Chuyên gia Ấn Độ về Quảng Nam dựng lại hai dải tháp cổ ở Di sản Mỹ Sơn, dự án gần 5 triệu USD
Sau quá trình hồi sinh như kỳ tích nhiều dải tháp cổ ở Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, những ngày qua dự án bảo tồn các tháp hoang phế còn lại được khởi động.
Các tháp hoang phế ở Mỹ Sơn sẽ được dựng lại - Ảnh: B.D.
"Dự án bảo tồn nhóm tháp E, F
Tháp F (có mái che) sẽ được trùng tu và hoàn tất vào 2029 - Ảnh: B.D.
Gần 5 triệu USD để dựng lại hai nhóm tháp cổ
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Nam, từ đổ nát, Mỹ Sơn đã có quá trình hồi sinh kỳ tích nhờ vào nỗ lực trùng tu từ các chuyên gia trong và ngoài nước.
Từ đầu tháng 2-2025 dự án trùng tu nhóm tháp E, F bắt đầu tiến hành. Đây là hai nhóm tháp có vai trò đặc biệt trong quần thể công trình kiến trúc cổ. Thời gian và ảnh hưởng từ chiến tranh khiến hai nhóm tháp này xuống cấp rất nặng.
Nhóm tháp E và F nằm gần nhau. Nhóm tháp E có tám công trình kiến trúc (gồm E1, E2, E3, E4, E5, E6, E7, E8). Ngoài tháp E7 đã được trùng tu (từ 2011 đến 2013), hầu hết công trình còn lại thuộc nhóm tháp E đều đang hư hại nặng nề.
Trong khi đó, nhóm tháp F gồm ba công trình là F1, F2 và F3. Tháp F3 đã sụp đổ, biến mất (hiện chỉ được biết vị trí qua sơ đồ); tháp F1, F2 cũng đang xuống cấp rất nghiêm trọng.
Trung tâm Mỹ Sơn nhìn từ trên cao - Ảnh: B.D.
Đáng lo nhất là tháp F1 được khai quật năm 2003 hiện vẫn chưa có dấu vết trùng tu. Tháp này đang được bao che bề mặt. Phần tường bị rạn nứt, gạch nhạt màu và có dấu hiệu vụn vữa.
Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn đã bỏ nhiều chi phí, công sức để gia cố, giữ lại tối đa hiện trạng chờ các dự án trùng tu tiếp theo. Các mảng tường có nguy cơ cao đổ sập đã được chống đỡ bằng các thanh sắt; một số gờ góc chi tiết nhỏ có nguy cơ bóc tách khỏi khối lớn…
20 năm hồi sinh ngoạn mục Di sản thế giới Mỹ Sơn
Dự án trùng tu Mỹ Sơn được bắt đầu từ năm 2014 đặt mục tiêu hồi sinh quần thể kiến trúc cổ. Từ 2017 đến 2022, Chính phủ Ấn Độ tài trợ 55 tỉ đồng để trùng tu khu tháp K, H, A.
Quá trình trùng tu đã thu nhặt được 734 hiện vật các loại, phát hiện đài thờ Linga - Yoni tháp A10 liền khối lớn nhất Việt Nam. Năm 2022, đài thờ này được công nhận bảo vật quốc gia.
Năm 2024, các nhà khoa học cũng công bố một con đường thần đạo tại khu tháp K, thông tin này gây kinh ngạc cho giới khảo cổ.
Năm 2020, Chính phủ Ấn Độ tiếp tục thống nhất tài trợ "Dự án bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích Phật viện Đồng Dương (Thăng Bình) và nhóm tháp F ở Mỹ Sơn". Đây là cơ sở để thực hiện các phần việc từ nay tới năm 2029.
Ưu tiên đặc biệt
Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn cho biết ngoài đội ngũ chuyên gia thì một lực lượng công nhân lành nghề ở quanh Mỹ Sơn đang góp sức rất lớn để dựng lại các dải tháp.
Nguồn gạch dùng trùng tu tháp ở Mỹ Sơn chỉ có một nghệ nhân địa phương làm được. Tuy nhiên lò gạch thủ công của người này trong diện phải dời ra khu dân cư.
"Chúng tôi mong cơ quan chức năng tạo điều kiện bố trí nơi đặt lò mới ở vị trí của nghệ nhân này tại Mỹ Sơn, xã Duy Phú (cách Mỹ Sơn 1km) để nung gạch phục vụ dự án cho đến khi kết thúc trùng tu" - ông Nguyễn Công Khiết nói.
Sửng sốt phát hiện lối vào bí mật ở Thánh địa Mỹ Sơn