Sinh viên Trung Quốc từ bỏ "giấc mơ Mỹ" vì chính sách visa của ông Trump

Sinh viên tham dự lễ tốt nghiệp tại Đại học Bưu chính Viễn thông Trùng Khánh, Trung Quốc hồi tháng 6/2022 (Ảnh minh họa: Reuters).

Việc chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump siết chặt thị thực và cắt giảm tài trợ cho các trường đại học đã trở thành mối lo ngại lớn đối với sinh viên quốc tế. Với sinh viên Trung Quốc, khó khăn còn gia tăng do cuộc chiến thương mại giữa Washington và Bắc Kinh và làn sóng kỳ thị ngày càng rõ rệt, theo chia sẻ của các sinh viên và những người trong ngành.

Khi chương trình tiến sĩ của Yao, một sinh viên ngành sinh học 25 tuổi, bị hoãn do tình trạng cắt giảm tài trợ tại trường đại học Mỹ, cô đã gia nhập nhóm ngày càng đông sinh viên Trung Quốc tìm kiếm điểm đến khác.

"Tôi từng nghĩ chính trị không liên quan đến mình, nhưng năm nay tôi thực sự cảm nhận được tác động của chính trị đối với du học sinh", Yao, hiện sống ở Chicago, Mỹ cho biết. Cô từ chối tiết lộ tên trường đại học dự kiến theo học.

Chia sẻ với Reuters, 15 sinh viên Trung Quốc, trong đó có 8 người đang ở Mỹ, cho biết các vấn đề phức tạp khiến mối lo về an toàn và áp lực tài chính ngày càng gia tăng, buộc họ phải cân nhắc lại "giấc mơ Mỹ".

Kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng hồi đầu năm, hơn 4.700 sinh viên đã bị xóa khỏi cơ sở dữ liệu nhập cư của Mỹ, khiến họ đối mặt với nguy cơ bị trục xuất. 

Trong số 327 báo cáo thu hồi visa được Hiệp hội Luật sư Di trú nước này ghi nhận đến nay, sinh viên Trung Quốc chiếm 14%.

Trước đó, trong suốt 15 năm, Trung Quốc từng là quốc gia có số lượng sinh viên quốc tế lớn nhất tại Mỹ, cho đến khi Ấn Độ thay thế vị trí dẫn đầu vào năm ngoái. Theo số liệu từ chương trình Open Doors, năm 2023, sinh viên Trung Quốc đóng góp 14,3 tỷ USD cho nền kinh tế Mỹ.

Bị gắn mác "gián điệp"

Cộng đồng sinh viên Trung Quốc bị nhìn nhận như mối đe dọa an ninh quốc gia ở Mỹ, bị ví như "gián điệp", và đối mặt với các dự luật có thể cấm họ theo học tại các trường đại học.

Tháng trước, Ủy ban đặc biệt của Hạ viện Mỹ về Trung Quốc đã gửi thư đến 6 trường đại học, yêu cầu cung cấp thông tin về chính sách tuyển sinh sinh viên Trung Quốc trong các chương trình STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học) nâng cao, đồng thời đặt câu hỏi về sự tham gia của họ vào các dự án nghiên cứu có tài trợ từ liên bang.

Chủ tịch ủy ban John Moolenaar cho rằng hệ thống visa du học của Mỹ đã mang lại quyền tiếp cận không hạn chế các viện nghiên cứu hàng đầu và đe dọa an ninh quốc gia.

Đáp trả, Bộ Ngoại giao Trung Quốc kêu gọi Mỹ "ngừng viện cớ an ninh quốc gia để biện minh cho các biện pháp phân biệt đối xử và hạn chế nhắm vào sinh viên Trung Quốc".

Các nghị sĩ Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ cũng đã đề xuất một dự luật nhằm đình chỉ cấp thị thực du học cho công dân Trung Quốc.

Ủy ban 100, tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại New York, quy tụ những người Mỹ gốc Hoa có sức ảnh hưởng, cho rằng dự luật này phản bội các giá trị Mỹ và làm suy yếu vị thế lãnh đạo của nước này trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Tìm kiếm lựa chọn khác

Nhiều trường ngoài nước Mỹ ghi nhận sự quan tâm gia tăng từ sinh viên Trung Quốc. 

Đại học Bocconi, Italy đã nhận được nhiều câu hỏi từ sinh viên, Giám đốc khu vực Trung Quốc của trường, bà Summer Wu, cho biết.

"Nhiều sinh viên cho biết vì tình hình chính trị, họ đang tìm kiếm cơ hội ở các quốc gia khác, họ không biết điều gì sẽ xảy ra nếu họ đến Mỹ", bà nói.

Tại Hong Kong (Trung Quốc), các chính sách thị thực linh hoạt cho phép sinh viên tốt nghiệp ở lại tìm việc đã biến nơi đây thành lựa chọn hấp dẫn, Đại học Trung văn Hong Kong cho hay.

Li là một trong những sinh viên như vậy. Sau 3 năm ở New York, cô đã từ bỏ ý định xin thẻ xanh Mỹ để chuyển đến Hong Kong học cao học và làm việc.

"Khi nhận ra cuộc sống sẽ có những cơ hội khác, tôi không còn quá thất vọng với những gì mình đang trải qua", Li chia sẻ.

Không chỉ vậy, các trường đại học tại Mỹ và Anh cũng phải đối mặt sự cạnh tranh từ các trường đại học Trung Quốc, vốn đã tăng vượt bậc trong bảng xếp hạng toàn cầu những năm gần đây.

Pippa Ebel, tác giả báo cáo về sinh viên Trung Quốc của tổ chức nghiên cứu giáo dục HEPI (Anh), nhận định: "Danh tiếng ngày càng tăng của các trường đại học ở Trung Quốc, cùng với mức đầu tư vào nghiên cứu và phát triển đang giúp các cơ sở giáo dục của nước này trở nên hấp dẫn hơn". 

Mặc dù Mỹ vẫn là điểm đến được tìm kiếm nhiều nhất tại Trung Quốc trên các trang web của tổ chức giáo dục Keystone, nhưng mức độ quan tâm đã giảm 5% kể từ khi Tổng thống Donald Trump công bố loạt mức thuế bổ sung, trong đó tỷ lệ tìm kiếm các chương trình tiến sĩ giảm 12%.

Mức thuế lên tới 245% mà ông Trump áp lên hàng hóa từ Bắc Kinh được dự báo sẽ ảnh hưởng tới 400 tỷ USD giá trị hàng hóa Trung Quốc tiêu thụ tại Mỹ mỗi năm, trong bối cảnh nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang tăng trưởng chậm lại.