Ukraine nêu lập trường về lãnh thổ sau đề xuất ngừng bắn với Nga

Binh sĩ đứng gác trước nhà máy điện hạt nhân ở Ukraine (Ảnh: Sputnik).

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết vấn đề lãnh thổ đã được thảo luận trong các cuộc đàm phán với phái đoàn Mỹ tại Ả rập Xê út vào đầu tuần này, mặc dù vấn đề này không nằm trong chương trình nghị sự của cuộc họp.

Ông Zelensky xác nhận "phía Mỹ đi sâu vào chi tiết và bản chất". Ông lấy ví dụ về thành phố Enerhodar do Nga kiểm soát ở tỉnh Zaporizhzhia.

"Bạn không thể nói rằng nhà máy (điện hạt nhân Zaporizhzhia) tách biệt với thành phố. Tôi tin rằng vấn đề lãnh thổ là vấn đề khó khăn nhất sau vấn đề thiết lập lệnh ngừng bắn", ông Zelensky nói.

Tổng thống Ukraine cũng nhấn mạnh, tất cả các đối tác đều biết lập trường của Ukraine rằng các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát sẽ không bao giờ được công nhận là của Nga.

Tuyên bố của nhà lãnh đạo Ukraine được đưa ra sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin bày tỏ sự ủng hộ đối với một lệnh ngừng bắn tiềm năng kéo dài 30 ngày trong cuộc xung đột Ukraine, nhưng cũng nêu lên lo ngại về cách thực thi thỏa thuận này. 

Đề xuất ngừng bắn được đưa ra sau cuộc gặp giữa phái đoàn Mỹ và Ukraine ở Ả rập Xê út trong tuần này.

Ông Putin cảnh báo về những lỗ hổng tiềm tàng và bất lợi chiến lược mà Nga có thể đối mặt nếu chấp nhận tạm ngừng bắn.

Tổng thống Zelensky cho biết các công cụ chính để giám sát lệnh ngừng bắn giữa Nga và Ukraine sẽ là vệ tinh và tình báo chung, bao gồm cả máy bay không người lái.

"Tôi tin rằng các bước sau đây có thể được sử dụng để theo dõi các hành vi vi phạm: Bước đầu tiên là vệ tinh; bước thứ hai là tình báo, cụ thể là tình báo hợp tác giữa Mỹ và Ukraine", ông Zelensky nói.

Tổng thống Zelensky nói thêm rằng máy bay không người lái trinh sát cũng có thể được sử dụng để giám sát.

Ông tin rằng nguy cơ xảy ra một cuộc tấn công mới có thể được ngăn chặn bằng sự hỗ trợ bổ sung. Cụ thể, "một lực lượng bổ sung cần được triển khai tại các điểm then chốt ở Ukraine trên mặt nước, trên không…".

Ông Zelensky tuyên bố bảo vệ phòng không phải được đảm bảo ở mức 100% trong thời gian ngừng bắn.

Tổng thống Donald Trump ngày 13/3 cho biết Mỹ đang thảo luận với Ukraine về những vùng lãnh thổ nào có thể giữ lại hoặc nhượng bộ để đạt thỏa thuận hòa bình.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cũng cho rằng, Ukraine sẽ phải nhượng bộ lãnh thổ để chấm dứt chiến sự với Nga, khẳng định đây là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào giữa hai bên.

Theo nhà ngoại giao Mỹ, các lực lượng Nga không thể kiểm soát toàn bộ Ukraine và Kiev cũng sẽ gặp rất nhiều khó khăn để buộc Moscow quay trở lại đường biên giới năm 2014.

Ngoại trưởng Rubio xác nhận các cuộc đàm phán giữa Ukraine và Mỹ tại Ả rập Xê út gần đây bao gồm các cuộc thảo luận về "nhượng bộ lãnh thổ" như một phần trong giải pháp đàm phán với Nga.

Chính quyền Tổng thống Trump cho biết cả Kiev và Moscow đều phải nhượng bộ để có được thỏa thuận hòa bình, đồng thời nhấn mạnh hy vọng của Ukraine khôi phục đường biên giới về hiện trạng trước năm 2014 là "không thực tế".

Nga hiện kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine. Trong các tuyên bố gần đây, Nga liên tục khẳng định lập trường rằng thỏa thuận hòa bình chỉ có thể đạt được với điều kiện Ukraine đảm bảo các yêu cầu như cam kết trung lập, công nhận chủ quyền của Moscow đối với các vùng lãnh thổ mà Nga đã giành quyền kiểm soát.

Nga đã tuyên bố sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014 và 4 tỉnh của Ukraine gồm Lugansk, Donetsk, Kherson, Zaporizhia vào năm 2022. 

Tổng thống Vladimir Putin hôm 6/3 tuyên bố Nga sẽ tìm kiếm một thỏa thuận hòa bình ở Ukraine nhằm đảm bảo an ninh lâu dài của mình và sẽ không rút lui khỏi những vùng lãnh thổ mà Moscow đã giành được trong cuộc xung đột với Kiev.

Đầu tháng này, Thủ tướng Ukraine Denis Shmygal tuyên bố không chấp nhận mất đi các vùng lãnh thổ, ngay cả khi Mỹ yêu cầu để đạt được giải pháp hòa bình.