Thuyền cổ ở Bắc Ninh là thuyền '2 bụng', khả năng từ thời Lý, thời Trần
Thuyền cổ được phát hiện gần thành Luy Lâu, Bắc Ninh có kỹ thuật đóng thuyền độc đáo.
Khu vực khai quật thuyền cổ gần thành Luy Lâu (thị xã Thuận Thành, Bắc Ninh) - Ảnh: THÀNH CÔNG
Ngày 3-5, ông Nghiêm Văn Hách - phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch 
Các nhà khoa học, khảo cổ học, lịch sử học có mặt tại hiện trường khai quật thuyền cổ ở Bắc Ninh để đưa ra những đánh giá cụ thể - Ảnh: THÀNH CÔNG
Khả năng thuyền từ thời Lý, Trần
Bước đầu, các nhà khoa học đánh giá thuyền cổ có hai thân. Phần được phát hiện là phần chìm dưới nước giống hai phao đỡ toàn bộ kết cấu bên trên đã bị mất hoàn toàn hoặc tháo dời trước đó. Thuyền có thể dùng để chở hàng, song cũng có thể dùng để du ngoạn trên sông.
Toàn bộ thuyền được đóng bằng gỗ, không sử dụng kim loại, thể hiện kỹ thuật phức tạp. Do đang chờ kết quả phân tích carbon-14 từ Viện Khoa học và Kỹ thuật hạt nhân, các nhà khoa học chưa khẳng định niên đại.
Tuy nhiên căn cứ các tài liệu thuyền của Trung Quốc và thế giới, có ý kiến cho rằng thuyền có niên đại từ thế kỷ XI-XIV (thời Lý, thời Trần) và không muộn hơn thế kỷ XV.
Tư liệu thư tịch cũng nhắc đến loại thuyền này do nhà vua đóng. Ví dụ, sách Việt Sử lược chép "Năm 1106 (thời Lý)... nhà vua cho đóng thuyền Vĩnh Long hai đáy" trong khi sách Đại Việt sử ký toàn thư chép "Năm 1124 (thời Lý)... nhà vua cho đóng thuyền Tường Quang, kiểu thuyền hai lòng".
Đáng chú ý, nguyên bản chữ Hán thì "đáy" và "lòng" cùng một tự dạng - 腹 (Phúc nghĩa là bụng), tức là thuyền hai bụng.
Để bảo vệ và phát huy giá trị di tích, Viện Khảo cổ học đề xuất mở rộng khai quật, nghiên cứu rộng ra toàn bộ không gian sông Dâu, nhằm giải mã vị trí, vai trò trong lịch sử.
Giữ nguyên trạng thuyền tại chỗ, đồng thời khoanh vùng bảo vệ, bảo tồn khẩn cấp, tránh tác động của tự nhiên, xã hội. Xây dựng phương án bảo tồn lâu dài, phát huy giá trị của di tích, ví dụ tổ chức hội thảo cấp quốc tế hay lấp kín khu vực khai quật bài bản, khoa học.
Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh kiến nghị khoanh vùng, lấp cát bảo vệ di tích tương tự di sản Hoàng thành Thăng Long để bảo vệ sau khi kết thúc nghiên cứu, tư liệu hóa di tích. Trong đó có các khâu như vệ sinh, che phủ bằng vải địa kỹ thuật, cố định bằng gỗ - đất - cát tương đồng với môi trường…
Chiếc thuyền độc đáo nhất trong lịch sử khảo cổ học Việt Nam và thách thức khi bảo tồn