Phát biểu "nước đôi" của ông Putin: Chiến thuật câu giờ chờ thời cơ?

Tổng thống Nga Vladimir Putin (Ảnh: AFP).

Hồi đầu tuần, Mỹ và Ukraine đã thống nhất đề xuất một lệnh ngừng bắn trên toàn mặt trận kéo dài 30 ngày, động thái buộc Moscow phải đưa ra lựa chọn.

Theo Telegraph, ông Putin đã có 3 phương án để cân nhắc. Thứ nhất là chấp nhận đề nghị ngừng bắn 30 ngày và mất đà tiến công trên chiến trường. Thứ 2 là từ chối một cách cứng rắn và có nguy cơ khiến Mỹ phật lòng. Thứ 3 là phản ứng một cách phù hợp để tránh trở thành bên không muốn hòa bình, đồng thời đạt được lợi thế tối đa trên tiền tuyến.

Ông Putin đã chọn phương án thứ 3. Bằng cách cảm ơn Tổng thống Mỹ vì nỗ lực mang lại hòa bình, ông Putin kỳ vọng sẽ không làm căng thẳng leo thang với Washington. Mặc khác, ông liệt kê hàng loạt khía cạnh cần thảo luận cho một lệnh ngừng bắn tiềm tàng.

Đây được xem là cách nói "nước đôi". Nga thể hiện mình vẫn ủng hộ giải pháp hòa bình, nhưng cho rằng nền hòa bình cần phải bền vững, đồng thời thể hiện quan điểm rõ ràng: Họ không thể đồng ý ngừng bắn một cách nhanh chóng khi chưa có cơ chế cụ thể.

Bằng cách chia nhỏ mọi đề xuất thành nhiều phần chi tiết, ông Putin được cho sẽ cố gắng tỏ ra hợp tác trong khi câu giờ, thúc đẩy mạnh mẽ đà tiến trên chiến trường để buộc Ukraine phải nhượng bộ tối đa trong bất cứ cuộc đàm phán nào.

Trên thực tế, Nga có lý do để làm như vậy. Họ đang trên đà đẩy Ukraine hoàn toàn khỏi mặt trận Kursk, tước đi lá bài quan trọng mà Kiev đã "để dành" suốt 8 tháng qua để chờ đợi mang ra thương lượng. Tại Donbass, Nga tận dụng Ukraine thiếu vũ khí và quân nhân để giành thêm lãnh thổ.

Ông Putin đã đề cập tới khía cạnh này trong phát biểu. Ông đặt ra câu hỏi nếu Nga chấp nhận ngừng bắn ngay thì vấn đề ở Kursk sẽ giải quyết ra sao khi Moscow đang bao vây hàng loạt binh sĩ Ukraine.

Ông cũng đặt ra điều kiện với Ukraine, nhấn mạnh rằng nếu ngừng bắn 30 ngày, Kiev không được tuyển thêm quân, dừng đào tạo tân binh, không nhận thêm vũ khí viện trợ.

Ngoài ra, ông cũng nêu nhiều vấn đề về cơ chế ngừng bắn, cách xác định vi phạm, cách giám sát lệnh đình chiến. Đây là những vấn đề rất phức tạp và có thể không dễ để tìm tiếng nói chung trong một thời gian ngắn.

Việc chia nhỏ một đề xuất chung chung thành các khía cạnh chi tiết là cách ông Putin thể hiện rõ rằng Nga quan tâm đến hòa bình, nhưng họ cần một phương án phù hợp, bền vững và được các bên ủng hộ.

Trong quá trình đàm phán, Nga có thể tiếp tục đẩy mạnh chiến dịch quân sự, giành được lợi thế trên chiến trường càng nhiều càng tốt để tạo ra vị thế tốt hơn khi thương lượng.

Theo Telegraph, nói theo một cách khác, Nga đã đẩy việc quyết định sang Mỹ.

Mỹ đã gây áp lực lên Ukraine trước đó và họ đứng trước lựa chọn có tạo thêm sức ép lên Nga hay không. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tuyên bố hôm 13/3 rằng, ông sẵn sàng tăng cường đáng kể các biện pháp trừng phạt đối với Nga nếu cần thiết để giải quyết cuộc chiến ở Ukraine.

Ông Trump cũng tuyên bố có đòn bẩy để gây sức ép lên Nga nhưng chưa muốn sử dụng tới. Ông cũng công nhận rằng, ông Putin "đã đưa ra một tuyên bố rất hứa hẹn nhưng chưa đầy đủ". Điều này dường như cho thấy Tổng thống Mỹ cũng nhận ra được việc Nga đang đưa ra phát biểu "nước đôi".

Câu hỏi lúc này được đặt ra là Mỹ có thể gây áp lực cho Nga đến đâu và Washington có thuyết phục Ukraine nhượng bộ để cuộc chiến nhanh chóng khép lại hay không.

Trước đó, một số chuyên gia dự đoán Mỹ sẽ dùng cả "cây gậy và củ cà rốt" với Nga. Một mặt, Mỹ có thể cảnh báo siết trừng phạt với Nga, mặt khác đó có thể là những đề xuất về việc hợp tác kinh tế, thương mại ở Bắc Cực, phá bỏ bức màn sắt cách ly Nga với phương Tây…

Nga đang chiếm thế thượng phong trên tiền tuyến và theo logic họ không có lý do để đình chiến khi đang tiếp tục giành được lợi thế. Ông Trump, người tự nhận là "bậc thầy thương lượng", có thể sẽ cần đưa ra những lợi ích hấp dẫn để Nga có thể cảm thấy việc đánh đổi là xứng đáng.