Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Đại lễ đường Nhân dân vào ngày 2/9 (Ảnh: Reuters).
Tính toán của Trung Quốc: An ninh năng lượng và lợi thế đàm phán
Về phía Trung Quốc, Power of Siberia 2 là cơ hội để đa dạng hóa nguồn cung năng lượng, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng. Với nhu cầu khí đốt nội địa khoảng 600 bcm/năm vào năm 2030, Trung Quốc đang nhập khẩu 100 bcm khí ống dẫn và 20-30 bcm LNG. Dự án trên sẽ giúp Bắc Kinh giảm phụ thuộc vào LNG từ Mỹ, Qatar và Australia, đặc biệt giữa lúc căng thẳng thương mại với Washington leo thang.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chứng kiến việc ký kết thỏa thuận, nhấn mạnh quan hệ “chưa từng có” với Nga tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) ở Thiên Tân.
Tuy nhiên, Trung Quốc đang giữ lập trường “rất cứng” trong đàm phán, theo chuyên gia Timothy Ash từ Chatham House. Chuyên gia cho rằng “Trung Quốc có lẽ đã đạt được thỏa thuận tốt hơn về giá với Nga và sẵn sàng tài trợ xây dựng hơn”. Giá khí từ Power of Siberia 2 dự kiến thấp hơn châu Âu, Bắc Kinh chỉ cam kết mua một phần công suất ban đầu để tránh rủi ro.
Chuyên gia Anne-Sophie Corbeau từ Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu Đại học Columbia cảnh báo dự án có thể làm giảm nhu cầu LNG toàn cầu, ảnh hưởng đến đầu tư vào các nhà máy xuất khẩu ở Mỹ. Đối với Trung Quốc, đây là cách để củng cố vị thế “người cân bằng” trên thị trường LNG, đồng thời gửi thông điệp chống lại “tư duy Chiến tranh Lạnh” từ Mỹ, như Chủ tịch Tập Cận Bình mới phát biểu.
Dù có cam kết pháp lý, dự án Sức mạnh Siberia 2 vẫn đối mặt một số thách thức. Một là giá khí vẫn đang đàm phán, với khoảng cách lớn, trong đó Nga đề xuất 350 USD/1.000 m3, trong khi Trung Quốc chỉ chấp nhận 60 USD. Thời điểm khởi công và hoàn thành chưa được công bố, có thể kéo dài đến đầu những năm 2030.
Hai là vấn đề địa lý. Đường ống trên phải vượt qua địa hình khắc nghiệt, Mông Cổ cần đảm bảo an ninh khi trung chuyển. Chuyên gia Christopher Granville lưu ý rằng từ Bản ghi nhớ (MoU) đến quyết định đầu tư cuối cùng có thể mất nhiều năm, tương tự Power of Siberia 1. Ngoài ra, rủi ro địa chính trị như xung đột Trung Đông có thể ảnh hưởng đến quyết định của Bắc Kinh, theo Chris Beddor từ Gavekal.
Dự án không chỉ là kinh tế mà còn là thông điệp chính trị. Nó củng cố liên minh Nga - Trung, với thương mại đạt khoảng 300 tỷ USD năm 2025. Theo Financial Times, thỏa thuận có thể thay đổi thị trường khí toàn cầu, ảnh hưởng đến Mỹ bằng cách giảm nhu cầu LNG. Chuyên gia Victor Gao nhận định đây là tín hiệu ý định, nhưng chưa phải hợp đồng cuối cùng.
Trong báo cáo của Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu Columbia, đường ống Sức mạnh Siberia 2 có thể kéo dài tình trạng dư thừa LNG toàn cầu giai đoạn 2025-2026, qua đó làm suy yếu kế hoạch xuất khẩu LNG của Nga. Chuyên gia Alexander Gabuev từ Viện nghiên cứu Carnegie Endowment cho rằng việc mở rộng tuyến hiện tại là thực tế, nhưng dự án phụ thuộc lớn vào giá cả.
Theo giới chuyên gia, đường ống Power of Siberia 2 là minh chứng cho những tính toán của Nga và Trung Quốc, trong đó Nga tìm “lối thoát kinh tế”, Trung Quốc đảm bảo an ninh năng lượng với lợi thế đàm phán. Dù còn khó khăn, dự án có thể định hình lại bản đồ năng lượng thế giới và thúc đẩy một trật tự đa cực.
