Ra tối hậu thư đầu hàng ở Kursk, ông Putin tung nước cờ chiến lược

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (Ảnh: Avia Pro).

Vào ngày 13/3, Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố Nga sẵn sàng đồng ý với lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày do Mỹ hậu thuẫn tại Ukraine. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Nga cũng đưa ra một số yêu cầu, bao gồm lệnh cấm Ukraine huy động hoặc huấn luyện binh lính, đồng thời ngừng viện trợ quân sự của phương Tây cho Kiev.

Tổng thống Putin cũng ra tối hậu thư cho lực lượng Ukraine đang chiến đấu ở tỉnh Kursk của Nga. Ông tuyên bố binh lính Ukraine ở Kursk chỉ có 2 lựa chọn: đầu hàng hoặc chết.

Cùng vào khoảng thời gian này, ông Steve Witkoff, đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, đã gặp Tổng thống Putin tại Moscow.

"Chúng tôi đã có những cuộc thảo luận rất tốt và hiệu quả với Tổng thống Nga Vladimir Putin vào hôm qua, và có một cơ hội rất lớn là cuộc chiến đẫm máu, khủng khiếp này cuối cùng có thể kết thúc", ông Trump nói hôm 14/3.

Ngừng bắn có điều kiện

"Ông Putin dường như tỏ ra chấp nhận lệnh ngừng bắn về nguyên tắc, để không bị chỉ trích là cản trở hòa bình, nhưng ông ấy lại yêu cầu nhượng bộ như một điều kiện tiên quyết", Richard Betts, giáo sư danh dự về nghiên cứu chiến tranh và hòa bình tại Đại học Columbia, nhận định.

"Điều này phù hợp với yêu cầu trước đây của ông ấy rằng Ukraine phải đồng ý nhượng bộ trước khi bắt đầu đàm phán với Nga. Tóm lại, ông Putin dường như coi các cuộc đàm phán cho một thỏa thuận hòa bình không phải là một quá trình thương lượng, mà là một quá trình sắp xếp các điều kiện đầu hàng của Ukraine", chuyên gia Betts cho biết thêm.

William Wohlforth, giáo sư quan hệ quốc tế tại trường Dartmouth, cũng cho biết việc ông Putin chấp nhận đề xuất ngừng bắn có điều kiện nhằm kéo dài thời gian và xem chính quyền Trump sẵn sàng gây áp lực đến mức nào để đạt được tiến triển.

"Những tuyên bố của ông Putin nhằm đáp lại ý tưởng ngừng bắn cho thấy mong muốn duy trì động lực cải thiện quan hệ với chính quyền Trump, nhưng ông cũng không nói bất kỳ điều gì làm tổn hại đến mục tiêu chính trị lớn hơn của mình đối với Ukraine", chuyên gia Wohlforth lý giải.

Đối với giới quan sát lâu năm, đây là một chiến thuật quen thuộc của Nga. Moscow từ lâu đã rất "thuần thục" trong việc trì hoãn các cuộc đàm phán, chỉ đưa ra đủ hy vọng về tiến triển để duy trì các cuộc đàm phán trong khi tránh những nhượng bộ lớn.

Những phát biểu của Tổng thống Putin và phản ứng của Tổng thống Zelensky đã vạch ra ranh giới phân chia rõ ràng giữa lập trường của hai bên.

Ukraine hình dung một cách tiếp cận gồm hai bước: ngừng bắn ngay lập tức, sau đó là các cuộc đàm phán để giải quyết lâu dài với sự bảo đảm an ninh của phương Tây.

Trong khi đó Nga nhấn mạnh rằng cả hai vấn đề phải được giải quyết trong một thỏa thuận toàn diện duy nhất, một thỏa thuận mở rộng hơn nhiều so với lệnh ngừng bắn đơn thuần.

Lính Nga ở Kursk (Ảnh: Sputnik).

Tối hậu thư đầu hàng

Trong bài viết đăng trên mạng xã hội hôm 14/3, Tổng thống Trump cho biết hàng nghìn binh lính Ukraine đang bị quân đội Nga bao vây hoàn toàn. Ông nói rằng họ "đang trong tình trạng rất tệ, dễ bị tổn thương". 

Theo đó, ông chủ Nhà Trắng đã "khẩn thiết đề nghị Tổng thống Putin bảo toàn tính mạng của họ".

Đáp lại lời kêu gọi của nhà lãnh đạo Mỹ, Tổng thống Putin tuyên bố binh lính Ukraine ở Kursk sẽ được bảo toàn tính mạng nếu đầu hàng.

Ông Putin cũng cáo buộc lực lượng Ukraine tại Kursk đã "gây ra nhiều tội ác nhằm vào dân thường", thậm chí nói rằng Nga xác định những hành động này là hành vi "khủng bố".

