Lý do Mỹ muốn sở hữu đường ống khí đốt lớn qua Ukraine

Đường ống khí đốt ở Sudzha, Nga gần biên giới Ukraine (Ảnh: Reuters).

Theo các nguồn thạo tin, trong cuộc đàm phán căng thẳng hôm 11/4, phái đoàn Mỹ đã đưa ra một yêu cầu mới cho phía Ukraine. Cụ thể, đề xuất thỏa thuận hợp tác khoáng sản của Washington bao gồm cả việc Ukraine trao lại quyền kiểm soát đường ống trung chuyển khí đốt Nga đến châu Âu.

Đường ống này chạy từ thị trấn Sudzha ở phía Tây nước Nga đến thành phố Uzhhorod của Ukraine cách đó khoảng 1.200km, trên biên giới với EU và Slovakia. Được xây dựng vào thời Liên Xô, đường ống này là một phần quan trọng của cơ sở hạ tầng quốc gia và là tuyến đường năng lượng quan trọng đến châu Âu.

Theo Tiến sĩ George Szamuely, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Chính sách Toàn cầu, bằng cách kiểm soát đường ống, Mỹ có thể độc quyền thị trường khí đốt Ukraine, củng cố hơn nữa ảnh hưởng của Washington đối với Kiev.

Hơn nữa, đường ống này cũng có thể được Mỹ sử dụng để cung cấp khí hóa lỏng LNG của Mỹ cho các nước EU, khiến họ phụ thuộc vào các nguồn năng lượng của Mỹ.

Châu Âu và Ukraine đã tự gây ra điều này bằng cách cắt đứt nguồn năng lượng giá rẻ của Nga và dựa vào hàng nhập khẩu đắt đỏ hơn từ Mỹ, Tiến sĩ Szamuely nói.

Chuyên gia kinh tế Volodymyr Landa từ Trung tâm Chiến lược Kinh tế ở Kiev cho biết, Washington đang theo đuổi "tất cả những gì họ có thể nhận được". Ông dự đoán Ukraine sẽ không chấp nhận đề xuất này của Mỹ.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông sẵn sàng cho một thỏa thuận nhưng chỉ với các điều khoản công bằng. "Tôi chỉ bảo vệ những gì thuộc về Ukraine. Nó sẽ có lợi cho cả Mỹ và Ukraine. Đây là điều đúng đắn cần làm", ông nói.

Tổng thống Ukraine đề xuất chia doanh thu khoáng sản là 50-50 và cho biết bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải bình đẳng cho cả hai bên. 

Các báo cáo cho thấy ông Trump không sẵn sàng cung cấp viện trợ quân sự mới hoặc đảm bảo an ninh nhưng vẫn muốn tiếp cận các nguồn lực của Ukraine. Trước đó, ông cáo buộc ông Zelensky cố gắng rút lui khỏi một thỏa thuận và cảnh báo rằng Tổng thống Ukraine sẽ phải đối mặt với những vấn đề lớn nếu ông không tuân thủ.

Trong khi đó, đặc phái viên Mỹ tại Ukraine, Keith Kellogg, đã phải đối mặt với phản ứng dữ dội sau khi đề xuất phân chia Ukraine tương tự như Berlin thời hậu chiến.

Phát biểu với báo Times, ông dường như đề nghị chia đôi Ukraine, với quân đội Nga kiểm soát các khu vực đã giành được, trong khi lực lượng Anh và Pháp được triển khai ở Kiev.

Ông Kellogg sau đó giải thích ông đang đề cập đến một "lực lượng tái thiết sau ngừng bắn để hỗ trợ chủ quyền của Ukraine".

Cũng vào ngày 11/4, đặc phái viên khác của ông Trump, Steve Witkoff, đã gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại St Petersburg. Sau chuyến thăm Nga, ông Witkoff được cho là đưa ra quan điểm rằng cách nhanh nhất để chấm dứt xung đột là trao cho Nga quyền kiểm soát 4 tỉnh ở Ukraine mà Moscow đã tuyên bố sáp nhập.