN đang xem xét các quy định nhằm tăng sức hấp dẫn cho hoạt động IPO.
Theo ông Hải, sau khi IPO, cổ phiếu được xem là "chưa niêm yết", dẫn đến việc nhiều quỹ đầu tư trong và ngoài nước bị hạn chế đầu tư vào cổ phiếu dạng này. Vì vậy, trong nhiều trường hợp, các đợt IPO không thu hút được dòng vốn từ quỹ đầu tư .
"UBCKNN đã nghiên cứu và đề xuất sửa đổi các quy định pháp lý liên quan đến quỹ, trong đó đã cân nhắc đến những giải pháp cho quỹ đầu tư được mở rộng hạn mức đầu tư vào cổ phiếu chưa niêm yết", ông Hải nói thêm.
Theo quy định, doanh nghiệp muốn IPO phải có lợi nhuận trong hai năm liên tiếp và không được lỗ lũy kế. Đây được xem là một trong những rào cản lớn đối với các startup công nghệ - nhóm doanh nghiệp thường có chi phí đầu tư ban đầu rất cao.
Ông Phạm Lưu Hưng - Kinh tế trưởng kiêm Giám đốc Trung tâm phân tích và tư vấn đầu tư, Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI - cho rằng, cần nới lỏng điều kiện niêm yết này. Việc điều chỉnh quy định về lợi nhuận hai năm liên tiếp và không có lỗ lũy kế sẽ tạo cơ hội để các doanh nghiệp công nghệ, khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo tham gia thị trường vốn.
Bên cạnh IPO, việc tăng lượng hàng trên thị trường còn được kỳ vọng có thể đến từ hoạt động thoái vốn nhà nước. Nhiều doanh nghiệp niêm yết có tỷ lệ vốn sở hữu nhà nước ở mức cao. Đối với vấn đề thoái vốn nhà nước , ông Bùi Hoàng Hải cho biết, đây là chủ trương thuộc chính sách chung của Chính phủ. Nhiều doanh nghiệp lớn như ngân hàng, tỷ lệ sở hữu của nhà nước vẫn còn cao.
"Đây là những doanh nghiệp quan trọng, nhưng không nhất thiết phải giữ tỷ lệ sở hữu nhà nước cao. Chúng tôi sẽ có giải pháp thúc đẩy việc đưa cổ phiếu chất lượng do nhà nước sở hữu ra thị trường hiệu quả hơn”, ông Hải cho biết.
Theo Dragon Capital, tổng trị giá các thương vụ IPO tại Việt Nam trong giai đoạn 2027 - 2028 có thể đạt tới 47,5 tỷ USD; riêng ngành tiêu dùng - với sức cầu nội địa lớn và tăng trưởng dân số mạnh, có thể đóng góp khoảng 12,8 tỷ USD.