Tổng thống Putin không đưa ra bằng chứng nào cho những cáo buộc của ông về "tội ác" của Ukraine ở Kursk. Quân đội Ukraine cũng không xác nhận lực lượng nước này đang có nguy cơ bị bao vây trên lãnh thổ Nga.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từng tiết lộ mục đích của chiến dịch Kursk là giúp Kiev kiểm soát một phần lãnh thổ Nga, biến điều này thành quân bài mặc cả trong các cuộc đàm phán trong tương lai với Moscow.

Tuy nhiên, Stefan Wolff, giáo sư an ninh quốc tế tại Đại học Birmingham, cho biết Tổng thống Putin rõ ràng muốn đẩy lùi quân đội Ukraine khỏi Kursk "để tước đi quân bài mặc cả quan trọng của Kiev".

Theo ông Wolff, Nga thậm chí có thể bắt giữ nhiều binh lính Ukraine ở Kursk để làm tù binh, thay vì cho phép họ củng cố tiền tuyến của Kiev ở nơi khác.

Việc Tổng thống Putin đưa ra tối hậu thư cho Ukraine ở Kursk cho thấy sự "tự tin" của nhà lãnh đạo Nga trong ván cờ chiến lược với cả Tổng thống Trump và Tổng thống Zelensky.

"Có lẽ ông Putin sẽ dễ thuyết phục hơn nếu các cuộc đàm phán diễn ra vào thời điểm khác. Còn bây giờ, trong bối cảnh các sự kiện ở khu vực Kursk cũng như các tuyên bố và bước đi mới nhất của chính quyền Trump, ông Putin dường như càng trở nên tự tin hơn", một nguồn tin nhận định với Kyiv Independent.

Chuyên gia Wolff cho rằng Nga "muốn một Ukraine yếu ớt, không có khả năng tự vệ và không có khả năng chống lại áp lực của Nga".

"Ông Putin đạt được điều đó càng sớm thì khả năng ông ấy áp đặt các điều kiện của riêng mình càng cao. Một phần trong mục tiêu quân sự ban đầu của ông Putin là phi quân sự hóa Ukraine, và một phần trong số đó là tước đi sự hỗ trợ quân sự của phương Tây dành cho Ukraine", chuyên gia Wolff nhận định.

Thế khó của Mỹ

Tổng thống Donald Trump, trong nỗ lực thúc đẩy một thỏa thuận nhằm chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, đã bắt đầu bằng những mục tiêu dễ đạt được - gây sức ép với Tổng thống Zelensky trong bối cảnh quân đội Ukraine phụ thuộc vào sự hỗ trợ của Mỹ.

Tuy nhiên ông Trump không có nhiều lựa chọn để gây sức ép với Nga.

Tổng thống Trump đã cam kết tăng cường các lệnh trừng phạt đối với Nga. Nhưng thực tế cho thấy Mỹ không còn nhiều không gian để leo thang áp lực với Nga, ngoài việc tăng cường hỗ trợ quân sự cho Ukraine, điều mà ông Trump dường như không ủng hộ.

Alexander Baunov, nhà phân tích chính trị tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế cho rằng cách hiệu quả nhất để tác động đến Nga sẽ là "củ cà rốt" thay vì "cây gậy", bao gồm việc đưa ra triển vọng nới lỏng lệnh trừng phạt và tái hòa nhập Nga vào các nền kinh tế phương Tây.

Ngay từ đầu, ông Trump đã đưa ra các khoản đầu tư tài chính và việc khôi phục quan hệ song phương như những động lực đàm phán với Nga Nga. Điều này sẽ đẩy Ukraine vào thế khó.

"Đối mặt với thực tế là ông Trump không có đòn bẩy thực sự nào đối với ông Putin để đạt được thỏa thuận nhanh chóng, ông Trump có thể một lần nữa bắt tay với nhà lãnh đạo Nga - biến các yêu cầu của ông Putin thành một chương trình nghị sự chung", chuyên gia Baunov nói.

Những dấu hiệu ban đầu sẽ khiến Kiev lo lắng.

Ngày 14/3, ông Trump đã nhắc lại tuyên bố của ông Putin rằng hàng nghìn quân Ukraine đã bị quân đội Nga bao vây ở Kursk - một tuyên bố đã bị các nguồn tin Ukraine và các nhà phân tích độc lập bác bỏ.

Ông Trump cho biết đã đề nghị ông Putin tha cho binh lính Ukraine - một đề xuất mà ông Putin có thể chấp thuận. Với đề xuất này, ông Trump đã khéo léo đưa thêm một quân bài nữa vào bộ bài ngày càng lớn của Nga.